M I l L i k I t a b X a n a
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 208
Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının tələblərinə və respublikamızın Avropa Şurası qarşısında götürdüyü öhdəliklərə əsasən Milli Məclis terəfindən bir sıra Konstitusiya qanunları qəbul edildi. Azərbaycan Respublikasında insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının qorunması sahəsində hüquqi islahatların həyata keçirilməsində insan hüquqları üzrə müvəkkil institutunun təsis edilməsinin mühüm əhəmiyyəti oldu. Respublika Milli Məclisi tərəfindən 2001-ci ü dekabrın 28-də «Azərbaycan Respublikasının insan hüquqları üzrə müvəkkili - Ombudsman haqqında» Konstitusiya qanunu qəbul edildi. 2002-ci il iyulun 2-də Azərbaycan Respublikası prezidentinin təqdimatı ilə Milli Məclis tərəfindən Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili seçildi. Bu təsisatın yaradılması insan hüquqlarına riayət olunmasında parlament nəzarətinin təşkilini möhkəmləndirir, Parlamentlə vətəndaşlar arasında vasitəçi rolu oynayır, demokratik sistemin formalaşmasında vətəndaşların fəallığını artırır. Azərbaycanda demokratikləşmə və insan hüquqlarının qorunması sahəsində aparılan çoxsahəli işin nəticəsi olaraq respublikamız 2001-ci il yanvarın 25-də Avropa Şurasına tamhüquqlu üzv qəbul edildi. Əlbəttə, bu, həyata keçirilən tədbirlərin qiymətləndirilməsi kimi qəbul edilsə də, Azərbaycan dövlətinin üzərinə əlavə öhdəliklər də qoyur. Azərbaycanın Avropa Şurası qarşısında götürdüyü öhdəliklərin yüksək səviyyədə yerinə yetirilməsi nəticəsində Milli Məclisin Avropa Şurasındakı daimi nümayəndə heyətinin başçısı İlham Əliyev 2003-cü ildə Avropa Şurası Parlament Assambleyasının sədr müavini və büro üzvü seçildi. İlham Əliyevin belə bir nüfuzlu təşkilatda rəhbər vəzifəyə seçilməsi ölkəmizdə - Avropa məkanında demokratik, hüquqi dövlət quruculuğunun uğurla həyata keçirilməsinin parlaq nəticəsidir. Şərq aləmində, islam dünyasında ilk dəfə olaraq Azərbaycanda ölüm hökmünün ləğv edilməsi ölkəmizin dünyəvi, demokratik, hüquqi dövlət quruculuğu yolu ilə inamla irəlilədiyini bir daha sübut etdi. 1 Prezident
1
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 209
keçirdiyi ən mühüm tədbirlərdən biri, ölüm cəzasının ləğv edilməsi oldu. 1998-ci il fevralın 3-də «Azərbaycan Respublikasında ölüm hökmünün ləğv edilməsi haqqında» Azərbaycan Respublikasının prezidenti Heydər Əliyevin Milli Məclisə müraciəti mətbuatda dərc edildi. Prezidentin şəxsi təşəbbüsü ilə icrasına moratorium qoyulmuş ölüm cəza növü Milli Məclisin 1998-ci il 10 fevral tarixli qanunu ilə tamamilə ləğv olundu. Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan Respublikasında son dəfə ölüm cəzası «Xalq Cəbhəsi - Müsavat» hakimiyyəti dövründə icra edilmişdir. Həmin dövrdə Azərbaycan Respublikası prezidentinin səlahiyyətlərini həyata keçirən Azərbaycan Respublikası Sovetinin sədri İsa Qəmbərov 1992-ci il iyun aymın 16-da ölüm cəzasına məhkum olunmuş 7 nəfərin bağışlanması haqqında vəsatətlərini təmin etməmişdir. Azərbaycan Respublikasının zamankı prezidenti Əbülfəz Elçibəy isə 1993-cü il yanvarın 5-də ölüm cəzasına məhkum olunmuş 2 şəxs haqqında bağışlanmanın tətbiq edilməməsi barədə fərman imzalamışdır. Hökmlər 1993-cü ilin fevral ayında bu fərmanlar əsasında icra edilmişdir. 1
