173
takomillashtirish;
-
Ruhiy sifatlar –
fikrlash, diqqat, tasavvur, xotira fazilatlarni rivojlantirish,
axloqiy sifatlar – intizomlilik, sabr qanoat, jasurlik, qat‘iyatlilik, mexnat sevarlikni
tarbiyalash;
-
Atrof muhitning salbiy ta‘sirlariga organizm chidamliligini shakllantirish.
KAJT vazifalarini hal etuvchi vositalar.
Umumiy chidamlilikni rivojlantirishda
muhim
vositalar sifatida siklik
mashqlar: kross va uzoq masofaga yugarishlar, suzish va yurish mashqlari,
velosipedda uchish mashqlarini kiritish mumkin. Bu shakldagi mashqlar yurak qon
tomir va nafas olish tizimini takomillashtiradi. Umumiy chimdamlilikning asosini,
organizmni beto‗xtov kislorod bilan taminlash mexanizmi tashkil etadi. Kislorod
organizmda kechadigan barcha jarayonlarda ishtirok etadi. Masalan bosh miya
faoliti uchun kislorod yurakka nisbatan 5 barobar, muskullarga nisbatan esa 20
barobar ko‗p talab qilinadi.
Statik chidamlilikni rivojlantirishda
o‗quv va mexnat jarayonlarida ko‗p
zo‗riqishlarda bo‗ladigan bo‗yin, elka kamari va qorin hamda bel muskullari
uchun dinamik va statik mashqlar bajarish qo‗llaniladi.
Egiluvchanlikni rivojlantirish
uchun bo‗g‗imlarni keng harakatlanishini
ta‘minlaydigan mashqlardan foydalaniladi.
Mashqlar bir necha marotaba
bajariladi, bo‗g‗imlarda engil og‗riqlar paydo bo‗lgunga qadar takrorlanadi.
Harakatlar kengligi har urinishlarda ortirilishi kerak. Egiluvchanlikni ortirish
mashqlarini har kuni ikki martadan bajarish maqsadga muvofiq bo‗ladi. Umurtqa
pag‗onasi egiluvchanligini ortirishga qaratilgan mashqlarni ko‗plab bajarishga
katta e‘tibor berish kerak.
Ruhiy va axloqiy sifatlar
har hil sport turlari mashg‗ulotlarida, sport o‗yinlari
va bellashuvlarda yaxshi rivojalanib boradi. Masalan, yakkakurash sport turlarida
raqibining
harakatlarini oldindan bilish, diqqat, idrok, tasavvur qilish bilan birga
jasurlik, qat‘iyatlilik, sharoitga to‗g‗ri baho berish, o‗z kuchiga ishonch kabi shaxs
fazilatlari tarkib topadi. Xis tuyg‗ularga berilmaslik bellashuv jarayonida
sovuqqon bo‗lishga, raqib imkoniyatlarini baholay olishga, to‗g‗ri
qaror qabul
174
qilishga yordam beradi. Sport o‗yinlarida, o‗q otish, gimnastika va akrobatika
sport turlarida diqqatni, fikrni jamlash, tafakkur qilish qobiliyatlarini rivojlantirish
mumkin. Iroda sifatlarini, mardlik, tirishqoqlik va o‗ziga ishonchni qo‗rqinchni
engish kerak bo‗ladigan sport turlari – suvga sakrash,
parashyutda sakrash,
balandlikdagi mashqlarni bajarish bilan rivojlantiriladi. Tashabbuskorlik va
tashkilotchilik xislatlarini shakllantirishda sport musobaqalari va bellashuvlarda
ishtirok etish, ommaviy sport tadbirlari va bayramlarida, namoyishlarda qatnashish
katta yordam beradi.
Atrof muhitning salbiy omillariga chidamlilikni tarbiyalashda
organizmni
tabiat omillari yordamida chiniqtirish hamda ochiq havoda va tog‗li
hududlarda
tabiat qo‗ynida sport mashqlari bilan shug‗ullanish tashkil etiladi.
Dostları ilə paylaş: