578
n
əşriyyatı, 2010, 146 səh.) kitabı heç şübhəsiz ki, mollanəsrəddinşünaslığın ən
d
əyərli nümunələrindəndir.
Qeyd olunan bütün iradlar islah edil
ə bilən və nəzərə alınması arzu olunandır, eyni
zamanda bildirir
əm ki, elmi-tədqiqat işinin kamilliyinə, sanbalına xələl gətirmir.
Odur ki, dissertasiyanın müasir tələblərə cavab verdiyini nəzərə alaraq, Allahverdi
M
əmmədlini iddialı olduğu filologiya elmləri doktoru adına tamamilə layiq
görür
əm.
Aynur Əli qızı Nəsirovanın “Televiziya məlumatının məzmunu və
strukturu s
əmərəlilik amili kimi” mövzusunda 5720.01 – jurnalistika -
filologiya ixtisası üzrə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün
yazdığı dissertasiyanın avtoreferatına
R Ə Y
Ölk
əmizdə kütləvi kommunikasiyanın - texniki vasitələrin köməyi ilə
t
əşkilatlanmış xarakter daşıyan nəhəng sosial qrupların ünsiyyətinin mövcud
durumu elmi-t
ədqiqat işinin aktual, eyni zamanda əhəmiyyətli , maraqlı mövzuya
h
əsr olunduğunu söyləməyə əsas verir: televiziya verilişlərinin, informasiya
proqramlarının formatları qloballaşma şəraitində daha tez dəyişikliyə məruz qalır
v
ə təəssüf ki, bu yeniliklər bəzi hallarda hətta müstəqil dövlətimizin maraqlarına
zidd olur, milli-m
ənəvi dəyərlərin aşınmasına, böyüməkdə olan nəslin yabançı,
yad t
əsirlərə düşməsinə səbəb olur. Avtoreferatda mövzunun aktuallığından bəhs
ed
ərkən A. Nəsirova haqlı olaraq yazır ki, çağdaş zamanımızda kommunikasiya
modell
ərinin araşdırılması, müqayisəli təhlili və istənilən teleinformasiyanın
çatdırılmasında maksimum effektivliyə nail olunması son dərəcə vacibdir və
aktualdır (səh.5).
579
Mü
əllif avtoreferatda tədqiqatın predmeti, məqsəd
və vəzifələri , elmi
yeniliyi, n
əzəri- praktik əhəmiyyəti, elmi işin nəzəri və medodoloji əsası,
aprobasiyası, strukturu , habelə dissertasiya mövzusu ilə bağlı çıxışları- elmi
konfranslarda m
əruzələri və nəşrlər haqqında yığcam, lakin kifayət qədər
dolğun məlumat verə bilmişdir.
T
ədqiqatın əsas məzmunu da müasir tələblər səviyyəsində təqdim
edilmişdir: dissertasiyanın «Giriş»i , “ Telekommunikasiya aktının mövcud
model –sxeml
ərinin təhlili” , “Televiziya məlumatının məzmunu və strukturu
kommunikasiya silsil
əsinin əsas komponentləri kimi” , “ Televiziya məlumatının
s
əmərəsinin yüksəlməsinə məzmun və strukturun təsiri” adlı fəsillərin məzmunu
tezisl
ərlə yetərincə işıqlandırılmış, elmi nəticələrin müddəaları və praktik
tövsiy
ələr konkret müddəalarla diqqətə çatdırılmışdır. Bir sözlə , avtoreferat
dissertasiya bar
ədə kifayət qədər zəngin məlumat verir.
Avtoreferatda dissertasiya mövzusuna dair mü
əllifin ölkə və xarici
n
əşrlərdə çap olunmuş məqalələrinin siyahısı , elmi-tədqiqat işinin rus və ingilis
dill
ərində xülasəsi mövcud tələblər səviyyəsində , peşəkarlıqla hazırlanmışdır.
Avtoreferat ümum
ən həm məzmun, həm tərtibat-quruluş, həm də üslub
baxımından dissertasiyanın sanbalı, müəllifin isə səriştəsi və istedadı barədə
kifay
ət qədər yaxşı təəssürat yaradır. Bununla belə, avtoreferatda bir sıra məqamlar
var ki, onları nəzərə çatdırmağı və həmin iradların gələcəkdə müəllif tərəfindən
n
əzərə alınmasını və islah edilməsini istərdik:
- b
əzən müəllifin fikri aydın olsa da, o , mülahizə və mühakimələrini ağır,
ç
ətin cümlələrlə- yerinə düşməyən sözlərlə ifadə edir. Məs; “Teletamaşaçıların
böyük bir qismi televiziyanı ciddi analitik informasiya mənbəyi
kimi yox, istirahət
v
ə əyləncə aləti kimi qəbul edir” ( Səh.21) . Əlbəttə, burada oxucu da , müəllif də
söhb
ətin əşyadan , alətdən, televizordan yox , televiziyadan getdiyini yaxşı bilir.
Yen
ə həmin səhifədə oxuyuruq:” “ Bu səbəbdən də , yadda qalan informasiya da ,
580
qeyr-
ixtiyari olaraq yaddaşa həkk olunur”. “Yadda qalan”la “yaddaşa həkk
olunan”ın arasında nə fərq var ki?! Yaxud, bu sözlərin yerini dəyişsək , məna
d
əyişərmi?
-
bir sıra hallarda tədqiqatçının qənaətləri anlaşılmaz olur, yaxud onlar bir-
birini bir- birini t
əkzib edir: Misal üçün: ”Məlumatlarda tanınmış şəxslər barədə
bol informasiya yadda saxlamanı yaxşılaşdıra bilər, eyni zamanda o hadisələrdən
b
əhs edən informasiyanın yadda qalmasını zəiflədir” (səh.22). Əvvəla, burada
“m
əlumatlarda” sözü artıqdır, “bol” əvəzinə “geniş” işlənməsi məqsədəuyğundur.
Dig
ər tərəfdən isə , mürəkkəb cümlənin birinci hissəsində irəli sürülən fikir
cüml
ənin ikinci hissəsində deyilən mühakimə ilə daban –dabana ziddir. Başqa bir
misal
: “ Əgər informasiyanın mövzusu mücərrəddirsə, o zaman onun yadda
qalması üçün məlumata yeni təsvir daxil etmək məsləhətdir” (səh.23) . Bəlkə
informasiya mücc
ərəd ola bilər, amma “informasiyanın mövzusu”-deyiriksə, o
halda müc
ərrədlik qalmır.
Avtoreferatd
an aldığım təəssürata əsasən bildirirəm ki, göstərilən iradlar
əsərin ciddiliyinə , elmi-nəzəri, təcrübi dəyərinə qətiyyən xələl gətirmir. Odur ki,
Aynur Əli qızı Nəsirovanın dissertasiyasını uğurlu tədqiqat işi, , ona yazılmış
avtoreferatı isə dissertasiyanın aynası hesab edir və müəllifi iddiasında olduğu
f
əlsəfə doktoru adına tamamilə layiq hesab edirəm.
Fidan Nizam
əddin qızı Abdurəhmanovanın “Müasir Azərbaycan
poeziyasında psixologizm” mövzusunda 10.01.01 – Azərbaycan
ədəbiyyatı ixtisası üzrə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün
yazdığı dissertasiyanın avtoreferatına
R Ə Y