M-61 I e. d prof., Zahid Fərrux Məmməd
Yüklə 2,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
212 FƏS L 34. КРЕДИТ ВЯ ИНВЕСТИСИЙА СИЙАСЯТИ Bankların investisiya prosesində iştirak etmə zəruriyyəti bank sisteminin vəümumilikdə iqtisadiyyatın uğurla inkişaf etməsinin qarşılıqlı asıllığından irəli gəlir. Kommersiya banklarının iqtisadiyyatı investisiyalaşdırması yalnız münbit nətiъəsində həyata keçirilir. Kommersiya banklarının investisiya prosesində iştirak etməsinin əsas istiqamətləri aşağıdakılardır: 1.vəsaitlərin investisiya məqsədi ilə banklar tərəfindən səfərbər edilməsi; 2.investisiya xarakterli kreditlərin təqdim edilməsi; 3.vəsaitlərin qiymətli kağızlara yatırılması. Bu istiqamətlər bir-biri ilə sıx bağlıdır. Kapitalı, əhalinin əmanətlərini, digər pul vəsaitlərini səfərbər etməklə banklar öz resurslarını mənfəət qazanmaq məqsədilə yaradırlar. Vəsaitlə- rin yığılmasıüzrəəməliyyatların həъmi və strukturu bankların kredit və investisiya portfelinin vəziyyətinə, onların investisiya fəaliyyəti imkanlarına təsir edən ən əsas амиллярдир. Bankların investisiya fəaliyyətinə iki növ xidmət göstərən biznes kimi bаxılır: qiymətli kağızların buraxılması və ya onla- rın ilkin bazarda yerləşdirilməsi yolu ilə nəğd pulun artırıl- ması; broker və dillerlərin ikinъi bazarda öz funksiyalarını ye- rinə yetirən zaman alıъı və satıъıların bir araya gəlməsi. Bankın investisiya fəaliyyəti mikroiqtisadi aspektdə – banka iqtisadi subyekt nöqteyi nəzərindən birbaşa və ya dola- yısı ilə gəlir əldə etmək məqsədilə maliyyə və real aktivlərin əl- də edilməsinəöz vəsaitlərini yatırmaqla banka bir investor kimi baxmaq olar. 213 Бankların makroiqtisadi aspektdə investisiya fəaliyyəti dedikdə iqtisadiyyatın investisiya tələblərinin təmin edilməsi istiqamətlərində həyata keçirilən fəaliyyət başa düşülür. Mikroiqtisadi aspektin investisiya fəaliyyəti zamanı kom- mersiya banklarıözəlləşdirilən müəssisələrin qiymətli kağız- larının yerləşdirilməsində iştirak edir, müəssisənin aksiyalarını, paylarınıəldə etmək məqsədilə nizamnamə kapitalına yatırımlar həyata keçirirlər. Bankların investisiya fəaliyyətinin indiqatorları – bank- ların investisiya fəaliyyətinin indiqatoru kimi aşağıdakı göstə- riъilərdən istifadə edilə bilər: 1. kommersiya banklarının investisiya resurslarının həъ- mi; 2 investisiya resurslarının real qiymətinin indeksi; 3. bank investisiyalarının həъmi; 4.bank ümumi aktivlərinə investisiya yatırımlarının payı; 5. bankların obyektlər üzrə yatırdığı investisiyaların st- ruktur göstəriъiləri; 6. bankların investisiya fəaliyyətinin effektliki göstəriъilə- ri, əsasən də investisiya həъmi hesabın aktivlərin artımı, həmçi- nin də investisiya həъmi hesabına gəlirlərin artması; 7. gəlirli maliyyə aktivlərinə yatırılan kapitala müqayisə- də investisiya yatırılmış istehsal sektorundakı alternativ gəlirli- lik göstəriъiləri. Kommersiya banklarının investisiya siyasətinя təsir edən makroiqtisadi амилляря aşağıdakılar aid edilir: 1.