LüĞƏTDƏ gedəN İXTİsarlar
Yüklə 6,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
Abi-niysan Acımaq atırdı.. (Çəmənzəminli); SUYİ-HEYVAN (kl.əd.) Suyi-heyvan üçün zülmət içində; Xətayi Xezrii İskəndər gəlübdür (Xətäyi). abi-niysan bax neysan abi-zindəgani bax abi-həyat abqora bax qorasuyu abstrakt bax mücərrəd ABYEŞİK [Rüstəm:] Bu meşə abveşiyi- nin ağzını əzən vaxtım da olubdur (S.Re- himov); MEŞƏ GÖZƏTÇİSİ (KEŞİK ÇİSİ) Meşə keşikçisindən yadigar qalmış qovluğu açdı, içindəki təzə və köhnə xatirə ləri, məktubları oxumağa başladı (Ə.Yusif- oğlu).
1. AC (yeməyə ehtiyacı olan) A kəndlilər; Səhəri ac, axşamı ac; Qatlaşmayın əziyyətə (M.Rahim); Çığırma, yat, ay ac toyuq, yu xunda çoxca darı gör (M.Ə.Sabir); QARNI- BOŞ Ətrafda yığışıb uşaq, böyük; Qarıııboş, əl boş (R.Rza); NAHARSIZ Soxuldu quy ruğu yerdən götürə; Neçə gündü naharsızdı, ötürə (Q.Zakir); QARNI AC, QURSAĞI BOŞ. 2. ac bax tamahkar, acgöz(lü) 3. ac bax yoxsul ac-acına bax acqarına acgödən bax qarınqulu ACGÖZ(LU) (heç nədən, heç şeydən gözü doymayan) Acgözdür, hərisdir, başqaların dan pay umandır (M.Rahim); TAMAHKAR ..Əbülfət Mirzənin və ümumiyyətlə qacar şahzadələrinin tamahkar və rüşvətxor ol duqlarını bilirdim (M. S.Ordubadi); AC,
sevirəm, eşqimiz şiddətlidir; Ya mən acı diləm çox, ya da qız hiddətlidir (M.Rahim); ƏZVAY (məc.) Bəli, dünyada əzvay adam az deyil (Anar); DİLİACI. ACIQ (nəyəsə qarşı oyanan psixi bir na rahatlıq) Cəmil... güləndə acığından Tahirin əlləri titrəməyə başladı (M.Hüseyn); HİRS Məmməd bəyin qan beyninə vurdu, hirsin
Mən... həya və qəzəbdən boğular kimi olub söz tapa bilmədim (M.İbrahimov); QEYZ Pası yırğalana-yırğalana qeyz və istehza ilə: - Mən neyləmişəm?! - dedi (S.Rəhimov);
Dala da baxmadı o hikkəsindən (B.Vahab zadə); KİN [Həmid] məcrasına sığmayan çay kimi, kini, hiddəti coşub-daşırdı (H.Ab baszadə); HİDDƏT (bax).
ver o xaldan; Acıqlandı, dedi, al, sənə qur ban (Aşıq Abbas); QABARMAQ Göyərçin Xudaverdini görüb qapıdan cəld çıxaraq, Maroya
2. acıqlanmaq bax hirslənmək ACILAMAQ (acı sözlər demək) [İmam- qulu:] Adamlarla hesablaşmamağım, yaxşı təkliflə gələnləri acılayıb yola salmağım., bunun nəticəsidir (M.İbrahimov); İYNƏ- LƏMƏK(«əe.) [Əlyarov:] Əvvəldən vardı hüsnü camalı, indi olub dəli Bayramalı! - deyə o yenə Xəlili iynələdi (M.Hüseyn);
özünü öymə; Elə süzgün baxıb qəlbimə dəymə (Aşıq Ələsgər); QƏLBİNƏ TO XUNMAQ Ninanı məhəbbətlə saxla, onun qəlbinə toxunma (M.S.Ordubadi); SANC MAQ (məc.) Elman Rafiqi qızışdırır, Rafiq Ədhəmi sancır (Ə.Kerim). acılı bax zəhərli acılıq (məc.) bax fəlakət I ACIMAQ [Zeynal:] Əgər vəziyyətimə acıyırsınızsa, sözümü kəsməyin (B.Bayra mov); QƏLBİ YANMAQ (fr.v.) Qəlbim yanar, ona deyərəm; “Ay yazıq çocuq! Sən sevgili vetencigimin gül fidanısan (A. Səh hət); RƏHMİ GƏLMƏK Rəhmin gəlsin, ay nene; Rəhmin gəlsin, ay nənə; Qapıda duran oğlana; Rəhmin gəlsin, ay nene (Xalq mahnısı); YAZIĞI GƏLMƏK ..Balaca 12
Acımaq Adət quşcuğazlara yazığın gələrsə, analarını bura xarsan.. (S.S.Axundov).
