57
rəsmiləşdirilməsi nəzərdə tutulan malların və nəqliyyat vasitələrinin
daşınmasını, çəkilməsini və ya kəmiyyət ölçüsünün başqa qaydada
müəyyən edilməsini, yüklənməsini, boşaldılmasını, qablaşdırılma-
sını və ya yenidən qablaşdırılmasını, həmçinin bu cür malların və
nəqliyyat vasitələrinin saxlandığı yerlərin açılmasını təmin etməlidir.
Daşıyıcının və onun nəqliyyat vasitələrinin Gömrük Məcəlləsinin
tələblərinə cavab verməməsi barədə gömrük orqanlarının kifayət
qədər əsasları olduqda, malların daşınması, həmin nəqliyyat vasitəsi
gömrük daşıyıcısı tərəfindən lazımi vəziyyətə gətirildikdən sonra,
gömrük müşayiəti altında (malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara
aid sənədlərin gömrük orqanının vəzifəli şəxsi tərəfindən müşayiət
edilməsi) davam etdirilir. Malların və nəqliyyat vasitələrinin gömrük
rəsmiləşdirilməsi üçün nəzərdə tutulmuş zəruri əməliyyatlar gömrük
orqanlarının əlavə xərclərinə səbəb olmamalıdır.
Gömrük rəsmiləşdirilməsi Azərbaycan Respublikasının dövlət
dilində aparılır.
Gömrük orqanları gömrük rəsmiləşdirilməsi məqsədi ilə mallar-
dan prob və nümunələr götürmək və onların gömrük ekspertizasını
aparmaq hüququna malikdirlər. Gömrük rəsmiləşdirilməsi məqsədi
ilə mallardan prob və nümunələrin götürülməsi ilə bağlı məsələlər
Gğmrük Məcəllənin 158-ci maddəsi ilə tənzimlənir.
Təbii fəlakətlər və digər fövqəladə hallar zamanı zəruri olan
malların və nəqliyyat vasitələrinin, canlı heyvanların, tez xarab olan
malların, radioaktiv maddələrin, kütləvi informasiya məqsədləri
üçün materialların, Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik, icra
və məhkəmə hakimiyyəti orqanlarının, Azərbaycan Respublikası
Mərkəzi Bankının ünvanlarına göndərilən və bu qəbildən olan başqa
malların gömrük rəsmiləşdirilməsi güzəştli və sadələşdirilmiş
qaydada həyata keçirilir. Gömrük rəsmiləşdirilməsinin güzəştli və
sadələşdirilmiş qaydasını müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyən
edir.
Təbii fəlakət zonalarında zərər çəkmiş əhaliyə yardım göstəril-
məsi üçün göndərilən ərzaq məhsulları, mallar və nəqliyyat vasitə-
ləri, habelə müvafiq orqanların təbii fəlakətin nəticələrinin ləğvi ilə
məşğul olan şəxsi heyəti üçün nəzərdə tutulmuş avadanlıq, xüsusi
58
nəqliyyat vasitələri, ehtiyat hissələri, şəxsi əşyalar və digər mallar
yardım yükü hesab olunur. Yardım yüklərinin gömrük rəsmiləş-
dirilməsi sadələşdirilmiş bəyannamələrdən istifadə olunmaqla
aparılır. Yardım yüklərinə ticarət siyasəti tədbirləri, qadağa və
məhdudiyyətlər, həmçinin gömrük ödənişləri tətbiq edilmir.
Gömrük ərazisinə gətirilmiş mallar üzrə gömrük bəyannaməsi
təqdim olunanadək qısa idxal bəyannaməsinin verildiyi halları və
onun formasını beynəlxalq standartlar və ticarət təcrübəsi nəzərə
alınmaqla müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir. Qısa idxal
bəyannaməsində risklərin təhlili, gömrük nəzarətinin düzgün
aparılması üçün zəruri olan məlumatlar əks edilməlidir. Qısa idxal
bəyannaməsi mallar gömrük ərazisinə gətirilməzdən əvvəl də
elektron formada gömrük orqanlarına təqdim edilə bilər. Qısa idxal
bəyannaməsinin mallar gömrük ərazisinə gətirilməzdən əvvəl
təqdim edilməsi qaydalarını Gömrük Məcəlləsinin tələbləri nəzərə
alınmaqla müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir. Gömrük
Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş bu maddənin müddəaları gömrük
ərazisinin ərazi sularından və hava məkanından dayanmadan keçən
nəqliyyat vasitələrində daşınan mallara şamil edilmir.
