Kulliyyat-14. esas doc
Yüklə 2,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
8 vaxt xalq mahnısı adıyla oxuyurdular. Aşıqlar da bu metoddan istifa- də edirdi-lər. Özlərinin şeirlərini bəzən məşhur klassik aşıqların adına oxuyurdu-lar. Aşıq Həmid də yaradıcı aşıqlarımızdan idi. Bəzən dü- şünürdüm ki, bu, Koroğlunun qızla görüşməsi haqqında dastanda qol olsaydı belə asanlıqla unudula bilməz. Yəqin Aşıq Həmid öz yazdığı gəraylını “Koroğlu” dastanından nümunə kimi çap etdirmək istəyir. Sonralar həmin şeirin aşağıdakı variantı ilə araşdırmaçılarımızın kitablarında rastlaşdım: Yоlum düşdü Gürcüstаnа, Dəli qız аrаdı, tutdu məni. Tаnrı qəzəbinə gəlmiş, Yumrıхnаn yıхdı məni. Bilmirəm nеcə qızıydı?! О dа mənnən хırsızıydı! Yumruх vurmаğı аzıydı, Diz аltındа sıхdı məni. Qılıncı vurdum tutmаdı, Şеşbəri аtdım yеtmədi, Kоrоğlunun gücü çаtmаdı, Yаlvаrdım burахdı məni. Mənim üçün qəti aydın oldu ki, gəraylını Aşıq Həmid qoşma- yıb. “Şərq qapısı” qəzetində “Elimizin söz boğçası” səhifəsi açmış- dıq. Ara-sıra çap olunan səhifədə folklor nümunələri verirdik. Aşıq Həmidin söy-lədiyi gəraylını jurnalist Əli Həsənov də yazıya al- mışdı. Onu “Elimizin söz boğçası” səhifəsində çap etdik. Düşünür- düm ki, gəraylını oxuyan-ların yadına “Koroğlunun qızla görüşü” rəvayəti yaxud qolu yada düşər və redaksiyaya göndərərlər. Böyük əzmlə “Koroğlunun qızla qarşılaşması” qolunu axtarmağa başla- dım. Lakin heç yerdə bir iz tapa bilmədim. 1990-cı ildə İran İslam Respublikasına gediş-gəliş başlandı. Mən də tez-tez İrana gedir, hər gedişimdə də folklor nümunələri toplamağa çalışır, xüsusən də “Koroğlunu bir yumruğa yıxan xırsız qız”la bağlı qolu axtarırdım. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 9 Savənin Bəndəmir kəndində doğulub Tehranda vəkil işləyən və bölgədən çoxlu folklor nümunələri toplayan Əli Kamali ilə görü- şəndə də Aşıq Həmiddən eşitdiyim gəraylını yada saldım. Ondan bölgədən topla-dığı folklor nümunələri arasında “Koroğlunu bir yumruğa yıxan qız” haqqında rəvayət olub-olmadığını soruşdum. Mövzumuz çox uzandı. Nəticədə o, Koroğlu dastanı ilə bağlı top- ladığı bəzi qaynaqları mənə verdi. Mənim üçün çətin olsa da Folklor İnstitutunun direktoru Hüseyn İsmayılovun təkidindən sonra Əli Kamalinin arxivindəki “Koroğlu” dastanını çapa hazırlamağa başladım. Qarşıya çıxan problemləri aradan qaldırmaq üçün filologiya elmləri namizədi Əfzələddin Əsgərlə bəzən saatlarla müzakirələr apardıq. Mətnin üzərində işi 2003-cü ildə başa çatdırsam da, dastan kitab halında 2009-cu ildə işıq üzü gördü 1 . Kitab çap olunduqdan sonra dövri mətbuatda haqqında maraqlı rəylər yazıldı. “Koroğlu dastanı” (Əli Kamali arxivində) kitabını çağdaş Azərbaycan türkcəsinin orfoqrafiyasına uyğun çap etmiş- dik. Nəşrdən sonra bəzi yanlışlıqlara və uyğunsuzluqlara yol verdi- yimizi gördük. Aşıq Əliəkbər Qurbani dastanı Qəzvin türklərinin ləhcəsində danışdığından bəzi sözlərdə bizim alışdığımız, ədəbi dildə normal sayı-lan səslər eşidilmir. Əvəzində səs uzadılır. Məsələn, bizim “şəhər” dediyimiz və yazdığımız sözü aşıq [h] səsini işlətmədən, [ə] səsini isə uzadaraq deyir. Biz onu orfoqrafiyamıza uyğun ola- raq “şər” səklində yazmışdıq. “Şər” sözü də böhtan, iftira anlamın- da başa düşülür. Bu da oxucunu çaşdırır. Ona görə də bu nəşrdə oxucunun asan başa düşməsi üçün “şəər” şəklində verməyi qərara aldıq. Həmçinin kövşən sözünü kööşən, gətirəm sözünü gəərəm, istəyirəm sözünü istiirəm və s. kimi verməyi münasib saydıq. Köhnə nəşrdə məhəlli sözlər, dialekt sözlərinin bəziləri ərəb və ya fars sözləri kimi izah edilməyə çalışılmış və ya ərəb-fars sözləri yanlış çevrilmişdir. İnstitutumuzun elmi işçisi Səkinə Qaybalıyeva 1 Koroğlu dastanı (Əli Kamali arxivindəki variantlar). “Koroğlu” dastanının Əli Kamali arxivindəki variantlari. (Ön söz.) “Nurlan” nəşriyyatı, Bakı- 2009, səh.396. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 10 kitabın söz-lüyü üzərində yenidən diqqətlə işləyərək bu yanlışlıq- ları aradan qaldır-mağa çalışmışdır. Azərbaycanda kiril əlifbasından latın qrafikalı əlifbaya keçil- dikdə makina və bilgisayarların klavyaturaları Azərbaycanda işlə- dilən makina klavyaturalarına uyğun latın qrafikasına uyğunlaş- dırılmışdı. Bu da mətn-ləri internetdə yerləşdirərkən və ya inter- netlə başqa bir yerə göndərərkən çoxlu dolaşıqlıq yaradırdı. Bəzən bu dolaşıqlıq o qədər çox olurdu ki, mətn oxunmaz hala gəlirdi. Azərbaycanda bu nöqsanı aradan qaldırmaq üçün klavyatura rəsmi surətdə “Times New Roman” şrifti əsasında quruldu. “Koroğlu dastanı” (Əli Kamali arxivindəki variantlar) kitabı müxtəlif şriftlərlə yığıldığından onu internet saytlarında yerləş- dirmək problem yaradırdı. Bu problemi aradan qaldırmaq üçün ki- tabın mətnini “convertor” proqramıyla “Times New Roman” şrifti- nə keçirdik. Nəticədə “j” hərfi gah “c”, gah “y” kimi; “ö” hərfi “ğ” və ya “ü” kimi görünməyə başladı. Dolaşıqlığın qarşısını almaq üçün Səkinə Qaybalıyeva Gülnar Mirzəyeva ilə birlikdə kitabı yenidən diqqətlə oxuyaraq səhvlərini də aradan qaldırdılar. Bilgi- sayar variantının yenidən işlənməsində Aysel Cəfərova da yaxın- dan iştirak etmişdir. Kitabın təkrar nəşrini hazırlayarkən bizə yar- dımçı olanlara minnətdarlığımızı bildiririk. Əli ŞAMİL PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Yüklə 2,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|