LüĞƏTDƏ gedəN İXTİsarlar

DOLAŞMAQ Alaxanm peşəsi yaxm oba­

ları,  kəndləri  dolaşmaq.,  idi  (S.Rəhimov); 

SÜLƏNMƏK (məc.) Ne qədər şərab düş­

künü orda-burda sülənir (H.Abbaszado).

VƏBA (1/7).) (yoluxucu xəstəlik) Bu da 

fikir etdi ki, bəlkə atasını vəba tutubdur 

(N.Nerimanov); OVMA (dan.). 

vəbal bax günah 

vəcahət bax gözəllik 

vəcd bax sevinc 

vəch bax 1. üsul; 2. üz 

vəcihə bax gözəl 1

1. VƏD [İbrahim Xəlil:] İyirmi put, onu da 

yəhudilər  aparsınlar  ki,  mənim  vədim  xilaf 

olmasın (M.F.Axundzade); VƏDƏ Her za­

man Zeynal onu., quru və boş vədələr ilə do­

landırırdı  (M.Hüseyn);  İLTİZAM,  ÖH­

DƏYƏ GÖTÜRMƏ, SÖZ VERMƏ.

2. vəd bax vaxt 1 

vədə bax vaxt 1

vəfa bax sədaqət, inam 

vəfadar bax vəfalı, sevgili 1 

VƏFALI  (dostluqda,  məhəbbətdə  sadiq 

olan) [Vaqif:] Düşüb-düşməyəli bu saraylara; 

Hələ rast gəlmədim vəfalı yara! (S.Vurğun); 

SADİQ [Rəhim:] İnsanlıqda, dostluqda sa­

diq olan adsız-şöhrətsiz oğullar var (M.İbra- 

himov); VƏFADAR (köhn.) Mərdlər ilə gəz 

ki, vəfadar olur; Nakəslərə  yoldaş olan xar 

olur  (M.P.Vaqif);  ETİBARLI,  SƏDA­

QƏTLİ (bax).

VƏFALILIQ, ETİBARLILIQ, SADİQ­

LİK, VƏFADARLIQ 

VƏFASIZ (dostluqda, məhəbbətdə möh­

kəm olmayan) [Vaqif Xuramana:] Get, get. 

vəfasızsan bu dünya kimi; Görünmə gözümə 

bir  röya  kimi  (S.Vurğun);  BİVƏFA [Vaqif 

Xuramana:]  İtil  gözlərimdən  bivəfa  yarım 

(S.Vurğun);  DÖNÜK  Aslan.,  dönük  fikirli 

və  zəif  iradəli  adamları  sevməzdi  (M.İbra- 

himov); ETİBARSIZ Etibarı kəsib, etibar­

sız yar; Əl qaldırıb, özgə yara yalvarır (“Lətif 

şah”); SƏDAQƏTSİZ/FANİ (bax).

VƏFASIZLIQ Bu saat o yenə heyatın və­

fasızlığı barədə düşünürdü.. (Elçin); BİVƏ-

Vəba

390

FALIQ [Mənsur Sitarəyə:] Gəl, gel bivəfalığı 

tərk et (C.Cabbarlı); DÖNÜKLÜK [Əmir- 

aslan ağa:] Yoxsa dönüklük olmuşdur? 

(S.S.Axundov); ETİBARSIZLIQ Kuyinde 

bu etibarsızlıq; Bəsdir məni-mübtəlayi-zarə 

(Əmani); SƏDAQƏTSİZLİK, 

vəfat bax ölüm 

vəhdamiyyət bax monoteizm 

vəhdət bax 1. birlik 1; 2. tənhalıq 

vəlim bax qorxu 

vəhmələnmək bax qorxmaq 

vəholanki bax halbuki 

vəhşət bax 1. vəhşilik; 2. tənhalıq; 3. qorxu 

vəhşətli bax qorxulu 1

1.  VƏHŞİ  (müxtəlif  mənalarda)  Can 

qurtarmaqçm  vəhşi;  Azğın  yırtıcılardan.. 

