M ə h ə m m ə d t a ğ I s I d q I 0 MƏHƏMMƏd tagi

ф
l y i r m i   d o q q u z u n c u   i m l a
N A T Ə M İZ  VƏ  BƏDSƏLİQƏ  U ŞA Q
Ey  m ənim   təm iz  və  səliqəli  şagirdlərim !  TəmizlİK 
aləm indən  xəbəri  olmayan  şagirdlərdən  xəbəriniz  var- 
dırm ı?
MəKtəbiraizdə  b ir  neçə  bədsəliqə  u şaq lar  v a rd ır 
kİ, 
hərgah  onlar  bu  adəti  və  bu  xasiyyəti 
tərK 
etsələr  bun- 
dan  sonra 
bu 
qism  u şa q la n   bu 
məKtəbə 
yol  verməK  cayiz 
deyil.  O nlar  həm in  u şaq lard ır 
kİ, 
d ırn aq larm ı  dişlə  tu- 
ta n ,  b u rn u n u   ətəyinə  silən,  K İtablan n ı-d əftərlərin i  cırıb, 
qaralayan, 
əlləri  çirK, 
barm aqları 
mürəKKəbli, 
d ırn aq ları 
uzun,  qələm danı  və  sa ir  təlim   ləvazim atı  bədsəliqə.  Belə 
u şaq ların   qulaqlarının  içinə  baxanda  in san ın   ü rəy i  qarı- 
şır.  Belə  natəm iz  uşaqlar  növ-növ  m ərəzlərə,  cürbəcür 
naxoşluqlara  düçar  olurlar.  ÇünKİ  taam  
yeməKdə, 
libas 
geyməKdə,  dolam b 
gəzməKdə, 
yatıb  durm aqda  b ir  para 
şeylərə  diqqət  və  mülaMzə 
etm əzlər. 
Məsələn;  Taam dan 
m üqəddəm   və  taam dan  sonra  əsla  əllərin  yu m azlar  və 
libasları  h ər  nə  qədər  çirKİn  və  natəm iz  olsa  da  İKrah 
etm əzlər.  Gəzib-dolanan  v ax td a  bağ  və  bağçaları,  ağac 
Kölgələrini,  ax ar  su ların   Kənarını,  gözəl-gözəl  mənzərə- 
ləri,  təm iz-təm iz  gəzib-dolanm alı  y erləri  qoyub,  ü fu n ə tli 
və  natəm iz  yerlərdə  gəzərlər.  NəmnaK  və  havası  qəliz 
m əKanlarda  əyləşərlər.  Hələ  belə  u şaq lar  sübh  yerindən 
d u ran d a 
nə 
ağzım  y ax alar 
və  nə  dişlərin  sürtər  və  nə 
də 
əllərini,  üzü n ü ,  gözünü,  ağzını,  b u rn u n u   yuyar.
Pəs  in d i  sizlərə  vacibdir 
k
İ,  həmişə  n iz a fət  və  tə- 
m izliyə  diqqət  və  qeyrətlə  çahşasınız,  taiıiKİ  b ir  para 
p in ti və  natəm iz  uşaqlardan  olm ayasınız.
O t u z u n c u   i m l a
SƏ X A V Ə T L İ  U ŞA Q
S əxavət,  yəni  əliaçıqlıq 
deməKdir. 
F ü qəray a  mər- 
həm ət,  m ö h taclara  m üavinət,  biçiz  və  b içarələrin   h alm ı 
ria y ə t  etm əyə  səxavət  deyilir.  Səxavət  sah ib lərin in   hə- 
m işə  qəlbi  m əsru r,  adı  m əşhur,  dünya  və  a x irə ti  m əm ur 
o lu r.  Səxi  olm aq  yalnız  m al  və  dövlətlə  deyil,  bəİKƏ  özgə 
vəchlə 
də 
izhari-səxavət  etməK 
mümKÜndür. 
Məsələn:

