Lomakin Viktor Kuzmiç. Dünya iqtisadiyyatı. İqtisadi ixtisaslar və istiqamətlər üzrə təhsil alan tələbələr üçün dərs
Yüklə 5,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- _____________________________________________________ Dünya səviyyəli təşkilatlar
- _____________________________________________________ "Böyük iyirmilik"
76 _____________________________________________________ Dünya səviyyəli təşkilatlar Dünya iqtisadiyyatı sisteminin sabitləşdirilməsi məsələləri get-gedə daha çox BVF və DB çərçivəsində cəmləşir və burada üzv-ölkələrin valyuta siyasətinə çoxtərəfli və birtərəfli səviyyələrdə nəzarəti həyata keçirən, eyni vaxtda qismən həm səhmdar cəmiyyəti, həm də kredit ittifaqı kimi çıxış edən Fond aparıcı rol oynayır. Son onilliklər ərzində BVF öz diqqətini üzv-ölkələrin iqtisadi siyasət problemlərinə orta və uzunmüddətli yanaşmalar, dünya sistemi çərçivəsində iqtisadi strategiyanın işlənib hazırlanması məsələlərinə yönəldir. BVF nümayəndələri aparıcı Qərb dövlətlərinin nümayəndələrinin iqtisadi əlaqələrin inkişafı və dünya təsərrüfatının problemlərinə həsr olunmuş çoxtərəfli görüşlərində iştirak edirlər. Fondun tənzimləyici rolu əsasən borc verilərkən, borcalan ölkənin öz üzərinə öhdəliklər götürməsi vasitəsilə həyata keçirilir. BVF fəaliyyətində sərt kredit siyasətinə riayət edir. Sabitləşdirmə üçün borca ehtiyacı olan ölkə öz siyasətini Fondun qoyduğu şərtlərlə əlaqələndirmək öhdəliyini qəbul etməlidir. Fondun komissiyası onların yerinə yetirilmə dərəcəsini müəyyənləşdirir. Bu tövsiyələrə əməl etməyən ölkə BVF-in yardımından məhrum olur. Fondun tutduğu mövqe dünya təsərrüfatının başqa subyektlərinin bu və ya digər ölkəyə qarşı münasibətinə təsir göstərir. Bu, Fondun müxtəlif ölkələrə investisiya qoyuluşlarının risk dərəcəsini qiymətləndirən reytinq agentliyinin müəyyən əlamətlərini qazanması ilə bağlıdır. O, həmçinin beynəlxalq kredit bazarlarında beynəlxalq polis rolunu oynamaqla, dünya təsərrüfatını və hər bir üzv-ölkəni qiymətləndirir.
mühüm qurumudur. Bankın fəaliyyətinin əsas istiqaməti özəl bölmənin investisiya layihələrini kreditləşdirmək və bu ölkələrdə struktur islahatlarını maliyyələşdirməkdir. Bank layihələrin hazırlanmasında və onların texniki, maliyyə-iqtisadi əsaslandırılmasında da iştirak edir. Kredit alan ölkələr Banka öz maliyyə-iqtisadi vəziyyətləri barədə məlumat verməyə, onun bu layihələri təftiş edən missiyalarını saxlamağa borcludur. 1980-1990-cı illərdə DB-nin qeyri-bank funksiyaları: yardım proqramlarının əlaqələndirilməsi, kapital ixracının, xarici kapital qoyu- luşlarının statusunun, xarici borcların tənzimlənməsi - güclənmişdir. DB inkişaf etməkdə olan ölkələrdə demoqrafiya siyasəti, təhsilin və elmin inkişafı, ETT problemlərini, milli kadrların hazırlanmasını öz fəaliyyətinə daxil etmişdir. Qeyd olunan iki ümumdünya maliyyə qurumunun fəaliyyətində funksional irəliləyişlər dünyanın sosial mənzərəsinin dəyişməsi, inkişaf
