M I l L i k I t a b X a n a
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 220
Məhz bu prinsipləri təhlil edəndən, bu işlə məşğul olan məsul şəxslərlə məsləhətləşdikdən sonra Prezident 1994-cü il fevralın 4-də Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin danışıqları həmin prinsiplər əsasında davam etdirməsi barədə sərəncam verdi. Sərəncamda deyilirdi: «Respublikanın dənizdə neft və qaz yataqlarının kəşfində və işlənməsində xarici neft şirkətlərinin iştirakı barədə Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti rəhbərlərinin məlumatını nəzərə alaraq qərara alıram: 1. Xarici neft şirkətləri ilə (Amoko, Britiş Petroleum, Statoyl, Penzoyl, Remko, Yunokal, Dermott, Türk Neft Şirkəti) aparılan danışıqların əsas istiqamətləri barədə Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin təklifləri bəyənilsin. 2. Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinə yuxarıda adları çəkilən neft şirkətləri ilə birlikdə «Azəri» və «Çıraq» yataqlarının kəşfinə və işlənməsinə dair danışıqların aparılması, müqavilənin hazırlanması və bağlanması səlahiyyəti verilsin. 3. Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinə tapşınlsm ki, iki həf tə müddətinə «Günəşli» yatağmda neft hasilatmm sabitləşdirilməsi proqramını hazırlayıb Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin». 1
Fərmanda danışıqların həmin prinsiplər əsasında davam etdirilməsi səlahiyyəti Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinə, onun prezidenti N.Əliyevə verilirdi. Bundan sonra danışıqların yeni mərhələsi başlandı. İyulda danışıqlar başa çatdı. Heydər Əliyev danışıqlar zamanı əldə olunmuş razılıqları bəyəndi. Bu razılıqlar əsasında müqavilənin hazırlanmasına başlanmasına qərar verildi. Bundan sonra müqavilələrin hazırlanmasının yeni mərhələsi başlandı. Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti ilə Qərbin neft şirkətləri ilə danışıqlar Bakıda aparılırdı. Sonrakı mərhələdə Qərb neft şirkətlərinin xahişi ilə danışıqlar İstanbulda keçirildi. Danışıqlar iyulda sona çatdı. Heydər Əliyev bütün danışıqları izləyir, öz məsləhətlərini verirdi. İstanbulda danışıqların nəticəsi haqqında məlumatı təhlil etdikdən sonra Azərbaycan Respublikası Prezidenti Dövlət Neft Şirkətinin rəhbərlərini, danışıq aparan Azərbaycan nümayəndələrini və Qərb neft
1 Heydər Əliyev. Müstəqilliyimiz əbədidir. II kitab. Bakı, 1997, səh.226; Azərbaycan: Oktyabr 94 - Mart 95. Qəsd. Bakı, səh.6-7
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 221
aparılan danışıqlarda tərəflər arasında razılığın əldə edildiyini bildirdilər. Bundan sonra Heydər Əliyev İstanbul danışıqlarının sona çatması haqqında Bakıda protokol imzalanmasına razılıq verdi. İyulun ortalarında belə bir protokol imzalandı. İyulun 21-də Qərb neft şirkətləri konsorsiumunun dəvəti ilə Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin danışıqlar aparan heyəti Amerika Birləşmiş Ştatlarının Hyuston şəhərində 45 gün layihənin hazırlanması üzərində iş apardı. Azərbaycan nümayəndə heyəti bir çox çətinliklərlə qarşılaşmasına baxmayaraq, müqavilənin layihəsinin hazırlanmasını başa çatdırdı. Nümayəndə heyəti Hyustondan qayıdandan sonra Heydər Əliyev Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin prezidenti Natiq Əliyevi qəbul etdi. danışıqların nəticəsi, orada baş verən problemlər, çətinliklər, onların aradan qaldırılması haqqında yazılı məlumat verdi. Eyni zamanda Prezident Heydər Əliyev Azərbaycan