iç, sinən üçün də yaxşıdır, boğazın üçün də (X.Hasilova); AC-ACINA [Selim:] Ac-
[Sitarə:] ..mənim üçün Fərhadın evində ac- susuz dolanmaq. Nəsrəddin şahın ləziz taam larından yaxşıdır (C.Cabbarlı). ac-susuz bax acqarına açıq bax aşkar açıq-aşkar bax aşkar açıqfikirli bax tərəqqipərvər açıq-göy bax abı açılmaq bax çiçəklənmək 1 açun bax dünya 1. AD, İSİM (kl.əd.) [Sərxan:] Bağışlayın isminizi bilmirəm. Cavad tez adını dedi (Ə.Vəliyev); NAM Koroğlu namun götürən; Yurdunda can olan yoxdu (“Koroğlu”).
3. ad bax sərlövhə ADA (Jıər tərəfdən su ilə əhatə olunmuş quru sahə) [Geoloq:] Mənə elə gəlir ki, qu ruda qazılan bəzi quyuların neft yataqları bu adaya qədər uzanır (M.Hüseyn); CƏZİRƏ (köhn.) Çin bəhrində bir cəzirə var idi; Zi- yadə basəfa ələfsar idi (Q.Zakir), adax bax nişan 1 adaxlamaq bax nişanlamaq 1 adaxlandırmaq bax nişanlamaq 1 adaxlanmaq bax nişanlanmaq adaxlı bax nişanlı adaxlıbazlıq bax nişanlıbazlıq adam bax 1. insan; 2. havadar; 3. oynaş ADAMAYOVUŞMAZ (adamlarla ün siyyət bağlamayan) [Xədicə:] Tərs Tahir əti acının, kəneyin, adamayovuşmazın biridir (Anar); QANISOYUQ Şəhərimizdə yaxşı və namuslu adamlarla bərabər, üzüdönük və qanısoyuq adamların da olduğunu boynu muza almalıyıq (M.S.Ordubadi); QARAQA BAQ Sülh zamanı qaraqabaq olanlar belə mehribanlaşır, bir-birinə təsəlli verir (Ə.Əbül- həsən); ADAMDANQAÇAN, ADAM-
aralanmamışam ki, Ulduzun səsini eşidib döndüm (M.İbrahimov); QƏDƏM (dan.) ...atlı və Hacı Namazalı girdilər kəndə və Kerbelayı Mirzəli düzəlib bir-iki qədəm qabağa yeriyib söylədi: “Allah axırın xeyir eləsin!” (C.Məmmedquluzadə).
səsindir; Şerimdəki üsyan səsi (M.Rahim); QƏDƏM-QƏDƏM Gəzəcəkdir qədənı- qədəm bağımı; Görəcəkdir üzümlü çarda ğımı (A.Səhhət); YAVAŞ-YAVAŞ (bax). ADDIMLAMAQ Alo kişi köynəkcək və ayaqyalın onun [Gülsənəmin] arxasınca addımladı (S.Rəhimov); ADDIM ATMAQ [Əbülhəsən bəy:] O, menə söykənərək addım atırdı (M.S.Ordubadi); YERİMƏK ...Kərbəlayı Mirzəli düzəlib bir-iki qədəm qabağa yeriyib söylədi: “Allah axırın xeyir eləsin!” (C.Məmmədquluzadə). 1. ADƏT, ƏNƏNƏ Cənnət deyil; Xeyr, hər el-obanm; Öz ənənəsi var, öz adəti var (M.Rahim); DƏB, QAYDA Sizin tədbiri nizlə, sizin tələbinizlə; Bu köhnə qaydanızla, bu köhnə dəbinizlə (M.Rahim); RƏSM
xərac (S.Ə.Şirvani). 13
Yüklə 6,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|