Lp final Web az
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycanda Landşaft Planlaşdirilmasi ( (ilk təcrübə və tətbiq) 6 ə həmiyyəti və həssaslığı haqqında məlumatların məqsədli analizi və sistemləşdirilməsi vasitəsidir. Daha sonra cari və gələcək layihələrin planlaşdırıma ərazisinin bu komponentlərinə təsiri nəzərə alınır, ərazinin inkişafı üçün hansı məsələ və parametrlərə üstünlük vermək müəyyənləşdirilir, və nəhayət, təbii mühitin həyat fəaliyyətini saxlamaq üçün tədbirlər göstərilir. Bir qayda olaraq bu prosesin nəticəsi xəritələrdir, hansılarda ki, ərazinin landşaftanın istifadəsi və idarəsi üçün tövsiyələr öz əksini tapır. Landşaft planlaşdırması adətən digər planlaşdırma vasitələrindən əvvəl, və yaxud onlarla kompleks istifadə olunur, və aşağıdakı şəkildə təbii ehtiyatların mühafizəsi və onlardan davamlı istifadəyə kömək edir: - müxtəlif məqsədlər üçün torpaqdan istifadənin daha effektiv olmasına və bu sahədə məlumatlandırmaya təminat verir, məsələn, tikililər, yerquruluşu, meşə massivləri və biomüxtəliflik üçün; - torpaqdan istifadədə müxtəlif təşkilat və siyasətçilərin müxtəlif səviyyələrdə qərarlarını birləşdirir; - əhali ilə aktiv münasibət yaratmaqla məlumat sisteməlşdirilir və interaktiv (əhalinin iştirakı) plan üçün sənədlər hazırlanır; - təbii resurs və komplekləslərin istifadəsində konkurent varintlar olduqda, xüsusən bazar iqtisadiyyəti şəraitində, optimal qərarın tapilmasına xidmət edir; - investorlara layihələrə qoyulan tələbləri nəzərə almağa, və onların reallaşdırılmasının məqsədəuyğunluğu haqqında vaxtında və doğru qərar qəbul etməyə imkan verir; - planlaşdırmaya bütün marağı olan tərəfləri, o cümlədən yerli əhalini, cəlb edən komunikativ prosesdir, və cəmiiyətin demokratlaşmasına, onun sosial-iqtisadi stabilliyinə və davamlı inkişafına yardımçı olur. 1.5. Avropa Đttifaqında ətraf mühit və təbiətin qorunması Ümumiavropa səviyyəsində təbiətin və ətraf mühitin mühafizəsinin inkişafına əvvəlcə Avropa Đttifaqı birliyinin tədricən formalaşmasından bu ittifaqın yaranmasına qədər keçən dövrdə nəzərdən keçirmək lazımdır. Bu siyasi ittifaqa yol müxtəlif təbiəti mühafizə müqavilə və qanunlarının köməyi ilə açılır. Çoxlu sayda təşəbbüslərdən ətraf mühitin vəzziyyəti haqqında ümumiavropa məsuliyyəti yaranır. Ə traf mühitin qorunması üçün Avropa cəmiyyətinin məsuliyyəti artıq 1971-ci ildə qeyd edilmiş, və 1972-ci ildə ətraf mühit üçün tərtib edilmiş birinci proqramda həyata keçirilmiş, 1981-ci ildə isə Brüsseldə Avropa Komissiyası çərçivəsində ətraf mühitin XI baş direktorluğunun yaradılması həyata keçirilmişdir. Ətraf mühitin qorunmasında həmrəylik Avropa Birliyi aktının 130-cu maddəsində ayrıca müstəqil məsələ statusunu aldı. 1993-cü il Maastruxt müqaviləsi bu ümumi avropa məsuliyyətinin hüquqi əsasını möhkəmləndirdi. Ətraf mühitin qorunmasın üzrə fəaliyyət proqramları və onların həyata keçirilməsi bütün ümumi avropa təşkilatlarının vəzifəsi oldu. Nəhayət, 1997-ci il Amsterdam müqaviləsi ilə Avropa Đttifaqının bütün ölkələrində ətraf mühit praqramı davamlı inkişafın əsas komponenti kimi təyin edildi (Kramer,1998). Ə məkdaşlığın başqa sahələrində olduğu kimi, təbiətin və ətraf mühitin mühafizəsi də Avropa Đttifaqında səlahiyyətlırin mərkəzləşdirilməsi, siyasi çevikik və iştirakçı ölkələrin sərbəst olmasının müəyyən balansını gözləməklə həyata keçirilir. Avropa Birliyi Aktlarının müddəalarına uyğun olaraq Đttifaq o vaxt daha fəal fəaliyyət göstərir ki, təbiətin qorunması məqsədi ayrı-ayrı ölkələr deyil, ümumi Avropa səviyyəsi ilə uyğunlaşsın. Bu qərarın tətbiqinin vacibliyi müxtəlif hallarda eyni deyildir və hər dəfə müzakirə olunmalıdır. Đ ttifaqın hüquq müstəvisüində sağlam ətraf mühit anlayışı hüquqi baza kimi əsaslanmayıb, lakin hazırda ətraf mühitin və təbiətin qorunması bu sahədə dəqiq I və II dərəcəli hüquqi əsaslara Azərbaycanda Landşaft Planlaşdirilmasi ( (ilk təcrübə və tətbiq) 7 malikdir (Schroder,1998). Ümumi götürdükdə Avropada təbiəti mühafizə hüquqi sənədlərində daxili uzlaşma çatışmır. Məsələn, bu