Respublikasının ilk Konstitusiyasında insan və vətəndaş hüquqlarının təmin edilməsi dövlətin ali məqsədi kimi bəyan edilmişdir. Hələ Konstitusiyanın qəbuluna qədər, 1993-cü ilin 15 iyunundan, Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbər seçildiyi vaxtdan Azərbaycanda ölüm cəzasının icrasına moratorium qoyulmuşdu. Hətta vətən və xalq qarşısında ən ağır cinayətlər törətmiş, torpaqlarımızı düşmənə təslim etdirən Rəhim Qazıyev, ölkəmizi parçalamağa çalışan separatçı Əlikram Hümbətov, təxribatçı və terrorçu Elçin Əmiraslanov, dövlət çevrilişi cəhdlərinin təşkilatçıları Surət Hüseynov və Cavadov qardaşlarının əlaltıları və başqa qatillər, təhlükəli canilər barəsində də prezidentin humanist siyasəti nəticəsində ölüm hökmü tətbiq edilməmişdi. Bundan əlavə, Azərbaycan Konstitusiyasmda nəzərdə tutulan prezidentin müstəsna hüquqlarından istifadə edərək, hər il keçirdiyi əfvlər, am-
1
Azərbaycan Respublikası: 1991-2001. Bakı, 2001, səh. 136 M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 210
siyasətinin həyata keçirilməsinin təzahürü idi. Qeyd etmək lazımdır ki, 2003-cü ilin fevralına qədər Prezident tərəfindən əfv olunma, amnistiya haqqında 30 fərman verilmişdi. Bu, Heydər Əliyevin böyük humanistliyinin, Azərbaycanda demokratik, humanist bir dövlət quruculuğunun parlaq ifadəsi idi. Hələ ölüm cəzasını ləğv edərkən Heydər Əliyev demişdi: «Mən cinayət- hüquq siyasətini hərtərəfli təhlil edərək, ədalət, azadlıq, humanizm və insanpərvərlik kimi yüksək ideallara sadiq qalaraq ölkəmizdə ölüm cəzasının ləğv edilməsi qənaətinə gəlib bu tarixi bəyanatı vermişəm. Ölüm cəzasının ləğvini məhz bu siyasətin məntiqi nəticəsi kimi qiymətləndirirəm». 1
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin «İnsan hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsi haqqında» 1998-ci il 22 fevral tarixli fərmanı respublikamızda demokratiyanın inkişaf etdirilməsində geniş imkanlar yaratmışdır. Mahiyyət etiban ilə bu, insan hüquqlarının qorunması və müdafiə edilməsi sahəsində uzunmüddətli fəaliyyət proqramıdır. Ümumiyyətlə, Heydər Əliyevin rəhbərliyi və təşəbbüsü ilə ölkəmizdə cinayət hüququ siyasətində humanistləşmə siyasəti ardıcıl olaraq həyata keçirilirdi. 1995-ci ilin mayından Azərbaycanda əfvetmə institutu bərpa edilmişdir. O vaxtdan Prezidentin əfvetmə fərmanlarının verilməsi sistematik xarakter alıb. Prezidentin yanında 1995-ci ildən yaradılan Əfv (Bağışlama) məsələləri komissiyası fəaliyyət göstərir. 1995-2000-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Prezidenti 2353 şəxsi əfv etmişdir. Həmin illərdə Azərbaycan prezidentinin qanunvericilik təşəbbüsü ilə beş amnistiya aktı qəbul edilmişdir. Amnistiyalar 63477 şəxs barəsində tətbiq edilmiş, cümlədən 18895 məhkum cəzaçəkmə yerlərindən azad olunmuş, 44582 nəfər digər cəzalardan azad edilmişdir. Azərbaycanın Avropa Şurası üzvlüyünə qəbulu münasibətilə 2001-ci ilin fevral ayında verilmiş amnistiya aktı isə 8516 şəxsə şamil edilmişdir. 2
Dövlət başçısı Heydər Əliyevin öz Konstitusiya hüququndan və səlahiyyətlərindən istifadə edərək yüzlərlə məhkumu əfv etməsi, onun təşəb-
1
«Azərbaycan» qəzeti, 4 fevral 1998-ci il
2 Ramiz Mehdiyev. Azərbaycan: Tarixi irs və müstəqillik fəlsəfəsi. Bakı, 2001, səh.257
Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|