Last variant of the book pub

58 
arasında  əmələ  gələn oynaqdır (
şək. 59,24
). 
Oynaq 3 hissədən ibarətdir: a) içəri paza-
bənzər sümüklə I ayaq darağı sümüyü ara-
sındakı oynaq; b) ara və bayır pazabənzər 
sümüklərlə II və III ayaq darağı sümükləri 
arasındakı oynaqlar; c) kubabənzər sümüklə 
IV və V ayaq darağı sümükləri arasındakı 
oynaqlar. Içəri pazabənzər sümüklə I ayaq 
darağı sümüyünü birləşdirən içəri sümük-
arası paz – ayaq darağı bağı – lig.cuneo-
metatarseum mediale Lisfrak oynağının 
«açarı» hesab olunur. Ayağın distal hissə-
lərinin donmaları, zədələnmələri və  bəzi 
digər xəstəliklərində ayağın Lisfrank oynağı 
səviyyəsində ekzartikulyasiyası zamanı yal-
nız göstərilən bağ  kəsildikdən sonra oynaq 
geniş açılır. 
 
Lover qabarcığı  və ya venalararası qa-
barcıq (tuberculum Loüeri seu tuberculum 
intervenosum) sağ qulaqcığın arxa divarında 
yuxarı  və  aşağı boş vena dəlikləri arasında 
yerləşən ürəyin daxili qişasından (endokard) 
əmələ  gəlmiş qabarcıqdır (
şək. 91
). O, 
bətndaxili dövrdə boş venalardan gələn qan 
axınlarının bir – biri ilə toqquşmasına müəyyən 
dərəcədə mane olaraq, yuxarı boş venadan 
gələn qanı oval dəliyə istiqamətləndirir.   
 
Lund düyünü (öd kisəsi limfa düyünü) 
Kalo üçbucağının daxilində yerləşən limfa 
düyünü olub, qara ciyər – onikibarmaq ba-
ğırsaq bağının daxilində yerləşir. Öd kisəsi 
axacağı ilə ümumi qara ciyər axacağının bir – 
biri ilə birləşmə  səviyyəsini müəyyənləş-
dirmək üçün bu düyündən oriyentir kimi isti-
fadə olunur. 
Luşka dəlikləri (IV mədəciyin yan dəlik-
ləri – apertura laterales ventriculi quarti) IV 
mədəciyin damarlı kələfi üzərində yan ciblər 
nahiyəsində yerləşir və IV mədəciyi  hörümçək 
torunabənzər qişaaltı (subaraxnoidal boşluqla) 
boşluqla birləşdirir (
şək. 92, 21
). 
 
Lüdviq bucağı və ya Luis bucağı (an-
gulus sterni seu manubriosternalis) döş 
sümüyünün arxa səthində, dəstəsi ilə cisimi 
arasında arxaya doğru açılmış bucaqdır və 
skeletə nisbətən IV döş fəqərəsinin aşağı kə-
Şəkil 91. Ürəyin sağ qulaqcığının və mədəciyinin daxili 
görünüşü (Lover qabarcığı oxla göstərilmişdir) 
 
1 – apex cordis; 2 – trabeculae carneae; 3 – chordae tendi-
neae; 4 – ostium sinus coronaries; 5 – valva sinus coronar-
ies; 6 – valva v.cavae inferioris; 7 – v.cava inferior;  
8 – ostium v.cavae inferioris; 9 – fossa ovalis; 10 – v.cava 
superior; 11 – aorta; 12 – auricula dextra; 13 – ostium 
v.cava superioris; 14 – limbus fossa ovalis; 15 – foramina 
venarum minimarum; 16 – mm.pectinati; 17 – vasa cordis; 
18 – cuspis posterior valvae tricuspidalia dextri; 19 – cus-
pis septalis valve tricuspidalia dextri; 20 – cuspis anterior 
valvae tricuspidalia dextri; 21 – myocardium; 22 – mm. 
papillares; 23 – cavum ventriculi; 24 – epicardium. 

---

59 
narı bərabərində yerləşir (
şək.93
). Bu bucağı 
IV döş  fəqərəsinin aşağı  kənarı ilə birləşdi-
rən xəyali xətt yuxarı  və  aşağı orta divar 
arasında hüdudu təşkil edir. 
 
Lyeto üçbucağı (sidiklik üçbucağı – 
trigonum vesicae) sidikliyin dibi nahiyəsin-
də sidik axarlarının dəlikləri və sidik kanalının 
daxili dəliyi arasında yerləşən üçbucaq for-
masında büküşlərdən məhrum sahədir 
(
şək.94,5
). Sidiklik üçbucağında selikaltı qat 
yoxdur, selikli qişa  əzələ qişası ilə möhkəm 
birləşir. Ona görə də, bu nahiyədə büküş əmələ 
gəlmir. Sidiklik üçbucağının zirvəsi aşağıya – 
sidik kanalının daxili dəliyinə, əsası (oturacağı) 
isə yuxarıya baxır. Onun oturacaq bucaqları 
Şəkil 93. Lüdviq və ya Luis bucağı (1) 
Şəkil 92. IV mədəcik 
 