(M.Rzaquluzadə); AZĞIN, QUDUZ O bi­

zim tankçılardır; Bir anda qan uddurur; Azğın, 

quduz  düşmənə  (M.Seyidzadə);  BARBAR 

Faşist barbarlarını narahat edən də bu de­

yilmi (M.Hüseyn); CANAVAR (məc.) Rəzil

1

  düşmən  yaralanmış  yırtıcı  bir  canavardır 

(S.Vurğun); VANDAL.

2. VƏHŞİ, İBTİDAİ

3. vəhşi bax yabanı 1; cır

4. vəhşi bax yırtıcı 1

5. vəhşi  bax  mədəniyyətsiz 

VƏHŞİCƏSİNƏ (vəhşi kimi) Vətənpər­

vərlərin əlində olan rayonlar havadan vəhşi­

cəsinə bombardman edilir və artilleriya atə­

şinə tutulurdu (ADİL); CANAVARCASINA 

(məc.) [Gülgün:] O öz erindən qaçdığı üçün 

canavarcasına doğrandı (C.Cabbarlı); VƏH-

| ŞİYANƏ Bu halda məscidin qapısından vəh-

:

 

Cnvw'-ı kir ,.r>

c

 11 r\ “,/a 

«eiHi1Hi /LA O

oı vuncr

 uu 

öuo

 tiU, vuv/ouua ı^ıuııuı iö,II<ıi|

verdiyev)  AMANSIZCASINA,  AZĞIN- 

C ASINA.

VƏHŞİLİK [Zöhrə:] Adam d öymək kolı

-

 

nolikdir, vəhşilikdir (M.İbrahimov); AZĞIN­

LIQ [Ekzüpcri:] İşıqla zülmət arasında, insan

j  ləyaqetiyle  vəhşilik,  azğınlıq  arasında  dava 

gedir  (R.Rza);  BARBARLIQ  ..Vasilyev- 

skaya qələminə daha möhkəm sarılmış mur­

dar faşizm barbarlığım daha inadla xalqına 

tanıtdırmışdır (M.Hüseyn); BƏRBƏRİY-

Vəhşilik

---

YƏT Bir əlac eylə ki, bu bərbəriyyət zəma­

nəsinin əlifbasında erab hüruf ilə mütəessil 

yazılsın (M.F.Axundzadə); CANAVARL1Q 

(məc.)  Onlar  öz  hərb  şöhrətlərini  artırmaq 

üçün  canavarlığa  qurşanırlar  (S.Rehimov); 

VƏHŞƏT [Məşədi bəy:] Bizdəki vəhşətlər­

dən xəbərin var (M.Hüseyn); VƏHŞİYYƏT 

Elmə, fənnə, idabəyə baxalım nifrət ilə; Uya- 

lım  fitnələrə  əldəki  vəhşiyyət  ile  (M.Ə.Sa- 

bir);  BARBARİZM,  QUDURĞANLIQ, 

VANDALİZM, VANDALLIQ. 

vəhşiyanə  bax  vəhşicəsinə 

vəhşiyyət  bax  vəhşilik 

vəhy bax səs 1 

vəxalət bax təhlükə

VƏKALƏTNAMƏ (bir işi görmək iiçiin 

idarə, müəssisə tərəfindən verilən rəsmi sə­

nəd)  Bir  həftə  keçdikdən sonra  böyük  bacı 

Pərinisanm eri öz arvadından və üç baldızın­

dan 

vəkalətnamə alıb Türküstana rəvan oldu 

(Ə.IIaqverdiyev); ETİBARNAMƏ Körpüdə 

taxtanı buraxmaq üçün etibarnamə istəyir­

dilər (Mir Cəlal).

