M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
70
raltı sərvətlərimizlə, neft-qaz yataqlarımızla və başqa mədənlərimizlə
bərabər, böyük sənaye potensialı ilə bərabər, geniş aqrar sektorda, kənd
təsərrüfatı sahəsində, ərzaq məhsulları istehsalı sahəsində də Azərbaycanın
böyük potensialını həmişə nəzərə alırdım».
1
1969-1982-ci illərdə Azərbaycanın inkişaf tarixinin dinamikası belə bir
fıkri təsdiq edir ki, Heydər Əliyevin 1969-cu ildə hakimiyyətə gəlişindən
sonrakı dövr, əslində, respublikamızın müstəqil dövlət quruculuğuna aparan
yol olmuşdur. Heydər Əliyevin böyük əməyinin nəticəsində həyata keçirilən
dəyişikliklərin həcminə, ictimai-iqtisadi islahatların səciyyəsinə görə 70-80-
ci illər Azərbaycanın tarixində ən parlaq səhifələr təşkil etmişdir. 70-ci
illərdən başlanan iqtisadi inkişaf, milli-mədəni dirçəliş, milli özünüdərk
duyğularının, milli rahun yüksəlişi xalqımızın illərdən bəri qəlbində
yaşatdığı milli dövlətçilik ideyasının milli-azadlıq mübarizəsində əsas
hərəkətverici qüvvəyə çevrilməsində mühüm zəmin oldu. 80-ci illərin sonu -
90-cı illərin əvvəl ində müstəqillik uğrunda mübarizənin yüksəlişi Heydər
Əliyevin rəhbərliyinin birinci mərhələsində əldə edilmiş iqtisadi canlanma
və milli mübarizlik ruhunun təşəkkülü nəticəsində mümkün oldu.
1
Heydər Əliyev. Müstəqilliyimiz əbədidir. VI kitab. Bakı, 1998, səh.55
M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
71
II FƏSİL
HEYDƏR ƏLİYEV SUPER DÖVLƏTİN -
SSRİ-nin SİYASİ OLİMPİNİN
ZİRVƏSİNDƏ
1969-1982-ci illərdə Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərliyi onun
SSRİ-də ən görkəmli siyasi xadim, rəhbər və dövlət başçısı olduğunu
göstərdi. 1982-ci ilin sonunda Moskvaya partiya və dövlət hakimiyyətinə
yüksək vəzifəyə irəli çəkildi. SSRİ Soveti Rəyasət Heyətinin 22 noyabr
1982-ci il tarixli qərarı ilə Heydər Əlirza oğlu Əliyev SSRİ Nazirlər Soveti
sədrinin birinci müavini təyin edildi.
1
Bununla onun həyatında və
fəaliyyətində yeni dövr başlandı. Bütün SSRİ-nin sosial-iqtisadi və mədəni
inkişafına rəhbərlik etmək, Sovet hökumətinin iqtisadi inkişaf strategiyasını
istiqamətləndirmək, görkəmli siyasi və dövlət xadimi kimi SSRİ-nin xarici
siyasətinin həyata keçirilməsi, xarici dövlətlərlə qarşılıqlı münasibətlər
yaradılması uğrunda məsuliyyətli və çətin vəzifələrin yerinə yetirilməsi kimi
fəaliyyət dövrü başlandı.
SSRİ Nazirlər Soveti Rəyasət Heyətinin 15 dekabr 1982-ci il tarixli
qərarı ilə Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini Heydər Əlirza oğlu
Əliyevə:
a) SSRİ Yollar Nazirliyi, Dəniz Donanması Nazirliyi, Yol Tikinti
Nazirliyi, Rabitə Nazirliyi, eləcə də, müttəfiq respublikaların avtomobil, çay
nəqliyyatı və yol təsərrüfatı məsələlərinə nəzarət;
b) SSRİ Nazirlər Sovetinin Baykal-Amur dəmir yolu tikintisi məsələləri
üzrə daimi komissiyasına rəhbərlik həvalə edilir.
