Linqvokulturoloji kontekstdə konnotativ məna Açar sözlər
Yüklə 205,6 Kb. Pdf görüntüsü
|
| qurd – canavar
sözünü götürək. Bu sözün konnotasiyaları müxtəlif dillərin daşıyıcıları tərəfindən fərqli şəkildə təzahür edir. Belə ki, insanın heyvanla müqayisəsi universal xarakter daşıyır, çünki insan onu əhatə edən gerçəkliyi müşahidə edərkən, özü ilə heyvanlar aləminin digər nümayəndələri arasında oxşarlıq və fərqlər müəyyən edir. Amerika dilçisi M.Blek canavar adam ifadəsini şərh edərkən bu metaforanın əsasını təşkil edən assosiativ əlamətlərdən danışır və bu zaman canavar (qurd) sözünün həqiqi mənasına deyil, ilk növbədə, bu yırtıcı heyvan haqqında yaranmış stereotip təsəvvürlərə əsaslanır [23, s.41-42]. Canavar – qurd konseptinin müxt əlif dillərdə geniş spektrli, oxşar və fərqli konnotasiyaları vardır. M.V.Kutyeva dillərarası semantik fərqliliyin mahiyyətini aşağıdakı tərzdə müəyyənləşdirir: “Simvolik m ənalar assosiasiyalara əsaslanır və leksemlərdə eksplisit şəkildə ifadə olunmur. Rus dilinin daşıyıcısı düşüncəsiz insan haqqında “ну ты дятел” deyə bilər, ispan isə eyni şeyi zövqsüz, alabəzək paltarlı adam haqqında söyləyir” [24]. Bu deyilənlər canavar – qurd sözünün m əcazi mənada işlənməsinə də aiddir. Rus dilinin daşıyıcıları üçün bu metafora sərt və bədxah insanları ifadə edir, az ərbaycanlılar üçün isə həm ən yüksək tərif, yenilməzlik, mərdlik, dözümlülük, qorxmazlıq, azadlıq, müst əqillik və vətənpərvərliyin sinonimi, türklüyün rəmzi – qədim türklərin əsas totemlərindən biri kimi meliorativ konnotasiyaya, h əm də hiyləgər, təcrübəli, çoxbilmiş insan mənasında, qəddarlıq, acgözlük və tamahkarlıq rəmzi kimi peyorativ konnotasiyaya malikdir. Müsbət konnotativ semantikalı qurd sözü qurd ür əkli, qurd ürəyi (yem ək) kimi söz birl əşmələrində, mənfi konnotativ semantikalı qurd sözü is ə köhn ə qurd, qoca qurd, qoca canavar tipli birl əşmələrdə də işlənir. Nümunələrə nəzər salaq: O kimdir ki, bu Yüklə 205,6 Kb. Dostları ilə paylaş:
|