1 – colliculus superior; 2 – colliculus inferior; 3 – brachium 
colliculi inferioris; 4 – lingula cerebella; 5 – velum medullari 
superior; 6 – pedunculus cerebellaris medius; 7 – pedunculus 
cerebellaris inferioris; 8 – flocculus cerebella; 9 – plexus 
choroideus ventriculi quarti; 10 – tuberculum cuneatum; 11 – 
tuberculum gracilis; 12 – fasciculus cuneatus; 13 – funiculus 
lateralis; 14 – sulcus intermedius dorsalis; 15 – fasciculus 
gracilis; 16 – sulcus medianus dorsalis; 17 – sulcus dorso-
lateralis; 18 – apertura mediana ventriculi quarti (Majandi 
dəliyi); 19 – tela choroidea ventriculi quarti; 20 – ventriculus 
quartus; 21 – apertura lateralis ventriculi quarti (Luşka 
dəliyi); 22 – pedunculi flocculi; 23 – pedunculus cerebellaris 
superioris; 24 – n.trochlearis; 25 – brachium colliculi superi-
oris; 26 – frenulum veli medullaris superioris. 
Şəkil 94. Sidik kisəsi 
 
1 – lig.umblicale medium; 2, 3 – tunica muscularis;  
4 – tunica mucosa; 5 – trigonum vesicae (Lyeto üçbucağı);  
6 – uvula vesicae; 7 – prostat vəzinin parenximası;  
8 – crista urethralis; 9 – prostata; 10 – pars membranacea 
urethrae; 11 – ductuli prostatici; 12 – utriculus prostaticus;  
13 – ductus ejaculatorius; 14 – colliculus seminalis;  
15 – pars prostatica urethrae; 16 – ostium urethrae internum; 
17 – ostium ureteris.  

---

60 
üzərində sidik axarlarının dəlikləri yerləşir. Bu 
hissədə büküşlərin olmaması sidik ifrazı 
zamanı sidikliyin tam boşalmasını təmin edir.  
 
Majandi dəliyi (IV mədəciyin orta 
dəliyi – apertura mediana ventriculi quar-
ti)  rombabənzər çuxurun aşağı ucunda IV 
mədəciyin damarlı  kələfi üzərində yerləşən 
və onu subaraxnoidal boşluqla birləşdirən 
dəlikdir (
şək.92,18
).  
 
Mak – Kenrod və ya Koks bağı (uşaq-
lığın kardinal (baş) bağı – lig.cardinalis 
uteri)  uşaqlığın yan tərəflərindən onun enli 
bağının tərkibində kiçik çanağın divarlarına 
doğru gedən birləşdirici toxuma lifləridir 
(
şək.95,3
). Bu bağ aşağıda sidik – cinsiyyət 
diafraqmasının fassiyası ilə birləşir və fron-
tal istiqamətdə duraraq uşaqlığın yan tərəf-
lərə yerdəyişməsinin qarşısını alır. 
 
Marsel gölü (süd vəzisiarxası toxuma 
sahəsi – spatium retromammaria) səthi 
fassiyanın süd vəzisini arxadan örtən dərin 
səfhəsi ilə böyük döş  əzələsini öndən örtən 
xüsusi fassiya arasında yerləşən kövşək bir-
ləşdirici toxuma sahəsi olub süd vəzisini xa-
rici zərbələrdən qoruyur və onun hərəkətlili-
yini təmin edir. Bu sahə limfa kapillyarları 
ilə daha zəngin olduğundan belə adlandırılır. 
Süd vəzisinin hərəkətliliyinin məhdudlaşma-
sı bu sahədə irinli – iltihabi prosesin və ya 
bəd xassəli  şişin olmasına dəlalət edir. 
Burada baş verən irinli – iltihabi proses 
retromammar mastit adlanır. 
 
Marşall venası (sol qulaqcığın çəp ve-
nası – vena oblique atrii sinistra) sol qu-
laqcığın arxa divarında sol ağ ciyər venala-
rının açıldığı yerdən aşağıda başlayaraq çəp 
istiqamətdə  aşağıya və sağa doğru gedir, 
ürəyin böyük venasının genişlənmiş hissəsi 
olan tac cibin distal ucuna və ya birbaşa 
venanın özünə açılır  (
şək. 96,12
). 
 
Masevan üçbucağı (keçəcəküstü üç-
bucaq – trigonum suprameatum) kiçik çu-
xurluq olub yuxarıdan keçəcəküstü daraq, 
aşağıdan xarici qulaq keçəcəyinin arxa – yu-
xarı divarı və arxadan isə xarici qulaq keçə-
cəyinin arxasını keçəcəküstü daraqla birləş-
dirən xəyali xəttlə hüdudlanmışdır. Bu üçbu-
caqdan 1,25 sm dərində məməyəbənzər ma-
ğara yerləşir.  
 
Maydl yırtığı (hernia Maydl) və ya 
retroqrad boğulma çox nadir hallarda rast 
gəlinən təhlükəli yırtıq növüdür. Boğulma-
nın bu növündə  yırtıq qapısı  səviyyəsində 
nəinki yırtıq kisəsində yerləşən bağırsaq il-
Şəkil  95. Uşaqlığın bağ aparataı 
 
1 – lig.pubovesicale; 2 – lig.vesicouterinum;  
3 – lig.cardinale; 4 – lig.sacrouterinum; 5 – lig.ovarii pro-
prium; 6 – lig.latum uteri; 7 – lig.suspensorium ovarii;  
8 – lig.teres uteri. 

---