nümayəndə heyətinin fikrini də öyrəndi ki, hazırlanmış layihə imzalana bilər. Bu fikirlərlə razılaşsa da, Prezident Azərbaycan dövlətinin rəhbər dairələrinin - Ali Sovetin, Nazirlər Kabinetinin rəhbərləri ilə, Prezident Aparatında işləyən məsul şəxslərlə, əlaqədar nazirliklərlə və nazirlərlə hazırlanmış layihə və əldə olunan nəticələri müzakirə etdikdən sonra, nəhayət, qərar qəbul etdi ki, hazırlanmış layihəni imzalamaq olar. Xarici ölkələrin neft şirkətləri də layihənin imzalanması haqqında qərar qəbul etmişdilər. Bu şirkətlərin mənsub olduqları dövlət rəhbərləri də xeyir- dua vermişdilər. 1
Azərbaycan Respublikası Prezidenti sentyabrın 16-da brifınq keçirib bəyanat verdi. Brifinqdə mətbuat işçilərinə müraciətlə bildirdi ki, «Bu məlumatı ictimaiyyətə rəsmi çatdırmaq üçün də, sizi - mətbuat nümayəndələrini buraya dəvət etmişəm». 2
edilməsinin çətin, mürəkkəb və gərgin proseslərin nəticəsi olduğunu göstərir. Məhz Heydər Əliyev kimi görkəmli dövlət xadimi, uzaqgörən rəhbərin gərgin, yorulmaz fəaliyyəti, bacarığı nəticəsində Azərbaycanın
1 Heydər Əliyev. Müstəqilliyimiz əbədidir. II kitab, səh.259 2
Yenə orada
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 222
brifinqdəki bəyanatında deyirdi: «Uzun illər, yəni üç ildən artıq aparılmış iş, mən hesab edirəm ki, müsbət nəticə vermişdir. Şübhəsiz ki, təqdim olunan müqavilə layihəsi bizim bütün istəklərimizi, arzularımızı təmin etmir... Biz həmin layihədən bundan da artıq mənfəət götürmək istəyirik. Ancaq bilirsiniz, müştərək iş görmək belədir ki, hər iki tərəf öz mənfəətini götürməyə çalışır və götürməlidir. Əgər qarşılıqlı mənfəət prinsipi olmasa, şübhəsiz ki, saziş də, müqavilə də ola bilməz». 1
Heydər Əliyev Qərb neft şirkətlərinin Konsorsiumu ilə Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti arasında hazırlanmış müqavilənin imzalanmasının vaxtı və yeri haqqında qərar qəbul etmişdi. Qərara görə, müqavilənin sentyabrın 20-də «Gülüstan» sarayında imzalanması müəyyən edilmişdi. Danışıqların Bakıda keçirilməsinin və burada imzalanmasının böyük əhəmiyyəti var idi. Heydər Əliyev qeyd edirdi ki, «bu imzanın Bakıda atılması Azərbaycanın müstəqilliyini bir daha aydın sübut edir». 2
Türkiyənin dövlət naziri Nəcməddin Cövhərinin Heydər Əliyevin qəbulu haqqında məlumatda qeyd edilirdi ki, dövlət naziri Türkiyə Prezidenti S.Dəmirəlin və Baş nazir Tansu Çillərin salamlarını Azərbaycan Respublikası Prezidentinə yetirdikdən sonra neft müqaviləsinin imzalanmasını böyük bir tarixi hadisə kimi qiymətləndirir və heyrətamiz bir ifadə ilə öz fikrini çox gözəl açıqlayırdı: «Əgər istiqlaliyyətiniz əlinizdə olmasaydı, bu imza bu gün Bakıda atılmazdı». 3
Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti sazişin layihəsinin məzmun və mahiyyəti barədə Prezidentə ətraflı məruzə təqdim etdi. Məruzədə sazişin layihəsi Azərbaycan Respublikası üçün iqtisadi cəhətdən səmərəli və münasib variant kimi səciyyələndirildi. Qeyd edildi ki, yataqların işlənməsi üçün lazım olan investisiyaların 80 faizinin konsorsium tərəfindən yatırılması nəzərdə tutulur. Saziş qüvvəyə mindikdən sonra ilk neft 18 ay ərzində çıxarılacaq, neft hasilatına əsas yataqlarda 48 aydan gec olmayaraq başlanacaq və neft kəmərinin tikintisi 54 ay ərzində başa çatdırılacaqdır. Layihədə göstərilirdi ki, Azərbaycanın gəliri üç mənbədən alınacaqdır: 1) təbii ehtiyatların
1
2
Yenə orada
3 Yenə orada, səh. 19
Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|