60
nəqliyyat vasitələrinə, konteynerlərə və qablaşdırmaya da tətbiq
edilir. Aşağıdakı obyektlərə münasibətdə gömrük nəzarəti müvafiq
qanunvericiliklə müəyyənləşdirilmiş qaydada həyata keçirilir:
1. hərbi dəniz gəmiləri;
2. hərbçilərin, silahlı qüvvələrdə fəaliyyət göstərən mülki
qulluqçuların, hərbi yüklərin daşınması üçün istifadə edilən hərbi
hava gəmiləri və digər hərbi nəqliyyat vasitələri;
3. müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının xidməti məqsədlər
üçün istifadə etdiyi nəqliyyat vasitələri;
4. xarici ölkələrin Azərbaycan Respublikasındakı diplomatik və
konsulluq nümayəndəliklərinə məxsus nəqliyyat vasitələri.
Gömrük nəzarəti altında olan mallar barəsində səlahiyyəti olan
şəxslər və ya onların nümayəndələri istənilən vaxt malların tarif
təsnifatını, gömrük dəyərini və ya gömrük statusunu müəyyənləş-
dirmək üçün onlardan gömrük orqanının icazəsi ilə prob və ya
nümunələr götürə bilərlər.
Malları gömrük ərazisinə gətirən şəxs həmin malları müvafiq
icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydalara uyğun olaraq
göndərən gömrük orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş marşrutla və
müddətdə təyinat gömrük orqanına və ya onlarla razılaşdırılmış
digər yerə çatdırmalıdır. Gömrük ərazisinə gətirildikdən sonra
malların daşınmasına cavabdeh olan şəxs, öhdəliklərini yerinə
yetirmədikdə, qanunla müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyət daşıyır.
Gömrük ərazisindən kənarda qalmış mallar müvafiq dövlətlərlə
bağlanmış beynəlxalq müqavilələrin şərtlərinə əsasən gömrük
orqanları tərəfindən gömrük yoxlamasına məruz qala bilər. Bu
zaman həmin mallar gömrük ərazisinə gətirilmiş mallar hesab
olunur. Gömrük Məcəlləsinin 119.1-ci maddəsi gömrük nəzarətini
və gömrük yoxlamasını məhdudlaşdırmamaq şərti ilə məktublara,
poçt kartlarına, çap materiallarına və ya sərnişinlər tərəfindən daşı-
nan mallara münasibətdə qanunvericiliklə hər hansı digər xüsusi
şərtlərin tətbiqini istisna etmir. Gömrük Məcəlləsinin 119.1-ci
maddəsi gömrük ərazisinin ərazi sularından və ya hava məkanından
dayanmadan keçən nəqliyyat vasitələrində daşınan mallara şamil
olunmur.
61
Fors-major halların yaranması nəticəsində öhdəliklərini yerinə
yetirə bilməyən şəxs, yaxud onun maraqlarından çıxış edən şəxs bu
barədə gömrük orqanlarını təxirə salınmadan məlumatlandırmalıdır.
Belə hallarda mallar tam itkiyə məruz qalmadıqda, gömrük orqan-
larına onların dəqiq yeri barədə məlumat verilməlidir. Nəqliyyat
vasitəsi fors-major hallarında keçdiyi gömrük ərazisində məcburi
dayanması ilə əlaqədar Gömrük Məcəlləsinin 119.1-ci maddəsi ilə
müəyyən edilmiş öhdəliyi yerinə yetirilmədikdə, həmin nəqliyyat
vasitəsinə görə məsul şəxs bu barədə gömrük ərazisində qaldığı və
təyinat gömrük orqanlarını təxirə salınmadan məlumatlandırmalıdır.
Gömrük orqanları nəqliyyat vasitəsində olan malların başqa gömrük
orqanına və ya razılaşdırdırılmış digər yerə çatdırılması üzrə təd-
birləri müəyyənləşdirirlər.
Mallar gömrük ərazisinə gətirildikdən sonra dərhal gömrük
nəzarətinə, onların sənədləri isə gömrük orqanlarına təqdim edilir.