---

______________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________
п
M üKnət  sahibləri  füqərayə  m al  ilə  səxavət  edəndə, 
üləm a  s in fi  də  elm  m ö h tacların a  elm lərilə  səx avət  edər- 
lər.  Necə  Kİ,  b ir  yetim   və  fəq ir  uşağa  xÖrəK  və  libas  ve­
randa  qəlbim izdə  b ir  fərəh   və behcət  z ü h u ra   g əlir.  Habe- 
lə  d ə rsin i  bilm əyən b ir  u şağın  da  d ərsin i  gözəlcə  təfh im  
və  təlim   edəqdə  x atirim izd ə  b ir  sevinc  və  şad h q   ehsac
edirİK.
Ə lhasil,  səxavət 
in s a n lıq   ş ə n in d ə n d ir , 
Səxavətin 
l ə z z ə t i n   a n la y a n la r   in s a n lıq   m ə r t ə b ə s in ə   y e t i ş i b l ə r . 
Bu 
g ö z ə l  s i f ə t   b öyÜ K İərd ən   v ə   d ö v lə t ,  s ə r v ə t   s a h ib lə r in d ə n  
z ü h u r a   g ə lm ə K d ə n s ə ,  K içİK İərdən,  x ü s u s ə n   m əK təb   u ş a q - 
la r ın d a n   z ü h u r a   g ə lm ə s i  d a x i  m ə h b u b   v ə   x o ş n ü m a d ır .
B ir  sin ifd ə  bir  şagirdə  qələmdən  və  qələm təraşdan 
və  s a ir  təlim   ləv azim atların d an  b irisi  lazım   olanda  səxa- 
v ə tli  u şa q la r  «Məndə  v ar,  al,  m ən  v erirəm ,  mənimKİ 
yaxşıdırl»  deyib 
İKram 
edərlər. 
Bəzi  v a x t  bir  şa g ird   bir 
şag ird ə  xitabən:  «Məhəmməd!  Qələmin  H aşım da  qaldı».- 
«Qalsın!  О  nə  bir  şeydir»  -  deyib,  so n ra ü z ü n   H aşım a tu- 
tu b :  «Bəradər!  О  qələm  sənin  ola  bilər»  -deyib,  təKrim 
eylər. 
H aşım   da  onun  müqabilində  razılıq  g östərib,  tə- 
zim   eylər.  S əxavətli  şag ird lər  bu  im la  d ərsin i  əzbər 
edəcəKİər.
O t u z   birijıci  i m l a
X Ə S İS   VƏ  P A X IL   U ŞA Q
E y  m ənim   səxavətli  şagirdlərim !  İndiyə 
Kİmi 
b ir 
çox  əxlaqi-həsənə  və  sifati-zəm im ədən  sizlərə  x a tirn iş a n  
eylədim   ,  A m m a  xəsis  və  paxıllıq  barəsində  heç  bəhs 
olunm adı.  İn d i 
sizlərə  m əlum   edirəm   Kİ,  məbada- 
m əbada  b u   İKİ  sifə tin   dövrübərinə  dolasanız.  ÇünKİ  xə- 
sasət  və  bəxalət  nalayiq  və  naşayəstə  sifə tlə rin   ham ısın- 
d an   b ə d tə r  və  napəsəndidədir.  Bu  sifə tlə rin   sahibi 
d ü n y ad a  rəzil  və  ax irətd ə  zəlil  olur.  Necə 
k
İ, 
hədisi- 
şə rifin   m əzm ununca  (paxıl  behiştə  d ax il  olmaz).  Habelə 
xəsis  adam   öz  m alım   öz  canından  əsirg ər.  Məsələn:
M əKulatın  (ərzağın)  təzəsini  alm ağa  q ü d rə ti  v ar 
İK ən  u c u z  
bilib,  KÖhnəsin  alır.  Təmiz  və  təzə  p a lta r 
geyməK 
m üm K Ü n 
olduğu  halda 
KÖhnə, 
y ırtıq ,  çirKin  li- 
baslar  giyər.

