M ətbuat: millətin dili, gücü və güzgüsü 2011-2017-ci ILL
Yüklə 5,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
572
«İstiqlal uğrunda» şeirlər məcmuəsinə yazdığı müqəddimə , həmin müqəddimənin b əzi ixtisar və əlavələrlə Gültəkinin «Buzlu cəhənnəm» kitabında verilmiş variantı, prof. Əhməd Cəfəroğlunun «Azəri ədəbiyyatında istiqlal mücadiləsi» əsəri, İstanbuldakı «Azərbaycan nəşriyyat yurdu»nun hazırladığı «Qurtuluş yollarında» şeirlər məcmuəsinin müqəddiməsi , Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin «Çağdaş Az ərbaycan ədəbiyyatı» əsəri və digər mənbələr əsasında mühacirət poeziyası ilə bağlı mühacir qələm sahiblərinin eimi- nəzəri mülahizələrini təhlil edir, d əyərləndirir və bu qənaətə gəlir ki, Azərbaycan mühacirət poeziyasının (və bütövlükd ə ədəbiyyatının) təşəkkülü, inkişafı, məfkurəvi yönü, bədii-estetik dəyəri bar ədə həmin müəlliflərin araşdırmaları bu gün də kimi əhəmiyyətlidir. Yuxarıda deyilənləri yekunlaşdıraraq, bəyan edirik ki, N.Cabbarlının «Mühacir
ət və XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı məsələləri» monoqrafiyası dəyərli t ədqiqat əsəridir və onun nəşri məqsədəuyğundur. Allahverdi M əhərrəm oğlu Məmmədlinin 10.01.01 – «Azərbaycan ədəbiyyatı» ixtisası üzrə filologiya elmləri doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün «Molla N əsrəddin» ədəbi məktəbində «Azərbaycançılıq» mövzusunda yazdığı dissertasiyaya R Ə Y
Az ərbaycan ədəbi-mədəni, mətbu və ictimai fikir tarixində misilsiz rol oynamış «Molla N əsrəddin» jurnalının vaxtı ilə yalnız Azərbaycanda yox, eləcə də çar Rusiyasının digər əyalətlərində, həmçinin İran və Türkiyədə, hətta Amerika, İngiltərə, Fransa, İtaliya, Çin, Finlandiya və başqa ölkələrdə də abunəçilərinin olması, hazırda isə bu jurnal dəstinin Paris, Kembric, Ankara, İstanbul, Tehran, Helsinki v ə sair şəhərlərin kitabxanalarında mühafizə edilməsi və bu gün də eyni maraqla v ərəqlənməsi, mütaliə olunması mətbu orqanın necə böyük əhatə dairəsinə v ə təsir gücünə qadir olduğuna və əbədiyaşarlılıq qüdrətinə dəlalət edir. Türk-islam 573
dünyasında satirik mətbuatın əsasını qoymuş «Molla Nəsrəddin»in təsiri ilə Bakıda («B əhlul», «Zənbur», «Mirat», «Kəlniyyət», «Məzəli», «Tuti», «Babayi-Əmir»), İrəvanda («Ləklək»), Orenburqda («Qarçıqa», «Çökuc»), Kazanda («Yasen», «Yalt-yult»), H əştərxanda («Tup»), Təbrizdə («Azərbaycan»), Rəştdə («Nəsimi- Şimal»), Tehranda («Suri İsrafil»), İstanbulda («Qaragöz», «Xoca Nəsrəddin») satiri k jurnallar çıxmış, molla Nəsrəddin ədəbi məktəbinə xas üslubda yazan bütöv bir n əsil ərsəyə gəlmiş, Şərq xalqlarının tarixində və taleyində əbədi iz qoymuş, milli şüurun, milli özünüdərkin, milli mənlik hissinin formalaşmasına xidmət etm
ək kimi müqəddəs missiyanı yerinə yetirmişlər. Məsələ burasındadır ki, «Molla N əsrəddin» jurnalı və məktəbi 100 il əvvəl olduğu kimi aktuallığını və əhəmiyyətini bu gün də itirməmişdir. Hərçənd ki, dil pəhləvanları bəzən Mirzə C əlilə, «Molla Nəsrəddin» məktəbinə də hücum etməkdən belə çəkinmir, onların mövcud probleml ərə qarşı mübarizə metodunu bəyənmir, bu üslubu «epiqonçuluq», «t əkrarçılıq» adlandırırlar. KİV-də, xüsusilə bir sıra elektron q əzetlərdə bəzi üzdəniraq tənqidçilər müasir dövrdə kitab, qəzet oxumağın əhəmiyyətinin «Molla Nəsrəddinsayağı» vurğulanmasını dilə gətirilməsini, teatrın ön əminin qabardılmasını, bir sözlə, cəhalətə, geriliyə qarşı bu metodla mübarizə aparılmasını «yüz il bundan əvvəlin təranələri» adlandırır və epiqonçuluq hesab edirl