1. VƏKİL  (hüq.)  (məhkəmədə  tərəflərin 

əvəzində işi aparan şəxs) Sağ yanda proku­

ror, sol yanda vəkil; Hakim işə baxır.. (B.Va- 

habzadə); ADVOKAT Bu məzmunda söy­

lənən nitq uzun sürdü, advokat bir çox dəlil 

və  isbatlardan  sonra  ev  komitəsi  rəisinin 

müəyyən  qanun  maddəsi  mucebincə məsul 

olduğunu meydana çıxardı (Çəmənzəminli); 

QƏYYUM  (məc.)  Uşaq  mənimdir,  baba, 

dəxli  nədir  sizlərə?  Kim  sizi  qəyyum  edib, 

hökm edəsiz bizlərə? (M.Ə.Sabir).

2. vəkä! bax nazir 1

3. vəkil bax deputat 

vəqə bax əhvalat

VƏL (,köhn.) (xırmanda taxıl döymək üçün 

alət) [Alo:] Bu dünyada əlindən min bir peşə 

gələrdi: qaşıq qayırmaq, anbar qurmaq, da- 

raba  salmaq,  ..xirmən  vəli  dəclemək,  hər 

şey...  hər  şey..  (S.Rəhimov);  GƏM  (dial.) 

Mallar  gəm  sürürdülər  (C.Məmmədqulu- 

zadə).

vələd bax uşaq, övlad 1

Vəhşiyanə

vələdüzünə bax hiyləgər 

VƏLƏS (ağac) [Aleksandr Qrossheym:] 

Fıstıq, vələs və qırmızı palıd meşəsi Qafqaz 

dağlarını uçqundan qoruyur (Ə.Yusifoğlu); 

ULAS Hər tərəfdən palıd və ul as ağacları 

bürümüş köhnə və uçuq tağbənd, böyrün- 

deki kiçik, dar və qaranlıq daxma, tağbəndin 

qabağındakı qaratikan kolu... (O.Vəliyev). 

vəli bax amma 

vəliəhd bax övlad 1 

vəlim bax çör-çöp 

vəlvələ bax səs-küy 

vən bax göyrüş 

vərd bax qızılgül 

vərdənə bax oxlov

VƏRDİŞ Dədə-babadan qalma bu vərdiş 

sizi olduqca qorxulu bir yola yuvarlaya bilər 

(Ə.Vəliyev);  ADƏT  [Firəngiz:]  Belə-belə 

gəlib  axırı  çıxır  yalançılığa,  o  da  yaltaqlıq 

kimi düşür adət halına (B.Bayramov).

VƏRDİŞLİ (bir şeyə vərdiş etmiş) [Yıl- 

mar:]  Taxılın  içində  bitən  alağa  oxşayan 

Behbud lələnin sözünün başına ip salmayın. 

O 

vərdişlidir  (Ə.Vəliyev);  ADƏTKƏRDƏ 

[Naçalnik:]  Bəs  sen  ki,  keflənməyə  adət- 

kərdə etmişsən, nə cürət eləyib mənim ida­

rəmə qulluğa girdin (C.Məmmədquluzadə); 

ÖYRƏNCƏLİ [Mikayıl:] Mən indi əvvəl­

kindən də möhkəməm, məmə, qorxma orda 

bərkə-boşa,  istiyə-soyuğa  alışmışam,  öy- 

rəncəliyəm (H.Abbaszadə); ALIŞQAN, ÖY- 

RƏNCƏKLİ.

1. VƏRƏQ (kitab, dəftər vərəqi) Axşam 

yatmamış xanım Güləbətini özü ilə üzbəüz 

oturdub  nazik  sarı  rənjjü  karandaşı  və  bir 

vərəq kağızı qabağına qoydu (M.İbrahimov); 

VƏRƏQPARƏ (köhn.) Əqəllən mərhumun 

vərəanarə

  olaran  toz  altında 

cüriiməyə  bas- 

lamış  asari-bərgüzadəsini  təb  etdirorkon 

cəneyi-yövmi-vəfatını onunla qarşılamalıy- 

dıq  (A.Şaiq);  YARPAQ  (dan.)  [Rza  kişi] 

kağızdan  bir  yarpaq  götürüb  içinə  tənbəki 

tökdükdən sonra bükdü (Ə.Vəliyev); BƏRQ 

(kl.əd.).

2. vərəq bax yarpaq 1

Vərəq

391

---