LüĞƏTDƏ gedəN İXTİsarlar
Yüklə 6,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
Yuxulu YUXULU (yatmış halda) Kəramət uşaq larını ancaq yatdıqları yerdə, yuxulu olduq ları halda oxşayar, öpərdi (Ə.Əbülhəsən);
nə ağır uyquludur (Füzuli). YUXUSUZ (yatmadan) [Safo:] Yazıq yu xusuz idi, amma getdi.. (S.Rəhimov); BİXAB (kl.əd.) Bu Xətayi gözü seyyarətək bixabdır (Xətayi); UYQUSUZ Bəzimiz uyqulu, bəzi miz uyqusuz.. (M.Müşfiq).
ribə bir həvəs gəldi.. (M.İbrahimov); SUYA ÇƏKMƏK (ikinci dəfə yumaq) Güləbətin köynəyi təpçiyib yerinə qoyaraq anasına kömək edirdi: yuyulmuş paltarları suya çə
(M.İbrahimov); YAXALAMAQ (yüngül- vari yumaq). II YUMAQ (top kimi sarınmış sap) Yer dən bir qara yumaq, bir do quru budaq köl gəsi (R.Rza); KƏLƏF ..bir şüşə sirkə, bir- iki kələf yezd ipliyi, bir pud ağ neft.. (Ə.Haq- verdiyev).
başına çəkdi, gözlərini bərk-bərk yumdu (M.Hüseyn); QAPAMAQ, yumru bax 1. girdə 1; 2. totuq yumşaq bax 1 . həlim; 2. mülayim 1 yumşaqxasivyətli bax həlim yumşaqlıq bax həlimlik yumşalmaq bax həlimləşmək YUMULMAQ (müxtəlif mənalarda: əsa sən göz haqqında) Əvvəlcə [Güləbətinin] gözləri yumulmağa başladı (M.İbrahimov); QAPANMAQ Elə bil düşdüyü bəlanı qanır; Yenidən gözləri yenə qapanır (A.Səhhət). yunusbalığı bax delfm yurd bax vətən 1. YUVA Bir quş səhər ertə bağça-bağda; Çör-çöp daşıyıb yuva tikirdi (A.Şaiq); AŞİ- YAN(Ə) (kl.əd., şair) Bülbüli-zarəm ki, hüs nün gülşənidir məskənim; Həlqeyi-zülfm şi- Yüzillik kənci aşiyanımdır menim (Xətayi); LANƏ (kl.əd.) Ölər, qalar bir-iki viranəsi; O da olar bayquşlar ianəsi (A.Səhhət); MƏVA (kl.əd., məc.) Həm gözəl, həm yeyin tik ruhumun məvasını; Əldən-ayaqdan düşən qəlbimin sevdasını (M.Müşfiq). 2. yuva bax vətən yuvaraq bax girdə 1 YUYUNMAQ Müsafirlər frençlərini çı xarıb, yuyunmağa başladılar (Çəmənzə minli); YIXANMAQ Gündəki vaxtında ya tağından durdu, yıxanıb qurtaran kimi qapı açıldı (M.S.Ordubadi); ÇİMMƏK (bax),
şeyləri daşıyıb, ikinci klas salonunda yığdırdı (S.S.Axundov); BAR (kl.əd.) Gemü möhnət yükün yoxdur cahanda çəkməyən, emma; Şikəstə Zakirin çərxi-fələk barın giran tut muş (Q.Zakir). 2. YÜK, AĞIRLIQ, HƏML 3. yük bax qayğı 1 yükçü bax hambal yükdaşıyan bax hambal YÜKLƏMƏK (dalına yük vurmaq) Mağıl keçən vaxtlar dəvə karvanları düşürdü yola, ticarət malını yükləyirdik dəvələrə (C.Məm mədquluzadə); ÇATMAQ Hər birinə ağır taylar çatdılar; Bizləye-bizləyə köçə qatdı lar (Q.Zakir). yüksək bax 1. uca 1; 2. ülvi 1 yüksəliş bax tərəqqi yüksəlmək bax ucalmaq yüksəltmək bax ucaltmaq yüngülayaq bax xoşqədəm(li) yüyürmək bax qaçmaq 1 yüyürük bax beşik yüzillik bax əsr 1 412