aşağıdakəı kimi bir ziddiyyətdə özünü büruzə verir: bir tərəfdən o həddindən artıq tənzimlənir, digər tərəfdən isə məqsədlərin reallaşmasının daxili mexanizmi zəifdir. Ümumi avropa hüququnda tez-tez mütərəqqi standartlar irəli sürülür, lakin bununla yanaşı müxtəlif ölkələrdə bu standartların həyata keçirilməsinin hüquqi imkanları yoxdur. Burada yada salmaq yerinə düşər ki, ətraf mühitin poblemləri urbanlaşma proseslərində “sərbəst landşaftların parçalanmasında”, sahil zonası və digər ərazilərin mənimsənilməsində, ekosistemlərin eftrifikasiya və oksidləşməsində, onların böyük ərazilərə yayılmasında və su ehtiyatlarının pis idarəsi zamanı yaranır. Qeyd olunanlardan aydındır ki, hal-hazırda ətraf mühitin qorunmasında təşkilatı inteqrasiya və təbiəti qoruma siyasətində birgə kompleks yollarınin işlənib hazırlanması bütünlüklə aktualdır. Bu tələblərə çox vaxt landşaft planlaşdırması cavab verir. Onun ümumi avropa miqyasında inkişafının hüquqi əsası avropa birliyi haqqında Aktın 130-cu maddəsinin “r-t” paraqrafının müddəları ola bilər. Burada ətraf mühitin qorunmasının vasitəsi kimi torpaqdan istifadənin planlaşdırılması göstərilmişdir. Aşağıda AĐ-nın ətraf mühitin qorunması sahəsində təşəbbüslərinin landşaft planlaşdırılması üçün vacib əhəmiyyət kəsb edən məqamlarını veririk. Biotop və növlərin mühafizəsi sahəsində əsas “hüquqi istiqamətlər” fauna və floranın məskunlaşdığı ərazilərin qorunması, və həm də, quşlarin mühafizəsidir. Onlar AĐ-nin təbiəti mühafizə siyasətini nəinki növlərin qorunmasına, həm də onların yaşayış məkanına yönəltmişlər. Bu istiqamətlər biomüxtəlifliyin saxlanmasına əsaslı töhfə verir, təbii və təbiətə yaxın ekosistemlərin qorunamsı tələbini qoyur. Đş tirakçı ölkələr qorunan növlərin yerləri və mühüm biotoplar haqqında AĐ-a məlumatlar təqdim etməlidirlər. Avropa Komissiyası bu məlumatları qiymətləndirir və onları biocoğrafi regionlara görə birləşdirir, və bu da Avropanın qorunan ərazilərinin reprezentativ sistemi olan “Natura — 2000” şəbəkəsində birləşir. AĐ-nın ıştirakçı ölkələri özlərinin bu sistemə daxil olan hissəsini mühafizə və inkişaf etdirməlidirlər. Bu şəbəkəyə mümkün neqativ təsirlər, eyni zamanda şə bəkəyə təsiri olan plan və layihələr mühüm qaydada ekoloji ekspertizadan keçməli, kənar edilməli və yaxud kompensasiya verilməlidir. Gələcək fəaliyyətdə şəbəkənin vəziyyəti haqqında hesabatın tərtib olunması da vacibdir. AĐ tərəfindən təbiətin qorunmasına ayrılan vəsait (LĐFE Natur) artırılmalı və Natura 2000 şəbəkəsinin saxlanmasına yönəlməlidir. Bütövlükdə götürdükdə AĐ ölkələrində “Hüquqi xətlərin - yolların” həyata keçirilməsi müxtəlif sürətlə və keyfiyyətlə gedir. Bunula birlikdə bu mühüm təbiəti mühafizə vasitəsidir. O, yeni standartlar formalaşdırmaqla, təbiətiqoruma siyasətinə təsir edir. 1999-cu ildə karbon və azot qazlarının, tozun (aerozol) və qurğuşunun havaya atıla biləcək miqdarı üçün hüquqi xətt normaları qəbul edildi. Bu hüquqi xətlər təkcə normanı deyil, həm də ölçmə metodlarını, havanın keyfiyyətinin qorunması və bərpasının məqsədini müəyyən edir. Müəyyən hallarda fəaliyyət planının həyata keçirilməsi üçün isə əlavə vasitələr ayırmaq lazımdır və bu normaların pozulması hallarında lazımı tədbirlər görülməlidir. Landşaft planlaşdırılmasının inkişafı üçün bu xətlər bütövlükdə vacibdir, belə ki, o havanın qorunması tədbirlərinə uyğun tədbirlərin işlənib hazırlanmasına sövq edir və onları ərazinin ümumi inkişaf planlaşdırılması kontekstinə daxil edilir. Su ehtiyatlarının qorunması artıq çoxdandır AĐ-nın siyasətində əsas komponentlərdən biridir. Düzdür indiyə qədər bu siyasət fraqmentar idi, və əsasən, emissiyanın müvafiq normalarına bağlanırdı. Bu sahədə inteqrasiya olunmuş yanaşmaya keçmək üçün Avropa komissiyası 1997-ci ildə müvafiq xətlər proyektini təklif etdi. Sonralar yerüstü və yeraltı sulara, həm də sahildən bir dəniz mili məsafədə olan dəniz sularına, tam vahid kimi baxıldı. Artıq onların ekosistem kimi keyfiyyətini yaxşılaşdıran göstərişlər Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|