LüĞƏTDƏ gedəN İXTİsarlar

3. vərəq bax səhifə 

vərəqə  bax  intibahnamə 

vərəqparə bax vərəq 1 

VƏRƏM  (tib.)  (yoluxucu  xəstəlik)  Hə­

kimlər Məryəmi müayinə edib, o biri otağa 

keçdikləri zaman: “Sağalmağına ümid yox­

dur, vərəm xəstəliyi sürətlə irəliləyir” söz­

lərini qapı arasından eşitmiş, içində bir şeyin 

qırıldığını hiss etmişdi (A.Şaiq); DIĞ Onda 

yaxşı olmazdımı dığ mərəzinə dair “Hava ilə 

müalicə” məqaləsini bir az gödərək yazay­

dınız (N.Nərimanov); DİQQ Bu Şərq təba­

bətinin musiqi ile tədavi etməsi daha maraqlı 

idi... Sill, diqq və kif xəstəliklərinə çubi çini 

verərdilor  (Çəmənzəminli);  SİLL  [Çiçək:] 

Sənin sifətini görən sill tapar, gərək kəffare 

versin (N.Vəzirov).

1. VƏRƏMLƏMƏK (tib., vərəm xəstə­

liyinə tutulmaq) [Dursun:] Yazıq Gülşənəm 

acından,  fikirdən  vərəmlədi,  deyirdilər 

(A.Şaiq); VƏRƏMLƏNMƏK Millətin dərdi 

ilə qəmləndin; Bulmadmmı dəva, vərəmlən- 

din? (A.Səhhət); DIĞLAMAQ Dığlar insan 

çıxmasa bu xaneyi-bərbaddən (M.Ə.Möcüz).

2. VƏRƏMLƏMƏK (məc.) Vaqif haq­

dan  dilər  lütfü  kərəmlər;  Belə  yerdə  qalan 

vallah vərəmlər (M.P.Vaqif); DƏRDƏ DÜŞ­

MƏK Burda bir çoxu düşəcək dərdə.. (S. Vur­

ğun); DIĞLAMAQ [Dilara:] Burada adam 

dığlayar ki.. (Ş.Qurbanov).

VƏRƏSƏ  (bir  şəxsin  ölümündən  sonra, 

onun mülkünə sahib olan adam) Vərəsə ara­

sında dava vaqe olubdur (M.F.Axundzadə); 

VARİS  Mollalar  hazır  olur  dəfnimə  əldə 

çərəkə; Səni varislərimə eyləyər onlar mə­

rəkə (M.Ə.Sabir); XƏLƏF.

vərtə bax 1. təhlükə; 2. uçurum 1 

L VƏSATƏT, RƏSMİ XAHİŞ 

2. vəsatət bax vasitəçilik 

vəsət bax orta 1 

vəsf bax tərif

VƏSİQƏ  Gelin  məni  incitməyin  siz; 

Dedilər: Gücsüzdür bu vəsiqəmiz (B.Vahab- 

zadə); SƏNƏD Axırda qət olundu ki, ..Vahi­

Vərəq

392

din sənədlərini yoxlatmaq direktora tapşırıl­

sın (Mir Cəlal).

vəsilə bax 1. bəhanə 1; 2. üsul; 3. fürsət 

vəsl bax vüsal 

vəsvəsə bax şübhə

VƏTƏN (adamın doğulub böyüdüyü yer, 

ölkə)  Qafqaz  qitəsidir  mənim  vətənim; 

Simürğün sayəsində məskənim (A.Səhhət); 

MƏSKƏN, YURD, YUVA (məc.) El bilir ki, 

sən mənimsən; Yurdum, yuvam, məskənim­

sən;  Anam,  doğma  vətənimsən!  Ayrılarım 

könül  candan?  Azerbaycan,  Azərbaycan! 

(S.Vurğun);  TORPAQ  (məc.)  Torpağın 

eşqilə  vurur  ürəyi;  Vətənə  bağlıdır,  qəlbi, 

diləyi (M.Rahim).

