Lochinbekovich jismoniy tarbiya va sport

Jismoniy tarbiya va sport mashg‘ulotlarining organizmga salbiy
ta’sirlarini oldini olish 
Jismoniy tarbiya va sport mashg‗ulotlari jarayonlarida to‗g‗ri tashkil 
etilmagan jismoniy yuklamalar shug‗ullanuvchilar organizmiga bir qator salbiy 
ta‘sirlar ko‗rsatishi mumkin: bulardan toliqish, hushdan ketish, surunkali 
charchash, gravitasion va gipoglikemik shok, ortostatik kollaps, issiq urishi, 
muskullardagi og‗riqlar, tayanch harakat apparati jarohatlari ko‗p uchraydi. 
Toliqish:
Uzoq davom etadigan jismoniy harakat ta‘sirida organizmda 
toliqish yuzaga keladi. YAxshi dam olmaslik, etarli darajada va o‗z vaqtida 
ovqatlanmaslik, salomatlikdagi salbiy o‗zgarishlar organizm toliqishiga olib 
keladi. Jismoniy tarbiya mashg‗ulotlarida toliqishlar trenirovka ta‘siri ortib 
ketganligini ko‗rsatadi. Toliqishlar natijasida ko‗plab organlar faoliyatida salbiy 
o‗zgarishlar sodir bo‗lib, sport natijalarining pasayishiga olib keladi. 
Toliqishlarning oldini olishda mashg‗ulotlardan so‗ng yaxshi dam olish, sifatli va 
to‗g‗ri ovqatlanish hamda davolash – fizioterapevtik muolajalar tavsiya etiladi. 
Hushdan ketish:
Mashg‗ulotlarda jismoniy yuklamalarni shug‗ullanuvchilar 
tayyorgarligini hisobga olmay ortirish hamda mashg‗ulot joylarini sanitariya – 
gigiena talablariga javob bermasligi oqibatida yuzaga kelishi mumkin. Og‗ir 
jismoniy yuklamalar qon tomirlarining qisilishga olib kelishi, natijada bosh miya 

---

73 
kislorod bilan etarli darajada ta‘minlanmasligi oqibatida hushdan ketish mumkin. 
Hushdan ketish og‗ir yuklarni ko‗tarishda, nafas olish mashqlarini noto‗g‗ri 
bajarishda qonda kislorodni oziyib ketish natijasida sodir bo‗ladi. SHu bilan birga 
mashg‗ulot joylari isib ketish yoki toza havo bilan ta‘minlanmasligi, namlikni 
yuqori darajada bo‗lishi ham shug‗ullanuvchilarni o‗zini yomon xis qilishiga olib 
keladi. 
Birinchi yordam ko‗rsatishda jabrlanuvchini toza havoga olib chiqish, boshini 
pastroq, gavda va oyoqlarini bir oz balandroq qilib tepaga qaratib yotqiziladi va 
toza havodan nafas olish uchun imkoniyat yaratiladi.