O‘ta o‘tkazuvchanlik
– Ayrim materiallarga tegishli fizik xossa bo‘lib, unga ko‘ra, o‘ta
past haroratlarda material elektr tokini hech qanday qarshiliksiz o‘tkaza boshlaydi va
elektromagnit maydonini istisno qila boshlaydi.
Qora holat (mavhum holat)
– Atomning fotonni yutolmaydigan yoki, foton nurlata
olmaydigan holati bo‘lib, aynan ushbu holat, yorug‘lik «qopqonga tushib» qoladigan holat
bo‘lmish - Boze-Eynshteyn kondensatini yuzaga keltirishi mumkin.
Qora tuynuklar
– fazodagi shunday bir hududki, unda materiya favqulodda katta
miqdorda to‘plangan bo‘lib, u o‘z gravitatsiyasi ta’sirida, o‘z-o‘zining ichkarisiga siqilib
boradi. Odatda, qora tuynuklar o‘ta katta massaga ega bo‘lgan yulduzning o‘limi natijasida
vujudga keladi. Qora tuynuk chegarasi esa, qora tuynuk markazidan shunday bir masofada
joylashgan chegaraki, ushbu chegaradan ichkariga o‘tgan hech bir narsa, shu jumladan
yorug‘lik ham hech qachon ortga qaytib chiqa olmaydi. Ushbu chegarani fanda «Hodisalar
gorizonti» deyiladi. Qora tuynukning o‘zi esa, singulyarlikni namoyon qiladi. Ya’ni, ushbu
obyekt o‘lchamsiz obyektdir.
Singulyarlik
– zamon va makon uyg‘unligining shunday hududiki, bunda, muayyan
xossalar cheksiz bo‘lib qoladi. Odatda singulyarlik tushunchasi qora tuynuklarga nisbatan
qo‘llanadi. Ya’ni, qora tuynukda gravitatsiya cheksiz bo‘lib qoladi. Singulyarlik hududida
biror bir zamonaviy fizika nazariyalari ish bermay qo‘yadi va barcha qonuniyatlar o‘z
kuchini yo‘qotadi. Singulyarlik qora tuynuklarning markazida bo‘ladi.
Solishtirma issiqlik sig‘imi
– muayyan massali moddaning harorati muayyan darajaga
ortishi uchun unga berilishi zarur bo‘lgan issiqlik energiyasi miqdori.
YYTM (CERN)
– idorasi Shveytsariyaning Jeneva shahri yaqinida joylashgan
Y
evropa
Dostları ilə paylaş: |
