M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
76
əməyin səmərəli təşkilinin yollarını göstərdi. Məsələn, Sibir, Qazaxıstan,
Kuzbas, Volqaboyunda podrat işlərin həcminin keçən ilkinə nisbətən 12-20
faiz artırılması imkanlarını aşkarladı.
1
Heydər Əliyev diqqəti belə bir məsələyə yönəltdi ki, ümumiyyətlə,
podrat işlərin illik artım sürəti beşillik plan tapşırıqları üzrə nisbətdə aşağı
düşür. Məsələn, əgər doqquzuncu beşillikdə Nəqliyyat-Tikinti Sənayesi üzrə
bu 6,8 faiz təşkil edirdisə, onuncu beşillikdə 4 faizə düşmüşdü, 1983-cü ildə
isə yalnız 3,3 faiz təşkil edirdi.
Heydər Əliyevin çıxışında Nəqliyyat-Tikinti Nazirliyinin bölmələrinin işi
təhlil edildi və ciddi nöqsanlar üzə çıxarıldı. Tikinti-montaj işlərində
səviyyənin aşağı düşdüyünü faktlarla sübut edən Heydər Əliyev bu meylin
heç nə vermədiyini, onunla razı olmadığını göstərdi və nazirliyin bu
məsələyə ciddi diqqət verməsini tələb etdi.
Kollegiyada çıxış edən Qorki dəmiryolunun rəisinin çıxışına
münasibətini göstərərək onunla da razılaşmadığını göstərdi. Heydər Əliyev
burada da problemlərin mövcud olduğunu meydana çıxardı. Belə ki, o, öz
çıxışında vaqon təmiri üçün obyektlərin, elektrikləşmə üzrə işlərin, səyyar
zavodların tikintisi, yaşayış və kommunal tikintisinin ciddi geriliklərilə
razılaşmadığını açıq şəkildə bildirdi. Belə ki, nazirlik tərəfindən tikinti-
montaj işləri planı cəmi 70 faiz yerinə yetirilmişdi. Dəmir yollarının sənaye
müəssisələrilə əlaqəli inkişaf etməməsi də yük daşınmasının ritmik
inkişafına mane olurdu.
Heydər Əliyev 1983-cü ildə Nəqliyyat-Tikinti Nazirliyinin və Yollar
Nazirliyinin fəaliyyətini yekunlaşdıraraq təəssüflə qeyd etmişdi ki, onlar
qarşısında əvvəl qoyulan vəzifələr yerinə yetirilməmişdir.
2
Bunlar barədə hələ əvvəl lər də tapşırıqlar verilməsinə baxmayaraq, Baş
nazirin birinci müavini məsələni qəti və prinsipial qoyur: «Nəqliyyat-Tikinti
naziri, Yollar naziri və hər iki nazirliyin kollegiyaları bir ay müd-
1
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin şəxsi arxivi. Heydər Əliyevin fəaliyyətini əks etdirən,
Rusiya Federasiyasının İqtisadi Dövlət Arxivində saxlanan müşavirələrin, qətnamələrin, protokolların (1983—
1987-ci illər) surətləri, səh. 102-103
2
Azərbaycan Respublikası Prezidenti Heydər Əliyevin şəxsi arxivi. ...Rusiya Federasiyasının İqtisadi Dövlət
Arxivində saxlanılan sənədlərin surətləri (1983—1987-ci illər), səh. 106-111
M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
77
dətində qarşıya qoyulan vəzifələrin yerinə yetirüməsi tədbirlərini hazırlayıb
Nazirlər Sovetinə təqdim etməlidirlər. Tədbirlər konkret, dəqiq, real
olmalıdır, biz isə Nazirlər Sovetində bu tapşırıqların yerinə yetirilməsini
nəzarət qaydasında, - baxmayaraq ki, ikinci dəfə veririk, - bu məsələni
birinci kvartalın yekunlarında dinləyirik».
1
Kollegiya iclasında Heydər Əliyevin iştirakı və dərin məzmunlu, ətraflı
çıxışı Nazirliklərin və bütün kollektivlərin fəaliyyətində böyük proqram
sənədi kimi qəbul edildi. Eyni zamanda kollektivlərin 1984-cü il sosialist
öhdəliklərində SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavininin tövsiyələri
və məsləhətlərinin öz əksini tapacağı qeyd edildi.
1983-cü il martın 4-də SSRİ Nazirlər Sovetinin Baykal-Amur dəmir-yol
xəttinin tikintisi üzrə komissiyanın Heydər Əliyevin sədrliyi ilə ilk iclası
keçirildi. İclasda komissiyanın üzvləri, Sov. İKP MK-nın, SSRİ Nazirlər
Sovetinin, SSRİ Dövlət Plan Komitəsinin, SSRİ Dövlət Tikinti, SSRİ
Tikinti Bankı və SSRİ nazirliklərinin məsul işçiləri iştirak edirdilər.
2
İclasda: 1) Baykal-Amur dəmiryol xəttinin tikintisi üzrə 1982-ci il
planının yerinə yetirilməsi vəziyyəti və 1983-cü il planınm yerinə
yetirilməsinin təmin edilməsi haqqında; 2) Baykal-Amur dəmiryol xəttinin
bütün sahələrində qatarların birbaşa hərəkətinin açılışının təmin edilməsi və
Sov. İKP XXVI qurultayınn qərarına əsasən on birinci beşillikdə onun ayrı-
ayrı hissələrinin daimi istismara verilməsi; 3) BAM-da Şimali Muysk və
Kadarsk tunellərinin tikintisinin gedişi və Şimali Muysk tunelindən
dəmiryolu dövrəsinin tikintisi kimi zəruri məsələlər müzakirəyə
qoyulmuşdu.
Məsələlərin müzakirəsindən aydın oldu ki, 1982-ci il planında BAM-da
obyektlərin tikintisi 109 faiz, bilavasitə xəttin tikintisi 112 faiz yerinə
yetirilmişdir. Yollar Nazirliyi və Nəqliyyat-Tikinti Nazirliyi 1982-ci ildə
Ural-Postışevo xəttinin daimi istismara verilməsi, mənzil, məktəb, uşaq
bağçaları və xəstəxanaların tikintisi planını yerinə yetirmişlər. Bunlarla
1
Azərbaycan Respublikası Prezidenti Heydər Əliyevin şəxsi arxivi. ...Rusiya Federasiyasının İqtisadi Dövlət
Arxivində saxlanılan sənədlərin surətləri (1983-1987-ci illər), səh. 110.
2
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin şəxsi arxivi. Heydər Əliyevin fəaliyyətini əks etdirən,
Rusiya Federasiyasının İqtisadi Dövlət Arxivində saxlanan müşavirələrin sənədləri üzrə qətnamələrin,
protokolların (1983-1987-ci illər) surətləri, səh,1-12