M ətbuat: millətin dili, gücü və güzgüsü 2011-2017-ci ILL
Yüklə 5,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
587
yanaşmaqla yerli yerində istifadə edir , irəli sürdüyü mülahizə və fikirləri əsaslandırmaq, qənaətlərini daha dolğun çatdırmaq üçün publisistik nümun
ələrdən sitatları uğurla seçir və təhlil edir. Bunun nəticəsində tədqiqatçı M. F. Axundovla başlayan N. Vəzirov. Y.V. Çəmənzəminli, C. Məmmədquluzadə, Ü. Hacıbəyli, C. Hacıbəyli, M. S. Ordubadi, Ə. HaqverdiyeV, Ə.Qəmküsar, M. Ə. Möcüz kimi s ənətkarlarla davam etdirilən döyüşkən publisistikanın milli özünüd
ərk prosesinin güclənməsindəki mühüm rolunu, eləcə də mollan
əsrəddinçilərin və füyuzatçıların timsalında publisistikada ideyalar mübariz
əsini uğurla açıb göstərə bilmişdir. Elmi-t
ədqiqat işinin III fəsli “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə siyasi jurnalistika” adlanır və “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə ictimai- siyasi, m ədəni mühit və mətbuat”, “Mətbuatda demokratik cəmiyyət quruculuğu v ə Azərbaycanın siyasi müstəqilliyi” kimi yarımsərlövhələri özündə ehtiva edir. Mü əllif bu fikrində haqlıdır ki, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ideya-siyasi, ideoloji bazası əsrin əvvəllərində fəaliyyət göstərmiş xadimlərin irsində və milli m ətbuat orqanlarında formalaşmışdı : ”Demək olar ki, Azərbaycan Xalq Cümhuriyy ətinin qurucularının hamısı milli mətbuatımızın liderləri idilər:M.Ə. R əsulzadə, Ə. Topçubaşov, Ə. Ağaoğlu, Ü. Hacıbəyli, N. Yusifbəyli, C. Hacıbəyli... Azərbaycanda XX əsrdə milli vicdanı və mənəviyyatı ifadə edən adlar v ə imzalar həm də, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini ürəkdən alqışlayanlar idi: M. Hadi, F. Köç ərli, Ə. Haqverdiyev, Ə. Cavad, S. S. Axundov, R. Əfəndizadə, M. T. Sidqi, S. M. Q ənizadə, A. Divanbəyoğlu, E. Sultan, S. Mümtaz, H. Minasazov , H. V əzirov, Y. Vəzir, C. Cabbarlı.” (səh. 93). Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti m ətbuatının təsnifatını və xarakteristikasını verən araşdırmaçı siyasi publisistikanın parlaq nümünələrindən sitatlar gətirərək dövrün ictimai-siyasi m ənzərəsini işıqlandırmış, demokratik cəmiyyət quruculuğunda mətbuatın mühüm roluna diqq əti çəkmiş, toxunulan problemlə bağlı maraqlı fikir və mülahiz ələr irəli sürmüş, qənaətlərini bölüşmüşdür. 588
«N əticə»də dissertant araşdırmanı yekunlaşdırır, elmi-nəzəri qənaətlərini ümumil
əşdirir, eyni zamanda tədqiqat prosesinin məhsulu kimi formalaşan t əkliflərini irəli sürür. Elmi-tədqiqat işinin nəticələri araşdırmaçının konkret müdd əalarında öz təzahürünü tapmışdır. Bu müddəalar- E. Niftəliyevin siyasi jurnalistikanın təşəkkülü və inkişaf mərhələləri ilə bağlı tədqiqatının nəticələri onu dem
əyə əsas verir ki, bu problemin həqiqətən çox aktualdır, əhəmiyyətlidir v ə müstəqil Azərbaycanın dövlət quruculuığuna töhfə vermək istəyən publisistlər siyasi jurnalistikanın ənənələrini öyrənməli, mənimsəməli və ondan b əhrələnməlidir. Elmi-t ədqiqat işinin qeyd olunan müsbət cəhətləri ilə yanaşı bir sıra nöqsanları da var ki, həmin məqamlara da diqqət yetirməyi vacib hesab edirik: 1.