ər. Halbuki, oxumağa, təhsilə, tərəqqiyə dəvət dünən olduğu kimi bu gün də aktualdır, sabah da aktual olaraq qalacaqdır və bu dəvətin «Molla N əsrəddinsayağı» üslubda həyata keçirilməsi qəbahət yox, fərasət və istedad göst əricisi sayılmalıdır. Cəmiyyətimizdə hələ də ətirli və ütülü paltarlarda, r əngbərəng qalstuklarda, avropasayağı libaslarda gəzən çox sayda danabaşın, Novruz əlilərin, usta Zeynalların, Qurbanəlibəylərin, Məmmədhəsənlərin olduğunu da dedikl ərimizə əlavə etsək, fikrimiz tam aydın olar. Maraqlı və həm də təəccüblü odur ki, kimi özünü təsdiq və təbliğ etmək naminə «Molla N
əsrəddin» məktəbinə hücum edir, kimi isə öz çirkin əməlini ört-basdır etm
ək və özünə bəraət qazandırmaq üçün «Molla Nəsrəddin»ə sığınır. Əkrəm 574
Əylisli ya hələ dərk etmir, ya da özünü o yerə qoymur, guya anlamır ki, onun yazdıqları Azərbaycan millətinə xəyanətdən, nifrətdən xəbər verir, Mirzə Cəlil irsi il ə Azərbaycan xalqına məhəbbətin və xidmətin ən parlaq təzahürü və nümun ələrindəndir. Yeri gəlmişkən, Əkrəm Əylislinin dildə Mirzə Cəlil ənənələrini yaşadan sənətkarlardan biri kimi dissertasiyada adı çəkilməsi (səh.62) çox t
əəssüf doğurur. M ən bilərəkdən «Molla Nəsrəddin» jurnalı və ədəbi məktəbi, onun aktuallığı haqqında bir qədər ətraflı bəhs etdim və yaxşı ki, 30 ildən də çox müddətdə yaradıcılığını izlədiyim istedadlı həmkarım Allahverdi Məmmədli dissertasiya üçün bu mövzunu seçmişdir. Fədakar tədqiqatçının bu addımı diqqətçəkici və t əqdirəlayiqdir. Dərhal da vurğulamaq istərdim ki, A.Məmmədli elmi-tədqiqat işində qarşısına qoyduğu vəzifənin öhdəsindən peşəkarlıqla gəlmiş, araşdırması ilə mollan
əsrəddinşünaslığa dəyərli töhfə vermişdir. Dissertasiya «Giriş»dən, «Azərbaycançılıq və mollanəsrəddinçilik», «Molla N əsrəddin ədəbi məktəbi və azərbaycançılığın yeni mərhələsi», «Azərbaycançılıq «Molla N əsrəddin» ədəbi məktəbinin əsas yaradıcılarının fəaliyyəti kontekstində», «Yeni mollan əsrəddinçi qüvvələr və azərbaycançılıq» adlı 4 fəsildən, «Nəticə» və «İstifadə edilmiş ədəbiyyat» siyahısından ibarətdir. Dissertasiyanın strukturu elmi- t ədqiqat işinin dolğun, sanballı, əhatəli işlənməsi üçün münasibdir və fundamental araşdırmaya xidmət edir. Tanınmış tədqiqatçı A.Məmmədli «Giriş»də tutarlı və təkzibolunmaz dəlillərlə mövzunun aktuallığını əsaslandırmış, tədqiqatın məqsəd və vəzifələrini aydın müdd
əalarla bəyan etmiş, problemin araşdırılması tarixini işıqlandırmış və mövcud v əziyyətini göstərmiş, tədqiqatın elmi yeniliyini diqqətə çatdırmış, metodoloji əsaslarını göstərmiş, dissertasiyanın nəzəri və təcrübi əhəmiyyətindən, aprobas
iyasından bəhs etmiş, elmi-tədqiqat işinin quruluşu haqqında məlumat vermişdir. Yüklə 5,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|