Zabit Zz ZABİT (ordu və donanmada komanda heyətinə mənsub olan şəxs) [Heybət:] Zabit lər əsgərləri döyüb söyürlər (S .Rəhimov); ƏFSƏR (köhn.) Gözəl-gözəl xanımlar əf sərlərlə qol-qola verib gəzirdilər və söhbət edirdilər (Ə.Haqverdiyev), zabitə bax 1. intizam 1; 2. nüfuz zabitəli bax 1. tələbkar 1; 2. intizamlı zabitəsiz bax intizamsız zad bax şey ZADƏGAN (hakim sinfin yüksək təbəqəsi) Çünki Bağdadda dul qadınlar və öz ərlərin dən intiqam almaq istəyən zadəgan qadın ların görüb istədikləri adamlarla tanış ola raq evlərinə dəvət etməsini Fəxrəddin hələ Gəncədə ikən eşitmişdi (M.S.Ordubadi); ARİSTOKRAT Siz bugünkü başı yarılan, lakin başının deyil, beş şahılıq qatığın qey dinə qalan baqqalı, bir do zabitə yaltaqlanan şəhər aristokratım misal götürə bilərsiniz (M.S.Ordubadi); DVORYAN (tar.) Bəylər, ağalar, dvoıyanlar hamısı ikiqat olub gələn lərə baş eyirlər (Ə.Haqverdiyev); ƏSİL
tublar dalbadal axdı saraya; Əyanlar aldılar xanı araya (B.Vahabzadə); KÜBAR (köhn.) [Müdir:] Bağdad kübarlarının hərəmxana larında mütləq məzhəkeçi qızlardan olmalı dır (M.S.Ordubadi); AĞA (bax). zağa bax mağara zahid bax 1. ibadetçi; 2. guşenişin zahir bax 1. aşkar; 2. parlaq; 3. görünüş ZAL Baxır zala, salona; Nə o bilir, ne də biz; bu baxış ne baxışdı (Z.Yaqub); SALON Salon heyrət içindədir... Sükut edir başdan- başa (S.Vurğun). ZALIM [Tağı:] Bəradər, mən deyəndə ki, .. padşah zalım idi, onun zamanında dədəm yazığın köynəyinin boynu barmaq qalınlı-
ğında çirk bağlamışdı, siz nə dedüz? (M.lbra- himov); ALLAHSIZ (məc., dan.) Sonra da
ki, qanı halaldır - deyirdilər (M.İbrahimov); AMANSIZ Sinəmdə yer salıb o gündən bəri; Amansız ovçunun yara izləri (M.Rahim); BAŞKƏSƏN (dan.) [Əjdər:] O biri tərəfdən, deyir, cavan, bığıbunna sağlam oğlandır, gəl ki, başkəsəndir (Anar); BİMƏRHƏMƏT
hibi-milyonlarına şükr, xudaya! (M.Ə.Sabir); BİRƏHM [Cabbar bəy:] Əhməd boy, bil mirsən necə zalımdırlar, birəhmdirlər... (N.Vəzirov); CƏFAKAR Yox böylə iki dilli, yaman üzlü cəfakar; Bir zərrə utanmaz (M.Ə.Sabir); CƏLLAD (məc.) [Rüstəm:] Gəl bu cəlladın qapısından uzaqlaşaq (A.Şaiq); ƏZAZİL [Səslər:] Deyirlər Zəki müəllim əzazildir (Anar); ƏZRAİL (məc.) [Qurban:] Amma onu çox əzrail arvad söyləyirlər (Ə.Haqverdiyev); XUNXAR (kl.əd.) Xunxar olan əfradi-beni-növüne daim; Bu vəhşiyü ğurranlarma şükr, xudaya! (M.Ə.Sabir);
necə imansız arvaddır... (Ə.Məmmədxanlı); İNSAFSIZ İnsafsız, avam bir adam olan əmim arvadı iri mis səhəngi çiyninə verib səhərdən axşama qədər... mənə su daşıtdı rardı (İ.Əfəndiyev); QANİÇƏN [Nüşabə:] Heç inanmaq olarmı bu qaniçənə? (A.Şaiq);
(Mir Cəlal); QƏDDAR [Səlimə:] Ən qəd dar insanlann da qəlbində vicdan əzabı do ğuran bir düha məharətdən məhrum ola bil məzdi... (M.Hüseyn); MƏRHƏMƏTSİZ [Solmaz:] Sus, Altun boy, mərhəmətsiz! (C.Cabbarlı); MÜSTƏBİD (köhn.) İbrahim xan da müstəbid idi, xalqa olmazın zülm edirdi.. (Çəmənzəminli); RƏHMSİZ [Mux tar:] Ana da təkcə balasına bu qədər rəhm siz olarmı? (B.Bayramov); SİTƏMKAR [Hacı Qəmbər:] Əlavə mən deyirəm ki, əzi zim, qoy gedim bu tiği-sitəmkarı oxlatdırım (N.Vəzirov); YAMAN Dostuna dost, düş- 413
Yüklə 6,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|