M-61 I e. d prof., Zahid Fərrux Məmməd
Yüklə 2,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
129 üzrə tələblərin sərtləşdirilməsinin məqsədi girov təminatıüzrə tələblərin sərtləşdirilməsi olmuşdur. Mümkün kredit itkilərinin aradan qaldınlmasıüçün ehtiyatlandırma normalarının artırılması həyata keçirilmişdir. 1 yanvar 2009-cu il tarixinə kreditlər üzrə mümkün zərərlərin örtülməsi üçün vəsait kredit portfelinin 6,2%-ni təşkil etmişdir (1 yanvar 2008-ci il-5,7%). Qeyri-işlək kreditlər üzrə yaradılmış ehtiyatların artım tempi bu növ kreditlərin artım tempini üstələmişdir. Banklarda formalaşdırılmış ehtiyatların qeyri-işlək kreditlərə nisbəti isə 74%-əçatmışdır. Bu da bu növ kreditlərin yaradılmış ehtiyatlarla adekvat örtülməsinə imkan yaradır. Vaxtı keçmiş kreditlərin ümumi kreditlərdə xüsusi çəkisi 01.01.2009-cu il tarixinə cəmi 2,2% təşkil etmişdir. 2008-ci ildə qlobal maliyyə bazarlarında dərinləşməkdə olan böhran bütün ölkələrdə olduğu kimi, Azərbaycanda da bank nəzarəti üçün yeni çağırışları aktuallaşdırmış və belə bir şəraitdəmaliyyə sabitliyinin qorunmas ı, çevik və effektiv risk yönümlü bank nəzarətinin tətbiqi əsas hədəflərdən olmuşdur. AMB-nin preventiv tədbirləri və banklarla intensiv işi, həmçinin bankların öz bazar davranışlarınıçevik korreksiya etmələri hesabına Azərbaycan bankları qlobal böhranın mümkün təsirlərinə hazırlıqlı idilər. Bir sıra nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlar da Azərbaycan bank sisteminin qlobal böhrana ən hazırlıqlı sistem kimi qiymətləndirmiş, bankların yüksək dayanıqlığını və bu nailiyyətlərdə AMB-nin xüsusi rolunu öz rəylərində ifadə etmişlər. Ümumiyyətlə, AMB tərəfindən banklara daha düşünülmüş və təmkinli biznes strategiyası 2007-ci ildən bəri tövsiyə edilmiş və bu tövsiyəəsasında tətbiq olunan «kontr- tsiklik» siyasət mümkün risklərin təsirini minimallaşdırmışdır. Banklar likvidlik mövqelərini kifayət qədər «balans»lı və «komfort»lu, xarici maliyyə mənbələrindən asılılığı isə idarə olunabilən səviyyədə saxlamışdır. Banklar hesabat ilində vaxtıçatmış xarici borclarını rahatlıqla icra etmişlər. 130 Bankların 2008-ci il üzrə biznes planlan əvvəlcədən AMB-də qiymətləndirilmiş, institusional baza və artım hədəfıfonunda müvafiq korreksiyalar edilərək banklarla razılaş- dırılmışdır. Bankların artım hədəfləri nəzarətə götürülmüş və artım risklərinin və təhlükələrin təsir imkanları minimallaşdırıl- mışdır. Bankların kredit riskləri üzrə mümkün itkilərə daha da hazır vəziyyətə gətirilməsi məqsədilə ehtiyatlanmaya dair tələblər ciddiləşdirilmişdir. Beynəlxalq maliyyə bazarlarındakı ipoteka böhranı və daşınmaz əmlak bazarında həssaslıq nəzərə alınaraq daşınmaz əmlakla təmin olunmuş kreditlərə dair təminat tələbləri və verilmiş ipoteka kreditləri üzrə risklərin adekvat kapitalla tənzimlənməsinə dair tələblər artırılmışdır. Banklar aktivlərin keyfiyyətinə daha diqqətlə yanaşmış, potensial təhlükələri qiymətləndirərək daha konservativ ehtiyatlarına siyasəti həyata keçirmişlər. Yeni kreditlərin verilməsi zamanı isə banklar tərəfindən «selektiv