M ətbuat: millətin dili, gücü və güzgüsü 2011-2017-ci ILL
Yüklə 5,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
581
Bir t ərəfdən planeti cənginə almış təbii fəlakətlər - amansız sunami və z əlzələlər, dağıdıcı fırtına və qasırğa, aramsız əriyən nəhəng buz dağları, digər t ərəfdən də elə bil ki, özünə qənim kəsilmiş bəşər övladının yaşadığı evi (Yer kür əsini!) on dəfə yox, yüz dəfələrlə məhv etməyə yetəcək dəhşətli silah-sursat arsenalını, anbarını, gündən-günə genişləndirməsi, Qarabağ və Fələstində, İraqda v ə Əfqanıstanda, Suriyada və Tunisdə... insan qanına susamış ermənilər və erməni xisl ətlilərin vəhşiliyinin getdikcə artması poeziyanı, ümumiyyətlə, ədəbi-mədəni- m ənəvi dəyərləri sanki unutdurmuşdur. Lakin istedadlı tədqiqatçı Fidan Abdur əhmanovanın poeziyada psixologizm mövzusunda qələmə aldığı dissertasiyanın avtoreferatını vərəqləyəndə, görkəmli söz ustalarının əsərləri haqqında yazılanları, onların tanış irsindən məharətlə seçilmiş sitatları təkrar oxuyanda insan ümidl ənir və daş dövrünün yarıçılpaq, ibtidai insanlarının ürək çırpıntıları və göz yaşları ilə elm-texnikanın son nailiyyətləri ilə “zirehlənmiş”, “daşlaşmış” müasirlərimizin qəlb sızıltıları, göz yaşları və həmin məqamda psixoloji halı arasında məsafə və fərq yox olur.
R əyə giriş qeyri-ənənəvi, bir qədər emosional dildə və daha çox publisistik üslubda q ələmə alınsa da, elə bilərəm ki, mövzunun aktuallığını qabartmaq üçün yararlıdır. Yeri gəlmişkən xüsusilə vurğulamaq məqamıdır ki, dissertant avtoreferatda elmi-t ədqiqat işinin bütün istiqamətləri üzrə, o cümlədən mövzunun aktuallığı ilə bağlı tam, əhatəli təəssürat yaratmağa nail olmuşdur. Diqqətçəkən m əqamlardan biri, bəlkə də elə birincisi odur ki, müəllif dissertasiya haqqında fikirl ərini çox yığcam, lakin aydın, səlis şəkildə ifadə etmiş, ümumiləşdirmələr uğurla aparılmış, qənaətlər, tezislər məharətlə təqdim olunmuşdur.
Avtoreferat dissertasiya mövzusunun obyekti, probleml əri, işlənmə dərəcəsi, t ədqiqatın məqsəd, vəzifələri, elmi yeniliyi, nəzəri-təcrübi əhəmiyyəti, metodları, aprobasiyası, nəhayət, elmi-tədqiqat işinin quruluşu barədə kifayət qədər zəngin m əlumat verir. Burada tədqiqatın əsas məzmunu qısaca, lakin qənaətbəxş şəkildə n əzərə çatdırılır. Elmi-tədqiqat işinin “Lirik poeziyada şair “mən”i və poetik 582
özünüifad ə”, “Lirik qəhrəmanın psixoloji aləmi” adlı fəsilləri haqqında söz açan mü əllif klassik və müasir poeziya nümunələrində psixologizmın bədii-fəlsəfi, lirik- romantik t əcəssümünü, təzahürünü diqqətə çatdırmaq, dəyərləndirmək üçün mövcud t ədqiqatlardan bəhrələnməklə yanaşı, yeni və maraqlı mülahizələrlə sah ənin elmi-nəzəri irsini zənginləşdirməyə səy göstərmiş və istəyinə nail olmuşdur.