VƏTƏNDAŞ [Məhərrəm:] Ana dilini heç 

vətəndaş yaxşı bilməlidir (A.Şaiq); TƏBƏƏ 

Amerika təəbəsidir göy məscidi gəzən adam 

(M.Rahim);  RƏİYYƏT  Lazım  sənə  indi 

min  üqubet;  Ta  ibrət  ala  bütün  rəiyyət! 

(M.Ə.Sabir).

vətənpərəst  bax  vətənpərvər 

vətənpərəstlik  bax  vətənpərvərlik 

VƏTƏNPƏRVƏR  (öz  vətənini  sevən) 

Əsil  vətənpərvər  öz  tarixinə  bu  sayaq  la­

qeyd münasibət bəsləməz!.. (B.Bayramov); 

VƏTƏNPƏRƏST  Zavallı  Rzaqulu  xanın, 

yaxud  məşhur  bir  vətənpərəstin  dəfhü  kəf- 

ninə  məşğul  olub  saat  on  iki  radələri  idi 

(M.S.Ordubadi); PATRİOT Bu sözləri an­

caq xalqını qınamış bir qəlbə odlu bir ürəklə 

sevən patriot yaza bilərdi (Anar); VƏTƏN- 

SEVƏR.

VƏTƏNPƏRVƏRLİK 

[Nurməhəm- 

med:] Lakin dediyiniz şərtlərə diqqət edin; 

vətənpərvərlik  duyğuları  ilə  birləşmiş  bir 

xalq!  (M.İbrahimov);  VƏTƏNPƏRƏST­

LİK  [Qadın:]  Nəhayət,  xəlifə  onu  vətən- 

pərəstlikdə  töhmətləndirdi,  həbsə  aldırdı 

(M.S.Ordubadi); VƏTƏNSEVƏRLİK. 

vətənsevər  bax  vətənpərvər 

vətənsevərlik  bax  vətənpərvərlik 

VƏTƏNDAŞ, YURDSUZ (\ ’ətəni olma­

yan) Bülbülə əmr edirlər: Oxu gülsüz, çə-

Vətəndaş

---

m m m

Vəz

mənsiz; Öz ana vətənində yaşa yurdsuz, və­

tənsiz (S.Rüstəm); YURDSUZ-YUVASIZ.

vəz bax 1. vəziyyət 1; 2. moizə 1; 3. nə­

sihət

VƏZİ (anat.) Hər iki cinsin, cinsi vəziləri 

mənşə  etibarı  ilə  cütdür  (Z.M.Şaxtaxtin- 

skaya); QÜDDƏ.

1. VƏZİFƏ (bir şəxsin üzərinə qoyulan iş) 

Buna görə də ailə sahibi olana qədər qeydinə 

qalmaq menim vəzifəmdir (M.S.Ordubadi); 

BORC  [Süleyman  boy:]  Ağa,  sən  mənim 

atamsan və sənə hörmət eləmək mənim bor­

cumdur (Ə.Haqverdiyev); MİSSİYA.

2. VƏZİFƏ (rəsmi iş)\ MƏQAM ..kənd 

müəllimliyi bir ali məqamdır (C.Memmed- 

quluzadə); MƏNSƏB (böyük vəzifə) Hər gün 

“afətə”  göz-qaş  atdı  o;  Mənsəbi  gücünə  at 

oynatdı  o  (B.Vahabzadə);  MƏRTƏBƏ 

(məc.)  [Hüsaməddin:]  Qətibə  mənim  hansı 

bir  mərtəbəmə  aldanıb  mənə  ərə  gəlməyə 

razı  olacaqdır?  (M.S.Ordubadi);  RÜTBƏ 

Mənim  nə  rütbəm  var,  nə  de  mədənim 

(S.Vurğun); MÖVQE.

3. vəzifə bax iş 2

VƏZİFƏPƏRƏST  (vəzifə,  mənsəb  se­

vən), KARYERİST [Mirzəyev:] Mən kar- 

yerist  deyiləm,  dostum.  Onsuz  da  vəzifəm 

çoxdur..  (Ə.Məmmədxanlı);  MƏNSƏB- 

PƏRƏST  [Səs:]  Dedi-qoduçuları,  böhtan­

çıları, intriqaçıları, məıısəbpərəstləri ifşa et­

məliyik (Anar).