davranış» nümayişetdirilmiş, yüksək mənfəətlilikdən imtina edilərək «risk iştahat»ları azaldılmışdır. Görülən işlər bank nəzarətini və bütövlükdə bank sistemini mümkün təhlükələrə qarşı hazır vəziyyətə gətirmişdir. Bankların problemləri vəçətinlikləri müəyyən etmək və idarə etmək potensialları artırlmışdır. Bankların institusional inkişafı və idarəetmə resurslarının biznes davranışına uyğunluğu diqqət mərkəzində saxlanılmış- dır. Hər bir bank üzrə korporativ idarəetmə standartlarının tətbiqi səviyyəsi qiymətləndirilmiş, əksər banklarla görüşlər ke- çirilmiş və bu istiqamətdəçatışmazlıqlarla bağlı tövsiyələr veril- mişdir. Eyni zamanda, maliyyə bazarlarında baş verən hadisələr banklarda risk menecmentin təkmilləşdirilməsini, xüsusilə də kredit və likvidlik risklərinin qabaqcıl yanaşmalardan istifadə edilərək idarəedilməsini zəruri etmişdir. 2008-ci ildə də bank nəzarətinin hüquqi-normativ baza- sının beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması və təkmilləşdi- 131 rilməsi üzrə işlər və Bazel II Kapital Sazişinin tətbiqi üzrə in- tensiv məsləhətləşmələr davam etdirilmişdir. Bazel II Kapital Sazişinin II və III sütunlarının bəzi elementlərinin tətbiqinə başlamışdır. Bu məqsədlə, banklarda kapitalın idarə edilməsi və kapital siyasətinə tələblərin müəyyən edilməsi iləəlaqədar «Bank kapitalı və onun adekvatlığının hesablanması» Qaydalarına müvafıq əlavə və dəyişikliklər edilmişdir. Eyni zamanda, banklarda maliyyəşəffaflığının və bazar intizamının artırılması, məlumatların açıqlanması prosesinin effektiv nəzarətləəhatə olunması məqsədilə «Korporativ darəetmə Standartları»na «Məlumatların istifadəçilərə təqdim edilməsi»nə dair əlavələr edilmişdir. Bank nəzarəti çərçivəsində banklar tərəfindən açıqlanan məlumatların periodik olaraq kəmiyyət və keyfıyyət qiymətləndirilməsi aparılmışdır. Bundan əlavə, «Aktivlərin təsnifləşdirilməsi və mümkün zərərlərin ödənilməsi üçün ehtiyatların yaradılması», «Bir borcalan və ya bir-biri iləəlaqədar borcalanlar qrupu üzrə risk- lərin tənzimlənməsi haqqında», «Azərbaycan Respublikası müvəkkil banklarının açıq valyuta mövqeyi limitlərinin müəy- yən edilməsi və tənzimlənməsi Qaydaları»na əlavələr olunmuş, ''Banklarda kreditlərin verilməsi» Qaydaları isə tamamilə rest- rukturizasiya edilmişdir. Görülən bütün bu prudensial tədbirlərin nəticəsində 2008-ci ildə bank sisteminin maliyyə sağlamlığı və sabitliyi qorunub saxlanmışdır. Qanunvericilik və infrastruktur. 2008-ci ildə Milli Bank bank fəaliyyəti sahəsində qanunvericiliyin inkişaf etdirilməsi və möhkəmləndirilməsi istiqamətində məqsədyönlü fəaliyyətini davam etdirmişdir. Eyni zamanda qlobal maliyyə böhranışəra- itində makroiqtisadi siyasət və bank nəzarəti sahəsində adekvat addımlara hazır olmaq üçün qanunvericilik təşəbbüs- ləri üzərində işlər aparılmışdır. Ölkədə maliyyə-bank xidmətlərinəçıxış imkanlarının genişləndirilməsi prioritetlərinə uyğun olaraq ödəniş sistemləri- nin coğrafиəhatə dairəsinin genişləndirilməsi və regionlara isti- Yüklə 2,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|