M ətbuat: millətin dili, gücü və güzgüsü 2011-2017-ci ILL
Yüklə 5,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
593
V əzirov, Y. V. Çəmənzəminli, M. S. Ordubadi M.Ə.Rəsulzadə, Ö. F.Nemanzadə kimi Az
ərbaycan publisistlərinin yaradıcılığına istinad edərək , bu yaradıcılıq sah
əsinin cəmiyyət həyatındakı yerini, rolunu müəyyənləşdirməyə və milli azadlıq probleml
ərini bu konteksdən təhlil etməyə , dəyərləndirməyə çalışmış və istəyinə nail olmuşdur. II f əsildə tədqiqatçı klassik publisistikanı müasir dövrdə aktuallaşdıran siyasi, ictimai, sosial şəraiti xarakterizə edir, klassik publisistik nümunələrin əhəmiyyətini göstərir və həmin irsin yenidən nəşri zərurətindən bəhs edir. Araşdırmaçı təkrar nəşrlərin və publisistik irsin tədqiqatının əhəmiyyətindən danışarkən haqlı olaraq bu qənaətə gəlir: ”Müasir müstəqillik dövründə bu istiqam ətdə aparılan tədqiqat işləri və nəşr nümunələri ona görə mühüm ictimai- m ədəni dəyər daşıyır ki, onlar vasitəsi ilə ümummilli tarixi yaddaş mənzərəsini daha aydın işıqlandırmaq , xalqı özünə və dünyaya tanıtmaq mümkündür. ”(s
əh.93). III f
əsildə tədqiqatçı publisistikada çox mühüm bir problemə irs-varislik əlaqələrinə toxunur: klassik irsin sənətkarlıq ənənələrini araşdırır, müasir publisistik nümun ələri sələflər-xələflər münasibətləri konteksində təhlil müst əvisinə çəkir və dəyərləndirir. «N əticə»də tədqiqatçı araşdırmaları zamanı əldə etdiyi qənaətlərini ümumil əşdirir və təqdirəlayiqdir ki, qənaətlərini konkret tezislər şəklində diqqətə çatdırır. Fikrimizcə, həmin müddəalar, həm də yeni axtarışlar üçün istiqamətverici rol oynaya bil ər. Elmi-t
ədqiqat işinin qeyd olunan müsbət cəhətləri ilə yanaşı bir sıra nöqsanları da var ki, həmin məqamlara da diqqət yetirməyi vacib hesab edirik: 1. Doğrudur, tədqiqatçı əvvəlcədən qeyd edir ki,” dissertasiyada daha çox m əktəb səviyyəsinə yüksələn publisistlərin yaradıcılığına müraciət edilmiş” (s əh.6), “ Molla Nəsrədinçi” və “ Füyuzatçı” jurnalislərin yaradıcılıq nümunələri 594
diqq ət mərkəzində olmuşdur (səh.7). Lakin elmi- tədqiqat əsərinin adını, mövzusunu n əzərə alsaq, bu çərçivə, bu məhdudiyyət qüsurludur, problemlə bağlı ir əli sürülən elmi-nəzəri qənaətlərin də dolğunluğuna qismən də olsa, kölgə salır. Fikrimizc ə, dissertasiyada klassik publisistikanın ilk kamil və ən parlaq nümun əsi İsmayıl bəy Qutqaşınlının “Səfərnamə” əsərinin adının belə ç əkilməməsinə heç cür haqq qazandırmaq olmaz. 2. T ədqiqatın elmi yeniliyi ilə bağlı bəzi müddəalarla, xüsusən “Giriş”dəki “indiy ədək publisistika nəzəriyyəsi bu növ yaradıcılığın yalnız yarandığı dövr üçün aktual olması fikri təkzib edilir”, “klassik publisistikada ... ilk dəfə milli azadlıq h ərəkatına bağlı mövzular obyektiv təhlil edilir” (səh.9) kimi iddialarla razılaşmaq ən azı insafsızlıq olardı. 3.Bir sıra hallarda müəllif öz-özünü təkzib edir.”...indiyə qədərki elmi ədəbiyyatın heç birində publisistikanın klassik xarakterə malik olması barədə fikir deyilm
əyib” və özünün “ bu tədqiqatda “klassik publisistika” anlayışını tətbiq etdiyini” yazan araşdırmaçı (səh.11), dərhal da qeyd edir ki, professor C. M əmmədli “klassik publisistika” anlayışını ilk dəfə elmi dövriyyəyə gətirmişdir ( s əh.12). Bel əliklə, göstərilən iradların nəzərə alınmasını arzu və islahını mümkün hesab edirik. Fikrimizc ə, qeyd olunan qüsurlar elmi tədqiqat işinin ümumi d əyərinə, sanbalına xələl gətirmir. Əsərin müasir tələblərə cavab verdiyini ,eyni zamanda elmi - t ədqiqat işinin aktuallığını və əhəmiyyətini nəzərə alaraq , dissertant R əhilə Rəsul qızı Kəsəmənlini göstərilən ixtisas üzrə fəlsəfə doktoru adını almağa tamamilə layiq görürəm.
595
Ofelya Surxay qızı Müslümovanın “Alman və Az ərbaycan mühacirət ədəbiyyatında tipoloji oxşarlıqlar” (1900-1945-ci ill ər) mövzusunda 5716.01, 5718.01 – filologiya üzr ə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün t əqdim olunmuş dissertasiyasına opponent RƏYİ H ələ sovet dövründə rejimin və kommunist ideologiyasının müəyyən etdiyi ç ərçivədə və həddə Azərbaycan ədəbiyyatının dünya xalqlarının ədəbiyyatları ilə qarşılıqlı münasibətlərinin tədqiqi, ədəbi əlaqələrin müxtəlif aspektlərdən araşdırılması sahəsində təqdirəlayiq addımlar atılmışdı və cəsarətlə demək olar ki, bu istiqam ətdə görülən işlər, toplanan təcrübə müəyyən ənənələrin formalaşmasına da z əmin olmuşdu. Azərbaycan öz müstəqilliyini əldə etdikdən sonra ədəbi əlaqələrin daha geniş diapozonda tədqiqi imkanları yarandı. Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatının araşdırılması ədəbi əlaqələrin tədqiqinə yeni çalarlar gətirdi və qürb ətdə ərsəyə gələn ədəbi irsin mövzusu, ideya-istiqaməti, sənətkarlıq probleml ərinin eyni taleli ədəbiyyatlarla qarşılıqlı, tipoloji oxşarlıqlar aspektində öyr ənilməsi ədəbiyyatşünaslığın müasir problemlərindən biri kimi intişar etdi. Bu baxımdan Alman və Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatında tipoloji oxşarlıqların müqayis
əli təhlili, tədqiqi dəyərləndirilməsə də böyük maraq doğurur. Etiraf edilm əlidir ki, Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı üçün tamamilə yeni olan bu istiqam ətdə hələlik ilk addımlar atılır və kifayət qədər boşluq vardır. Tədqiqatçı Ofe
lya Müslümovanın “Alman və Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatında tipoloji oxşarlıqlar” (1900-1945-ci illər) adlı dissertasiyası həm hər iki xalqın mühacirət Yüklə 5,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|