VƏZİFƏPƏRƏSTLİK, KARYERİZM, 

MƏNSƏBPƏRƏSTLİK

1.  VƏZİYYƏT  Şərqdə  törəyən  vəziyyət 

təfsilatı ile müzakirə olundu (Çəmənzəminli); 

BABƏT (köhn.) Zülf bir yana düşər, gərdən 

bir yana; Özün bilməz, bir özgə babət olur 

(M.P.Vaqif); HAL Bunların halını neçə min 

il bundan qabaqkı Roma, yunan və ya tövrat 

zamanın arvadlarının halı ile müqayisə etsə­

niz, əlbəttə görərsiniz ki, bizimkilərin indiki 

halı  onların  keçmişindən  fənadır  (Çəmən­

zəminli);  HALƏT  (köhn.)  [Bahadır:]  Mən 

sizin  əlinizi  tutanda  bu  halətdə  olurdum, 

yəni sizin qollarınızdakı hiss damarları sizin 

hissiyyatınızı mənə həzin-həzin söyləyirdi

Vidalaşmaq

(N.Norimanov); ÖVZA Bədirlənmiş ay qal­

xıb göyün bir qatında durub bu övzaya ta­

maşa edirdi (Ə.Haqverdiyev); VƏZ (köhn.) 

Bu vaxtdan məclisin vəzi deyişib Hacı Qara­

nın evi nəzərə gəlir (M.F.Axundzadə).

2. vəziyyət bax mövqe

1. VƏZN (ədəb.) (şeirdə, musiqidə ölçü) 

[Adilə:] Hələ ifadə nöqsanlarını, qafiyə, vəzn

|  xətalarını  demirəm,  yazılarında  yenilik  hiss 

edilmir (Ə.Qasımov); BƏHR [Məşədi:] Şerin 

üçüncü  və  beşinci  bəndləri  ayrı  bəhrdədir 

(M.Hüseyn); ÖLÇÜ.

2. vəzn bax çeki I 

vəznədar bax kassir 2 

vəznləmək bax çəkmək 1 

vəznli bax ağır 1 

vımpel bax bayraq 

vışka bax buruq 1 

vızıldatmaq bax tullamaq

VİCDAN  [Qacar:]  Mənim  vicdanım  da, 

qəlbim  də  qandır;  Dünya  qan  üstündə  bir 

xanimandır  (S.Vurğun);  İNSAF  Bəylərin 

bəyisən, xanların xam; Unutma insafı, satma 

imanı.. (Aşıq Ələsgər); ƏDALƏT (bax).

VİCDANLI, İNSAFLI, ƏDALƏTLİ 

(bax)

VİCDANSIZ (həm sifət, həm də isim kimi) 

[Mirzə Sadıq:] ..nə sayaq hiyləgər və vicdan­

sızlar tərofindon əhatə olunduğunu senə nağıl 

eləyim (C.Cabbarlı); BİVİCDAN, İNSAF­

SIZ Sərt oldu rəftarı o insafsızın (M.Rahim); 

ƏDALƏTSİZ (bax).

VİCDANSIZLIQ, BİVİCDANLIQ, İN­

SAFSIZLIQ, ƏDALƏTSİZLİK (bax) 

vicə bax vicvicə 

vicələnmək bax üşümək 

; VİCVİCƏ, ÜŞÜTMƏ, TİTRƏTMƏ 

' (bədəndə), VİCƏ

VİDA Bu gecə Səttar xan bir vida ziya­

rəti  vermişdi  (M.S.Ordubadi);  AYRILIQ, 

AYRILMA,  ƏLVİDA,  XUDAHAFİZ­

LƏŞMƏ.

VİDALAŞMAQ Alman dərsi ləğv edildi. 

Biz  meyster  ilə  vidalaşdıq  (M.Hüseyn); 

AYRILMAQ Səba xanım Qətibədən ayrı-

393

---