ölkədəki iqtisadi və siyasi vəziyyət; 2. investisiya və maliyyə bazarının vəziyyəti; 3. bank fəaliyyətinin qanunveriъi və normativ əsaslar kompleks; 4. vergi siyasəti; 5. bank sisteminin strukturu və stabilliyi. nvestisiya imkanlarının qiymətləndirilməsi üçün analitik informasiya aşağıdakı bloklar şəkilində olur: 1. makroiqtisadi vəziyyət və investisiya abı-havası; 214 2.ümumilikdə investisiya bazarının makroiqtisadi inkişa- fını xarakterizə edən əsas göstəriъilər; 3. investisiya bazarının ayrı-ayrı seqmentlərinin inkişafı- nın əsas göstəriъiləri; 4. iqtisadi sahələrin investisiya ъazibədarlığının göstəriъi- ləri; 5. ayrı-ayrı investisiya alətlərinin dinamik məlumatı; 6. ayrı-ayrı təsərrüfat subyektlərinin fəaliyyəti haqqında məlumatlar; 7. bankların investisiya fəaliyyətinin recimini müəyyən edən qanunveriъi və normativ aktlar; 8. müxtəlif bank fəaliyyətinin vergi vəziyyəti. Yuxarıda göstərilən göstəriъilər investisiya qərarlarının qəbul edilməsində mühüm oriyentir kimi götürülür. nvestisiya siyasətinin formalaşdırılmasına təsir edən əsas mikroiqtisadi faktorlar aşağıdakılardır: 1. investisiya fəaliyyətinin miqyasını və növünü müəyyən edən vəsait bazasının həъmi və strukturu; 2. bank fəaliyyətinin ümumi əsasları, strateci məqsədlərin xarakteri vəəhəmiyyəti, investisiya siyasətinin şərtləşdiriъi se- çimi; 3. bankın həyat silsiləsinin mərhələsi; 4. gəlirlik, likvidlik və risk alternativi ilə müəyyən edilən investisiya qoyuluşunun səmərəliliyi; 5. müqayisə edilə bilən aktivlərin gəlirliyi; 6. investisiya portfelinin təşkili və idarə olunma xərъləri- nin miqyası. 215 FƏS L 35. BANK FƏALIYYƏT NIN MAL YYƏ TƏHL L Bankçılığın təməl prinsipi aşağıdakılardır: likvidlik, təh- lükəsizlik və mənfəət. Bankçılıqda likvidlik bir bankın mini- mum zərər ilə, ola biləъək əmanət çəkimlərini ödəyəbilmə və eyni anda bazarın kredit ehtiyaъını qarşıyabilmə güъüdür. Bankçılıqda təhlükəsizlik, капиталынын yetərli vəбанк aktivləri- nin keyfiyyətliйи ясас шяртлярдян биридир. Bank kapitalının yetərli olmasıəmanətçilərin banka olan güvənini, bankın kredit müştərisinin keyfiyyəti isə bankın təhlükəsizliyini təmin edir. Bankların mənfəəti, kredit müştərisindən aldığı faiz iləəmanətçiyəödədiyi faiz arasındakı fərqdir. Bazar prinsipləri çərçivəsində fəaliyyət göstərən və biznes quruluşu olan bankla- rın ən son məqsədləri, təhlükəsizlik və likvidliyi arasında opti- mallığı təmin edərək bankın mənfəətini maksimizə etməkdir. Anъaq bu üç prinsipin bir biri ilə asanъa uyğunlaşmamağı da bir həqiqətdir. Bank menecmentinin məqsədi gəlirliliyi maksimuma çatdırmaq və riskləri minimuma endirməkdir. Bir bankın ən təməl məqsədi, aktiv və passivlərini sabit və yüksək bir xalis faiz marjında saxlayaraq idarə etməkdir. Banklar aktiv passiv mövqelərini idarə edərək sahibləri üçün qazanc istehsal edirlər. Bankın təməl gəliri çeşidli aktiv maddələrindən qazandığı faiz gəliridir. Bu faiz gəliri qiymətli kağız gəlirləri və bankçılıq xidmət gəlirləri tərəfindən tamamlanır. Bankın ясас xərcləri isəəmanətlər üçün ödədiyi faiz xərclərdir. Əmanətin miqdarına və strukturuna ən önəmli təsir edən ünsür müştərinin sədaqətidir. Yüklə 2,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|