M-61 I e. d prof., Zahid Fərrux Məmməd
Yüklə 2,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
223 Kassa, müxbir hesabı, ehtiyat hesabı, əsas fondlaрын həcmi - banklara gəlir gətirməyən aktivlər maddəsinə daxildir. Sadalanan aktiv maddələrinin ixtisaslaşması bank gəlirliyini artırır. Lakin banklann həcminin yüksəkliyi banklann rentabelliyini azaldır, ancaq likvidliyi averilən kreditlər üzrə orta qalıq. Banklann ümumi gəlirini aşağıdakı formada göstərə bilərik: Ümumi gəlir = əməliyyat gəliri + qeyri bank gəliri (qeyri əməliyyat gəlirlər). Бank gəlirliliyinin təməl göstəricilərini aşağıdakı kimi göstərə bilərik: Mənfəət Mənfəət Aktiv =x kapitalAktiv Кapital Bank fəaliyyətinin "rentabelliyi" aktivilərin çalışmasma bağlıdır. Yəni, Mənfəət Mənfəət Bank gəliri = x Aktiv Bank gəliri Aktiv Bank aktiv gəlirliyinə təsir göstərən başlıca amil-marjdır. Marj -gəlirin yüzdə neçə faizinin bankın əlində qalmasmı göstə- rən göstəricidir. Faiz tarifinin dəyişkənlik riskinin təsir güъünü göstərmək üçün aşağı dakı düsturlardan istifadə etmək olar: Халс faiz gəliri = faiz gəliri - faiz məsrəfləri. Халис faiz Халис faiz gəliri marjı = Gəlir эятирян aktivlər 224 Kommersiya bankınm xərcləri - bank fəaliyyətinin təminatı vəəməliyyatlarm yerinə yetirilməsi üçün çəkilən xərcləri əhatə edir. Bankın xərcləri = faiz xərcləri + qeyri-faiz xərcləri. Faiz xərcləri - cəlb edilmiş vəsaitlər üçün ödənən faizlərin məbləğidir. Qeyri-faiz xərclərinə daxildir: əməliyyat xərcləri - poçt və teleqraf xərcləri, valyuta əməliyyatlaрыüzrə xərclər, müxbir hesablar üzrəödənilən xərclər; bank fəaliyyətinin təminatıüçün - idarə aparatlarmın saxlanması, təsərrüfat (amortizasiya ayırmalan, icarə haqqı və s.); sair xərclər - cərimə, keçən il üzrə faiz və komisyon ödəmələri. Ümumiyyətlə, faiz xərcləri ümumi xərclərin 70 %-ni təşkil edir. Bank xərclərinin strukturunu aşağıdakı kimi göstərə bilərik: Bank xərcləri = əməliyyat xərcləri + bank fəaliyyətinin təmintıцзря xərclər + sair xərclər. Bank xərclərini təhlil edərkən, ayrı-ayrılıqda xərclərin ümumi xərclər içində payının çəkisi müəyyən edilir. Məsələn, əməliyyat xərclərinin payı: Əməliyyat xərcləri, Xərclər Cəlb edılmış resurslar uçun odənılən faiz xərclərinin ümumi xərclər içində payı, Faiz xərcləri Xərclər Xərclərin təhlilində aşağıdakı düsturlardan da istifadə edilir: 1)Personal xərclər Xərclər 2) Təsərrüfat xərcləri Xərclər 3) Sair xərclər Xərclər Ümumi xərclərin həcminin azaldılması banklara aşağıdakıüstünlükləri verir: resurs baza strukturunun optimillaşması və qeyri-faiz xərclərinin azaldılması. Bank idarəçilərinin xərclər mövzusunda diqqət edəcəkləri ən önəmli nöqtə - idarə xərcləridir. Xüsusilə də, cərimələrin azaldıl- 225 masma və ya onu sıfıra endirmək мясяляси bank menecmenti qar- ş ısынda duran ən başlıca vəzifədir. Kommersiya bankının mənfəəti – kommersiya bankının малиййя nəticəsinin fəaliyyətidir, yəni gəlirlərin xərcləri üstlə- məsidir. Kommersiya banklannın mənfəətlərinin təhlili aşağıdakı istiqamətdə apanlır: 1.bankın cari dönəmdə mənfəətinin səviyyəsi; 2.xalis mənfəətin təhlili; 3bank fəaliyyətinin əsas istiqamətlərini və bank əməliyyat- larmm növləri üzrəəldə olunan mənfəətin təhlili; Bankın mənfəətinin başlıca göstəricilərdən biri kapitalın mənfəət normasıdır. Mənfəət K= Kapital Bank fəaliyyətinin maliyyə nəticəsinin iqtisadi təhlilinin başlıca vəzifələri aşağıdakılardır: 1. bank mənfəətinin strukturunun öyrənilməsi; 2. gəlir planının yerinə yetirilməsi; 3. mənfəəti artırma yolları və tədbirlər planı hazırlamaq. Banklarda il ərzində gəlir və xərclər щаггында hesabat ясас informasiya bazasıdır. Bank fəaliyyətinin təhlilərindəən önəmli məsələlərdən biri də xərclərin üzərində nəzarətdir. Bank fəaliyyətinin ən səmərəli göstəricisi rentabelliкdir. Bankın rentabellik səviyyəsi rentabellik əmsalı iləölçülür. Bank rentabelliyinin ümumi göstəricisi bankın ümumi mənfəətliyini və ya 1 manat gəlirə düşən mənfəətin payını müəyyən etməyə imkan verir. Mənfəət x 100 % Gəlir 226 Bank gəlirliliyinin başlıca göstəricisi bank kapitalının səmərəliliyidir. Mənfəət K= x 100% Kapital FƏS L 36. BANKLARDA R SK NÖVLƏR ВЯ РИСКЛЯРИ ИДАРЯЕТМЯ КОМИТЯСИ Bankqrup daxilində risklərin idarə edilməsi funksiyası finans riskləri (kredit, bazar, ъoğrafi, valyuta, likvidlik və faiz dərəъəsi riskləri), əməliyyat və hüquqi risklər iləəlaqədar həyata keçirilir. Finans risklərinin idarə edilməsi funksiyasının əsas məqsədi risk limitlərinin m üəyyən edilməsi və bu limitlərə riayət edilməsidir. Əməliyyat və hüquqi risklərin idarə edilməsində məqsəd, bu risklərin azaldılmasıüçün nəzərdə tutulan daxili qayda və prosedurlara müvafiq qaydada riayət edilməsini təmin etməkdən ibarətdir. Bankçılıqda risk qavramı, bankların investisiya prosesin- də ortaya çıxa biləjək zərərləri ifadə edr. Banklar mənfəəti və likvidlik iləəlaqədar qərarlar olarkən, mövcud qeyri-müəyyən- liyi ortadan qaldırmaq üzrəçeşidli təhmini versiyalar hazırlar. Ancaq təhminlə gerçəkləşmənin eyni ölçülərdə olmaması riski amilini ortaya çıxarır. Banklar, bir tərəfdən likvidliyi təmin edərkən, digər tərəfdən isə bankın gəlirliyini zəmanət etməli, qərarların meydana çıxmasına qarşı müvafiq tədbirlər hazırlamalı və dəyişən şərtlər çərçivəsində operativ bir qərar ala bilməlidir. Banklar, bir tərəfdən likvidliyi təmin edərkən, digər tərəfdən isə bankın gəlirliyini zəmanət etməli, qərarların meydana çıxmasına qarşı müvafiq tədbirlər hazırlamalı və dəyişən şərtlər çərçivəsində operatiв bir qərar ala bilməlidir. Bankların mənfəətli fəaliyyət göstərə bilmələri üçün gəlir yaradılmasına və məsrəflərinə nəzarət etməklə yanaşı istənilən Yüklə 2,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|