Mallar gömrük ərazisinə gətirildiyi andan etibarən 1 (bir) saatdan
gec olmayaraq, gömrük orqanının iş vaxtından kənar vaxtda
gətirildikdə isə iş vaxtı başlandıqdan sonra 1 (bir) saatdan gec olma-
yaraq gömrük orqanlarına məlumat verilməlidir. Mallar gömrük
orqanına təqdim edildikdən sonra, mallar barəsində səlahiyyəti olan
şəxslər və ya onların nümayəndələri malları müvafiq gömrük
proseduru altında yerləşdirmək üçün gömrük orqanlarının icazəsi ilə
onlardan prob və nümunələr götürə bilərlər. Mallar təyinat yerinə
gömrük orqanının iş vaxtından kənar vaxtda gətirildikdə, onlar
gömrük nəzarəti zonasında saxlanılmalıdır. Gömrük nəzarəti zona-
sında saxlanılan malların ilkin yerlərinin dəyişdirilməsi, nəqliyyat
vasitələrindən boşaldılması, yaxud onlara yenidən yüklənməsi,
qablaşdırmaların açılması və yenidən qablaşdırma, eyniləşdirmə
vasitələrinin (əlamətlərinin, nişanlarının) dəyişdirilməsi, qoparılması
və ya məhv edilməsi, sərnişinlərin düşürülməsi kimi əməliyyatlar
yalnız gömrük orqanlarının icazəsi ilə aparıla bilər. Tələblərə riayət
etməyən daşıyıcı bunun səbəblərini əvvəlcədən gömrük orqanlarına
bildirməlidir. Əks halda, həmin daşıyıcı qanunla müəyyən edilmiş
qaydada məsuliyyət daşıyır. Daşıyıcının çəkdiyi əlavə xərclər
gömrük orqanları tərəfindən ödənilmir. Şəxsin müraciəti və gömrük
62
orqanlarının icazəsi ilə mallar gömrük yoxlamasına həmin şəxsin
məqsədə müvafiq hesab etdiyi digər yerlərdə də təqdim oluna bilər.
Belə hallarda həyata keçirilən gömrük prosedurları ilə bağlı bütün
xərclər şəxs tərəfindən ödənilir. Gömrük ərazisinə gətirilən mallar
gömrük orqanlarına aşağıdakı şəxslərdən biri tərəfindən təqdim
oluna bilər:
1. malları gömrük ərazisinə gətirmiş şəxs;
2. malları gömrük ərazisinə gətirmiş şəxsin adından çıxış edən
şəxs;
3. mallar gömrük ərazisinə gətirildikdən sonra onların
daşınmasına görə məsul olan şəxs;
4. malları dərhal müvafiq gömrük proseduru altında yerləşdirən
şəxs;
5. saxlanc yerlərinin təsis edilməsi üçün verilmiş lisenziyanın
sahibi və ya sərbəst zonada fəaliyyət göstərən şəxs.
Malları gömrük orqanlarına təqdim edən şəxs həmin mallara
dair qısa idxal bəyannaməsinə və ya gömrük bəyannaməsinə istinad
etməlidir.
Mallar yalnız gömrük orqanlarının icazəsi ilə və nəzarəti
altında, onların müəyyənləşdirdiyi yerlərdə gömrük ərazisinə gətiril-
mə üçün istifadə olunan nəqliyyat vasitəsindən boşaldıla və bu
ərazidən aparılma üçün istifadə olunan nəqliyyat vasitəsinə yenidən
yüklənə bilər. Malların və ya onların bir hissəsinin təcili boşaldıl-
masını zəruri edən təhlükə yaranarsa, gömrük orqanlarının icazəsi
tələb olunmur. Lakin bu barədə gömrük orqanlarına təcili məlumat
verilməlidir. Malların yenidən yüklənməsi üçün gömrük orqanları
tərəfindən tələb olunan yeganə sənəd yük bəyannaməsidir. Gömrük
orqanları tələb etdikləri məlumatların ətraflı qeyd olunduğu istənilən
kommersiya və ya nəqliyyat sənədini malların yenidən yüklənməsi
üçün gömrük bəyannaməsinin təsviri hissəsi kimi qəbul edirlər. Bu
halda sənəddə məlumatların müvafiq məqsəd üçün qəbul edilməsi
barədə qeydiyyat aparılır. Gömrük orqanları yenidən yüklənən
malları, onları daşıyan nəqliyyat vasitələrini yoxlamaq, mallardan
prob və nümunələr götürmək məqsədi ilə malların boşaldılmasını və
açılmasını tələb etmək hüququna malikdirlər. Gömrük orqanlarına
Dostları ilə paylaş: |