77 etmiş aparıcı ölkələrin mövqelərinin zəifləməsi ilə bağlıdır. Bu ümumdünya təşkilatlarında qərarların qəbul edilməsi sistemi üzvlük haqlarının məbləğinə əsaslanır. Buna görə də Fondun kapitalındakı payları 43% təşkil edən ABŞ və inkişaf etmiş digər ölkələr xüsusilə mühüm əhəmiyyət kəsb edən qərarın qəbulu üçün 70% və 85% səs çoxluğu tələb olunan məsələlər üzrə BVF-in siyasətini və fəaliyyətini müəyyən etmək imkanlarına malikdir. _____________________________________________________ "Böyük iyirmilik" XXI əsrin birinci onilliyində maliyyə və mərkəzi bank rəhbərləri səviyyəsində dövlətlərarası qeyri-formal təşkilat - 9 inkişaf etmiş ölkənin (ABŞ, Almaniya, Avstraliya, Böyük Britaniya, Cənubi Koreya, Fransa, İtaliya, Kanada, Yaponiya), 10 inkişaf etməkdə olan ölkənin (Argentina, Braziliya, Cənubi Afrika Respublikası, Çin, Hindistan, İndoneziya, Meksi- ka, Rusiya Federasiyası, Səudiyyə Ərəbistanı və Türkiyə) və Aİ-nin daxil olduğu "böyük iyirmilik" yaradıldı. Bu təşkilat inkişaf etmiş və orta səviy- yədə inkişaf etmiş ölkələrin maraqlarını təmsil edir və onun qərarları tövsiyə xarakteri daşıyır. 2008-ci ildə ABŞ-da baş verən və bir çox ölkələrə sirayət edən maliyyə böhranı bu beynəlxalq qurumun yaranmasına təkan vermişdir. Ötən onilliyin sonunda, yeni onilliyin başlanğıcında "böyük iyirmiliyin" iclaslarının əsas məqsədi iqtisadi böhranı aradan qaldırmaq və dünyada iqtisadi vəziyyəti sabitləşdirmək, dünya maliyyə sistemində və onun aparıcı təsisatlarında islahatları həyata keçirməkdir. Təsərrüfatın ayrı-ayrı bölmələrinin və sahələrinin ümumdünya problemləri hökumətlərarası təşkilatların və idarələrin fəaliyyət obyektidir. Onların sayı 300-dən artıqdır. Bunların arasında ÜTT (Ümumdünya Ticarət Təşkilatı), BMT-nin FAO (Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı), BMAT (Beynəlxalq Mülki Aviasiya Təşkilatı), BƏT (Beynəlxalq Əmək Təşkilatı), AEBA (Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentlik) və başqaları vardır. Ticarət problemləri fəaliyyət sahəsi dünya ticarətinin 4/5 hissəsini əhatə edən ÜTT-nın əsas obyektidir. Onun fəaliyyəti ticarət mübadiləsinin liberallaşmasına, dünya ticarəti qaydalarına riayət olunmasına yönəlmişdir. ÜTT-nin məqsədi təkcə tariflərin aşağı salınması deyil, həm də daha əlverişli şərait yaradılan dövlət, yaxud milli münasibət rejiminə əməl olunması, yəni idxal olunan əmtəəyə qarşı ayrı-seçkilik münasibətinin aradan qaldırılmasıdır. Ümumi məqsədlərə və prinsiplərə nail olmaq üçün ÜTT-nin rəh- bərliyi altında milli və regional səviyyələrdə baş qaldıran proteksionizmə müqavimət göstərilməsinə, beynəlxalq ticarətdə tarif və qeyri-tarif məhdudiyyətlərinin aradan qaldırılmasına yardım göstərilməsinə dair danışıqlar və məsləhətləşmələr keçirilir. ÜTT-də üzvlük ölkənin şirkətlərinin dünya bazarlarına çıxışını asanlaşdırır və öz maraqlarını qorumaq üçün Yüklə 5,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|