2
SSRİ Nazirlər Soveti Rəyasət Heyətinin 1983-cü il fevralın 2-də keçirilən
iclasında isə Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini Heydər Əliyevə
1
Rusiya Federasiyasının Dövlət Arxivi. Fond 7523, siyahı 134, iş 184, vərəq 107
2
Azərbaycan Respublikası Prezident Aparatının Arxivi: Heydər Əliyevin yanvar 1944-cü il - may 1983-cü
illərdəki dövrdə fəaliyyətinə dair Rusiya Federasiyasının arxivlərində saxlanan sənədlərin surətləri
M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
72
Ümumittifaq Səhiyyə Nazirliyi, Tibb Sənayesi Nazirliyi, Mədəniyyət
Nazirliyi, Maarif Nazirliyi, Ali və Orta İxtisas
Təhsili Nazirliyi, Dövlət
Texniki-Peşə Təhsili Komitəsi, Dövlət Teleradio Verilişləri Komitəsi,
Dövlət Kinematoqrafiya Komitəsi, Dövlət Nəşriyyatı, İdman Komitəsi,
SİTA, Dövlət Arxiv və Müəlliflik Hüququ Agentliyi üzrə məsələlərin
baxılması tapşırılır.
1
Heydər Əliyev böyük ərazidə yerləşən Sovetlər İttifaqının nəqliyyat
sisteminə, iqtisadiyyatın inkişafında onun həlledici roluna yüksək qiymət
verirdi. O, nəqliyyatı bir növ bütün ölkənin qan dövranı - arteriya damarı
hesab edirdi. Nəqliyyatın işinə özünün yaratdığı konsepsiya ilə rəhbərlik
edirdi. Hesab edirdi ki, nəqliyyata rəhbərliyə iqtisadi, siyasi və psixoloji
baxımından yanaşmaq lazımdır.
Heydər Əliyevin idarəetmə konsepsiyasına görə, nəqliyyatın iqtisadi
əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, o, istehsalın kooperativləşdirilməsini,
müttəfiq respublikaların təsərrüfat əlaqələrinin, ölkələrin və vilayətlərin,
ərazi-istehsalat komplekslərinin səmərəliliyini müəyyənləşdirir, onların
vahid xalq təsərrüfatında birliyini təmin edir.
Siyasi cəhətdən - nəqliyyat insanların vahid ailənin üzvü olmasını hiss
etməsinə şərait yaradır, şəhərlə kəndi yaxınlaşdırr, beynəlxalq əmək
bölgüsündə iştirak etməyi xeyli asanlaşdırır.
Psixoloji cəhətdən - hər bir vətəndaş nəqliyyat xidmətindən gündəlik
istifadə edir. Ona görə də nəqliyyat, xüsusilə şəhər nəqliyyatı, onun işinin
keyfiyyəti əhalinin böyük kütləsinin psixoloji mühitinə, bütün xalqın əmək
əhvali-rahiyyəsinə ciddi təsir edir.
2
Sov. İKP MK Siyasi Bürosunun üzvü, SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin
birinci müavini Heydər Əliyevin nəqliyyat məsələlərinə nəzarət etməsi
tezliklə özünün müsbət nəticəsini göstərdi, bu sahədə vəziyyət xeyli dəyişdi.
Dəmir yolunun inkişafına dair hazırlanan kompleks planların həyata
1
Azərbaycan Respublikası Prezident Aparatının Arxivi: Heydər Əliyevin yanvar 1944-cü il - may 1983-cü
illərdəki dövrdə fəaliyyətinə dair Rusiya Federasiyasının arxivlərində saxlanan sənədlərin surətləri
2
Azərbaycan Respublikası Prezidenti Heydər Əliyevin şəxsi arxivi. Heydər Əliyevin nitqləri, çıxışları... (1980-
1990-cı illər), səh. qəzeti, 24 fevral 1984-cü ü