Qısa idxal bəyannaməsi məlumatların elektron emalı üsulların-
dan istifadə olunmaqla, elektron sənəd formasında təqdim edilir.
Qısa idxal bəyannaməsi gömrük orqanlarına kağız üzərində yazılı
formada da təqdim edilə bilər. Həmin bəyannamə risklərin idarə
olunmasını, məlumatların gömrük orqanları arasında mübadiləsini
elektron formada verilən qısa idxal bəyannaməsini analoji səviyyədə
təmin etməsi şərti ilə gömrük orqanları tərəfindən təsdiq olunur.
Qısa idxal bəyannaməsi malları gömrük ərazisinə gətirən və ya
daşınmasına cavabdeh olan şəxslər, onların nümayəndələri,
idxalatçı, malın alıcısı, yaxud malları gömrük rəsmiləşdirilməsi üçün
gömrük orqanına təqdim edən şəxs tərəfindən verilə bilər.
Gömrük Məcəlləsinin 115.2-ci maddəsində göstərilən hallar
istisna olmaqla, qısa idxal bəyannaməsi təqdim edildikdən sonra onu
təqdim edən şəxsin müraciəti əsasında həmin bəyannamədə
düzəlişlərin aparılmasına gömrük orqanları tərəfindən icazə verilir.
59
Aşağıdakı hallarda qısa idxal bəyannaməsinə düzəlişlərin edilməsinə
yol verilmir:
1. gömrük orqanları qısa idxal bəyannaməsini təqdim etmiş
şəxsə malları yoxlamaq niyyəti barədə məlumat verdikdən sonra;
2. gömrük orqanları qısa idxal bəyannaməsindəki məlumatların
düzgün olmadığını müəyyənləşdirdikdən sonra;
3. gömrük orqanları malların təqdim olunmuş yerdən
aparılmasına icazə verdikdən sonra.
Gömrük Məcəlləsinin 113.3-cü maddəsində göstərilən qaydalar-
da müəyyən edilmiş qısa idxal bəyannaməsinin təqdim edilməsinin
mümkünlüyünün son müddəti başa çatmazdan əvvəl onu əvəz edən
gömrük bəyannaməsi təqdim edildikdə, həmin gömrük bəyannamə-
sinin aid olduğu mallar üçün qısa idxal bəyannaməsi gömrük
orqanlarına təqdim edilmir. Bu halda qısa idxal bəyannaməsini əvəz
edən gömrük bəyannaməsində onun üçün zəruri olan təfərrüatları
əks etdirilməlidir. Gömrük Məcəlləsinin 116.1-ci maddəsində
nəzərdə tutulan gömrük bəyannaməsi gömrük orqanları tərəfindən
təsdiq edilənə qədər qısa idxal bəyannaməsini əvəz edir.
Malları gömrük ərazisinə, həmçinin sərbəst zonaların ərazisin-
dən gömrük ərazisinin qalan hissəsinə gətirən daşıyıcı gömrük
sərhədini keçməsi barədə müvafiq gömrük orqanına məlumat
verməlidir. Mallar gömrük ərazisinə gömrük orqanlarının müəyyən
etdiyi yerlərdən və onların iş vaxtında gətirilməlidir. Gömrük orqan-
larının icazəsi ilə, mallar onların iş vaxtından kənar saatlarda da
gömrük ərazisinə gətirilə bilər. Həmin vaxtda gömrük ərazisinə
gətirilmiş mallardan gömrük orqanlarının icazəsi olmadan istifadə
edilməsinə yol verilmir. Qanunvericiliklə və beynəlxalq müqavilə-
lərlə müəyyən edilmiş hallarda, mallar gömrük ərazisinə gömrük
orqanlarının icazəsi ilə başqa yerlərdən gətirilə bilər.
Gömrük ərazisinə gətirilmiş bütün mallar üzərində gömrük
nəzarəti Gömrük Məcəlləsinin 14-cü fəslində nəzərdə tutulmuş
qaydada həyata keçirilir. Gömrük Məcəlləsinin 83.1-ci maddəsində
nəzərdə tutulmuş hallardan biri baş verənədək mallar gömrük
nəzarəti altında saxlanılır. Gömrük nəzarəti eyni zamanda, Gömrük
Məcəlləsinin 118.1-ci maddəsində qeyd olunan mallarla bağlı bütün
Dostları ilə paylaş: |