Kulturologiya –mədəniyyət nəzəriyyəsindən daha geniş bir elm sahəsidir ki; hazırda bu elmin başqa sosial- numanitor ellərin heç birinə bənzəməyən fuksyiyaları və nəzəriyyəsi mövcuddur
Yüklə 2,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
. 424
daşlığı dövlətin xarici funksiyasına aiddir. Dövlətin yerinə yetirdiyi funksiyalar onun ictimai mahiyyətinə, dövlətin formasına (quldarlıq, feodalizm, sosializm, kapitalizm) və dövlətin idarəetmə tipinə (demokratik, aristokratik və mo- narxiya) uyğun olaraq dəyişir. Lakin, dövlətlər arasında elə ümumi funksiyalar da mövcuddur ki, bu funksiyalar dövlətin formasından və tipindən asılı olmayaraq dövlətin ümumi cəhətləri kimi bərqərar olur. Ümumiyyətlə, dövlə- tin yerinə yetirdiyi funksiyalarda onun bütün mahiyyəti əks olur. Dövlətə ümumi cəhətdən yanaşsaq dövlətin funksi- yaları ilə ayrı-ayrı dövlət təşkilatlarına (məhkəmə, höku- mət, xarici işlər nazirliyi, yerli icra hakimiyyət orqanları və i.a.) məxsus olan funksiyalar bir-birindən fərqlənir. Əgər dövlətin funksiyaları ümumi mahiyyət kəsb edirsə, ayrı-ayrı dövlət funksiyaları daha konkret və məhdud bir mahiyyət kəsb edir. Bütün təşkilatlarda olduğu kimi dövlət təşkilatla- rının da xüsusi məqsədləri vardır və bu məqsədlər ən azı aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir:
və formalaşması ictimai mənbə mahiyyətini əks etdirmə- lidir. Bu məqsəd həm yuxarıdan və həm də aşağıdan ni- zamlanmalı, dövlətin vətəndaşlarının tələbatı və mənafe- yini əks etdirməlidir. Dövlətin vətəndaşlarının maddi və mənəvi inkişafı üçün şərait yaratmaq, vətəndaşları narahat edən problemlərin həlli ilə məşğul olmaq dövlət təşkilatı- nın əsas məqsədi olmalıdır.
Dövlət təşkilatının məqsədi məntiqli, anlaşılan və əsaslandırılmış olmalıdır. Ona görə anlaşılan olmalıdır ki, onu hamı asanlıqla anlaya bilsin. Dövlət təşkilatının
. 425
məqsədinin məntiqli və əsaslandırılmış olması nəticəsində dövlət vətəndaşları dövlətə daha çox inam bəsləyə bilər.
edərək əldə olunmuş məlumatların qiymətləndirilməsi və problemlərin müəyyən edilməsi olmalıdır. Cəmiyyəti ob- yektiv cəhətdən qiymətləndirmək və subyektiv amilləri nəzərə almaq bu prosesdə olduqca vacibdir.
mahiyyət kəsb etməlidir. Aydın məqsədlər şəffaf olaraq gələcəyə doğru istiqamətlənməli, proqnozlaşdırılmalı, proqramlaşdırılmalı və planlaşdırmalıdır. Bu məqsədlər düşdüyü şəraitə uyğun olaraq dəyişməli, təkmilləşməli və nisbi olmalıdır.
Dövlət təşkilatının məqsədi səmərəli bir formada şəxsiyyət, cəmiyyət və dövlət əlaqələrinin yaranmasına doğru meyl etməlidir. Azərbaycanın bütün dövlət təşkilatları dedikdə, na- zirliklərdən tutmuş orta məktəblərədək olan bütün təşkilat- lar nəzərdə tutulur. Bu təşkilatlara aşağıdakıları nümunə göstərmək olar:
Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu ;
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi ;
Azərbaycan nazirlikləri ;
Azərbaycan Nazirlər Kabineti ;
Azərbaycanın xüsusi xidmət və təhlükəsizlik orqanları;
Azərbaycan Dövlət Dəniz Administrasiyası ;
Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi;
Azərbaycan Mərkəzi Seçki Komissiyası; . 426
Azərbaycan Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi;
Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidməti;
Azərbaycan Respublikasının Dini Qurumlarla iş üzrə Dövlət Komitəsi və s. 14.4.Qeyri-dövlət təşkilatları və onların məqsəd və vəzifələri Təşkilatlar içərisində dövlətdən asılı olmayan bir sıra təşkilatlar da mövcuddur ki, bu təşkilatlar mahiyyət etibarilə qeyri-dövlət təşkilatlardır. Cəmiyyətdə insanlara öz hüquqlarını və azadlıqlarını reallaşdırmağa imkan ve- rən qeyri-dövlət təşkilatları sosial münasibətlər və insti- tutlar sistemidir. Qeyri-dövlət təşkilatlarının tamamilə dövlətdən ayrı olması və onunla əks düşərgədə mövcud olmasını söyləmək düzgün deyil. Ümumiyyətlə, dövlət və qeyri-dövlət təşkilatları bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olaraq vəhdət təşkil edir. Bu nöqteyi-nəzərdən də dövlət və qeyri-dövlət təşkilatları müxtəlif funksiyaları yerinə yetirərkən bir-biri ilə əlaqədə olması zəruri bir xarakter kəsb edir. Toplumun müəyyən bir pilləsində təşəkkül tapan insan birliyi olan vətəndaş cə- miyyəti qeyri-dövlət təşkilatıdır. Cəmiyyətin inkişafında yüksək bir mərhələ olan vətəndaş cəmiyyəti problemi, hə- lə antik dövrlərdə mütəfəkkirlər tərəfindən həll edilməyə cəhd göstərilmişdir. Ümumiyyətlə, vətəndaşlardan ibarət olan hər cə- miyyəti də vətəndaş cəmiyyəti adlandırmaq düzgün deyil. Ölkəmizdə vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasında qeyri- dövlət təşkilatları böyük rol oynayır. Qeyri-dövlət təş-
Yüklə 2,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|