Elmi- t ədqiqat işində siyasi jurnalistikanın təşəkkülü, inkişaf mərhələləri, publisistikanın , ümumiyyətlə , mətbuatın cəmiyyət həyatında oynadığı yer v ə rol kifayət qədər əsalı, ətraflı işıqlandırılsa da və bu zaman fakt və sitatlardan yet ərincə istifadə edilsə də, fikrimizcə, siyasi jurnalistikanın dil- üslub , s ənətkarlıq məsələləri bir qədər kölgədə qalmışdır. Bu problemin dissertasiyada s əthi yox, sistemli şəkildə işlənməsi tədqiqat işini daha dolğun, daha sanballı edərdi. 2.
XIX əsr milli mətbuatı “Əkinçi”, XX əsr Azərbaycan mətbuatı “Şərqi- rus”la başlayır. H. Zərdabi “ Kəşkül”-ün bağlandığı dövrdən -1891-ci ildən “Şərqi –rus”un açıldığı dövrədək olan müddəti “ qaranlıq dövr” adlandırmışdır. 12 illik fasilədən sonra – 1903- ci ildə "Şərqi – rus" həm inqilabi mübariz ənin qızışdığı, həm də mürtəce hakim təbəqələrin təzyiqinin artdığı bir zamanda buraxılmağa başladı. Dissertasiyada siyasi jurnalistikanın rüşeymlərinin formalaşdığı “Şərqi-rus”un və onun müh
ərrirlərinin publisistik irsinin diqqətdən kənar qalması təəssüf doğurur. 3.
Dissertasiyada rast g əlinən bəzi cümlələr elmi üsluba qismən xələl gətirir. M əs:” Lakin H. Zərdabi hər bir hərəkəti ilə xalqı milli oyanışa çağırırdı” 589
(s əh.14) . Üzeyir Hacıbəyli irsinin zənginliyindən bəhs edərkən müəllif lirik- poetik ifad ə tərzinə üstünlük verir: ” Hər dəfə bu xəzinəyə daxil olarkən neç
ə-neçə sirli aləmlə rastlaşırsan. Hər dəfə yeni fikirlər sənə bəlli olur bu sehrli al əmdə” (səh.114). Qeyd olunan iradlar islah edil ə bilən və nəzərə alınması arzu olunandır, eyni zamanda bildirir əm ki, elmi-tədqiqat işinin kamilliyinə, sanbalına xələl g ətirmir. Odur ki, dissertasiyanın müasir tələblərə cavab verdiyini nəzərə alaraq, Elnur Nift əliyevi iddialı olduğu filologiya üzrə fəlsəfə doktoru adına tamamil ə layiq görürəm.
Rəhilə Rəsul qızı Kəsəmənlinin 5720.01 – jurnalistika ixtisası - filologiya ixtisası üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsini almaq üçün “Klassik Azərbaycan publisistikasının müasirlik prinsipləri” mövzusunda yazdığı dissertasiyaya rəsmi opponent rəyi
İctimai-siyasi, elmi, fəlsəfi, ədəbi-mədəni dəyərləri özündə əks etdirən, yaşadan və nəsildən-nəsilə ötürən publisistika bir yaradıcılıq sahəsi kimi geniş anlayışdır və ideyasına, mövzusuna, məzmununa, məqsədinə, tərzinə, təyinatına, eləcə də dilinə, üslubuna görə çoxşaxəli, çoxplanlıdır. Bədii publisistika bu sırada özünəməxsus yer tutur və yaranma tarixi, kütləviliyi, ictimai rəyə təsir gücü, predmeti, funksiyası, dilinin canlı, obrazlı, ehtiraslı, fikir, hiss, həyəcan və hadisələri ifadə qüdrəti, problemə nüfuz imkanlarının genişliyi, nəhayət, fakta, sənədə münasibəti ilə həm jurnalistikanın digər janrlarından, həm də
Yüklə 5,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|