---

P ax il  Kimsələrin  həmişə  ru h u   xəstə,  qəlbi  tu tq u n  
və 
b əd ən i 
n a ra h a t  olur.  B üxl  b ir  sifə td ir 
kİ, 
h ə r  uşaqda 
KİçiKİİKdə  tap ılan d a 
böyüdÜKCə 
xalqm   nəzərində  x a r  və 
həqir  olur.
B ir  p ara  paxıl  uşaqlar  v a rd ır 
kİ, 
ata-an ası  ondan 
b izar  və  yoldaşları  n arazıd ır.  Yeməli,  baxm alı,  oynatm a- 
lı  b ir  şey  olanda  tam aşa 
etməK 
üçün  də  olsa,  b ir 
kəsə 
verməK  istəm əz.  MəKtəb  yoldaşları  onun  təlim   ləvazima- 
tm m   b irisin ə  əl  v u rsa   naləsi  ərşə  çıx ar.  Çox  v a x t  olur 
Kİ, 
məKtəbə  gələn  v ax td a  anası 
o n u n   k İçİk  
qardaşını 
məKtəbə  təşviq  üçün  və  məKtəbdə  ədəbli  və  ra h a t  dur- 
m aq  üçün  b ir  şey  verəndə  az  qalır  Kİ,  özünü  həlaK  elə- 
sin.  Та  özünün  hissəsini  ondan  ziyadə  olm asa  saKİt  ol- 
maz.  HalanKİ  özü  on 
İKİ 
yaşında,  qardaşı 
s ə k k İ z  
yaşın- 
d ad ır.  Heç  özünün 
s ə k k İ z  
yaşında  olduğu  v a x tla rı  xati- 
rinə  salıb,  xüdhesab  olmaz.
H ər  nə  qədər  sizlərə  bu  sifətdən 
K ənar 
olmaq  barə- 
sində  tap şırıb ,  təKİd  eyləsəm,  yenə  azdır,  oğlanlarıra!
O t u z   İKİıtci  i m l a
GÜLƏRÜZLÜ  UŞAQ
GülərüzlülÜK  ü lfə t  və  m əhəbbətin  b ir 
möhKəm 
bi- 
n ası  m ənzələsindədir.  B əşşaşət  qəlbin  saflığ m a   və  təbiə- 
tin   gözəlliyinə  dəlalət  eylər.  Qaşqabağı  açıq 
K İm sənələrə 
ham ı  meyl  və  m əhəbbət  g ö stərir.  L ətifəgü   və  zərifx u  
adam lar  h am ım n   m əhəbbətini  cəlb  edər.  G ü lərü zlü   və 
şirin sö zlü   olm aq  b ir  tü rfə   h a lətd ir. 
ÇünKİ 
z ə ra fə t  və 
m ülayim ət  daş  Kİmi  olan  qəlbləri  y u m şald ır  və 
K ədərli 
sinələrə  səfa v e rir.  Kəcbin və bədxəyal  a d am ların   qəlbini 
islah   edib,  əfK arm ı  c ila la n d ın r.  Qəmli  ürəK İəri  m ə sru r 
və  m əşuf  eləyir.
Ə lhasil,  əsnayi-söhbətdə 
g ü lm ə K  
və  güldürm əK  
taam ın   dadı  və  d u zu   m ənziləsindədir.  H ərg ah  taam ın  
d u zu   a rtıq   və 
əsk
İ
k
 
olsa  ləzzəti  itib ,  ta m ı  qaçar  və  habe- 
lə   g ü lm ə K   v ə  
güldürm əK   də  həddən  ziyadə  olsa,  m əsxərə- 
liK  
və iste h z a   dərəcəsinə  çıxar.
G ü lərü zlü   u şaq  
məKtəbdə 
m üqəssir  olub,  tö v q if  cə- 
zasına  d ü ç ar  olsa da yenə  m üəllim indən  incim əz.  Yoldaş- 
la rı  ilə  oyun  oynam aq  v a x tın d a   qəflətən  yıxılıb  b ir  yeri

---