Avtoreferatdan m əlum olur ki: - elmi-t ədqiqat işində nəzəri fikirdə bu vaxta qədər araşdırma predmeti olmamış bir çox problemlər nəzərdən keçirilmiş, müasir Azərbaycan poeziyasının ən kamil poetik nümunələri əsasında lirik şeirdə psixologizmin bədii-fəlsəfi inikası aşkara çıxarılmış, təhlil edilmiş, dəyərləndirilmişdir; - Az ərbaycan ədəbiyyatşünaslığında ilk dəfə lirikada psixologizm mövzusu monoqrafiya s əviyyəsində öyrənilmişdir; - toxunulan problem ilk d əfə sinfi, siyası, partiyalı münasibətdən, sovet rejim v ə kommunist ideologiyasından uzaq metodologiya ilə istiqlal məfkurəsinə müvafiq yeni üsulla t ədqiqata cəlb olunmuşdur; - h ər bir fəslin nəticələri sıralanaraq ayrıca tesiz şəklində diqqətə çatdırılmışdır; - dissertasiyada son dövrün ən yaxşı poeziya nümunələri mövzu və üslub baxımından tədqiqata cəlb olunmuşdur. Avtoreferat ümum ən həm məzmun, həm tərtibat-quruluş, həm də üslub baxımından dissertasiyanın sanbalı, müəllifin isə səriştəsi və istedadı barədə kifay
ət qədər yaxşı təəssürat yaradır. Bununla belə avtoreferatda bir sıra məqamlar var ki, onları nəzərə çatdırmağı və həmin iradların gələcəkdə müəllif tərəfindən n əzərə alınmasını və islah edilməsini istərdik: 583
- avtoreferatda diqq əti çəkə biləcək qədər orfoqrafiya qüsurları var, yalnız birinci s əhifənin ikinci abzasında getmiş hərf səhvlərini göstərməklə kifayətlənirik. Burada Allah – Alah, kitablarda – kitablada, oxunan – ounan v ə s. kimi yazılmışdır; - b əzən müəllifin fikri aydın olsa da, mülahizə və mühakimələrini ağır, çətin cüml ələrlə ifadə edir. Məs; 19-cu səhifənin 7-ci abzasında oxuyuruq: “Lirik şeirin sözl əri olmasa mahnı görünməz”; - avtoreferatdan m əlum olmur ki, dissertasiyada Azərbaycan poeziyasının böyük v ə qüdrətli parçası, şifahi-ədəbi nümunələrdə ( o cümlədən müasir dövrdə), yaxud seirimizin mühüm v ə maraqlı hissəsi – mühacirət poeziyasında, və ya müharib ə dövrü (1941-1945) nəzmində psixologizm araşdırılmışdır, yoxsa yox?! İnkaredilməzdir ki, diqqəti yönəltdiyimiz həmin irs psixologizmin vacib, parlaq nümun
ələri ilə zəngindir. - Füzuli, N əsimi, S.Ə.Şirvani, Məhəmməd Hadi, Abbas Səhhət, Cəfər Cabbarlı yaradıcılıgından qaynaqlanan, qidalanan və həmin təməl üzərində çiç əklənən müasir Azərbaycan poeziyasında psixologizm mövzusundan bəhs ed ərkən fikrimizcə, klassiklərin irsinə də birinci fəsildə ümumi nəzər salınması elmi-t ədqiqat işinə sanbal gətirərdi. Avtoreferatdan aldığım təəssürata əsasən bildirirəm ki, göstərilən iradlar əsərin kamilliyinə, elmi-nəzəri, təcrübi dəyərinə qətiyyən xələl gətirmir. Odur ki, Fidan Abdur əhmanovanın dissertasiyasını uğurlu tədqiqat əsəri hesab edir və mü əllifi iddiasında olduğu fəlsəfə doktoru adına tamamilə layiq hesab edirəm. Elnur Allahverdi oğlu Niftəliyevin 5720.01- jurnalistika ixtisası- filologiya üzrə f əlsəfə doktoru elmi dərəcəsinin almaq üşün “Azərbaycanda siyasi Yüklə 5,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|