M. M. Musayev

 

387 

Ağzını  açıb  yummaq:  açık.  ve  var.    Son  nefesinde  olmak;  son 

nefesi vermek, ruhunu teslim etmek. 

Ağzını  Allah  yoluna  açmaq:  açık.  Dilenmek,  dilençilik  etmek; 

ağzına geleni söylemek, heyezan etmek. 

Ağzını Allah yoluna qoymaq: açık. ve var. Boş laf etmek/katmak; 

gevezelik etmek. 

Ağzını aramaq: kar. Ağzını aramak/yoklamak. 

Ağzını aya tutub ulamaq: açık. Boşuna konuşmak, bağırmak. 

Ağzını ayırıb göyә baxmaq: Bkz. Ağzını açıb göyә baxmaq. 

Ağzını ayırmaq: var. Ağzını açmak. 

Ağzını  bağlamaq:  var.  Çenesini  kapamak/kesmek;  dilini 

bağlamak/kesmek. 

Ağzını bәdә (şәrә) açmaq: var. Ağzı kara; şom ağızlı. 

Ağzını boş qoymaq (saxlamaq): açık. Yumuşak davranmak, zaaf 

göstermek. 

Ağzını boza vermәk: Bkz. Ağzını Allah yoluna qoymaq. 

Ağzını büzmәk (büzüşdürmәk): Bkz. Dudak bükmek. 

Ağzını dağıtmaq:  açık. ve  var. Çenesini dağıtmak; ağzına geleni 

söylemek. 

Ağzını әzmәk: var. Çenesini dağıtmak. 

Ağzını  göyә  açmaq:  açık.  ve  var.    Tembellik  etmek;  sinek 

avlamak; beddua etmek. 

Ağzını xeyrә açmaq: kar. Ağzını hayra açmak. 

Ağzını qaytarmaq: Bkz. Ağzından vurmaq. 

Ağzını gıfıllamaq: Bkz. Ağzına qıfıl vurmaq. 

Ağzını qızışdırmaq: açık. Tahrik etmek, kışkırtmak. 

Ağzını  malalamaq:  açık  ve  var.  Ağzını  kapatmak,  ağzına  bir 

kemik atmak. 

Ağzını mismarlamaq: var. Çenesini kapamak/kesmek. 

Ağzını mumlamaq: Bkz. Ağzına qıfıl vurmaq. 

Ağzını ovmaq (ovuşdurmaq): var. Ağzını burnunu dağıtmak. 

Ağzını öyrәnmәk: Bkz. Ağzını aramaq. 

Ağzını piylәmәk: açık. Rüşvet vermek. 

Ağzını saxlamaq: var. Dilini tutmak. 

Ağzını sulandırmaq: açık. İmrendirmek; ayartmak; iştah açmak. 

Ağzını sürümәk: var. Ağzını eğmek. 

Ağzını şәrә açmaq: Bkz. Ağzını bәdә (şәrә) açmaq. 

---

 

388 

Ağzını  tәmiz  saxlamaq  (açmaq):  açık.  Ağzını  temiz  tutmak 

(küfretmemek). 

Ağzını tutmaq: Bkz. Ağzını saxlamaq. 

Ağzını yağlamaq (piylәmәk): Bkz. Ağzını piylәmәk. 

Ağzını yığmaq: var. Ağzını toplamak. 

Ağzını yormaq: var. Çene yormak. 

Ağzını yoxlamaq: Bkz. Ağzını aramaq. 

Ağzını yum!: var. Kapa çeneni! 

Ağzını yumdurmaq: var. Çenesini kapatmak. 

Ağzının  dadını  (lәzzәtini,  tamını)  bilmәk:  var.  Ağzının  tadını 

bilmek. 

Ağzının kәsәri yoxdur: açık. Sözü değersiz olmak. 

Ağzının  külәyinә  dayana  bilmәmәk:  açık.  ve  var.  Karşı 

koyamamak; cevap verememek, cevaplandıramamak. 

Ağzının qaşığı deyil: var. (Birisinin) harcı değil. 

Ağzının  qaytanını  boş  buraxmaq:  Bkz.  Ağzını  boş  qoymaq 

(saxlamaq). 

Ağzının lәzzәtini bilmәk: Bkz. Ağzının dadını (lәzzәtini, tamını) 

bilmәk. 

Ağzının 

sözünü 

bilmәk: 

açık. 

Ağzından 

çıkanı 

(konuşmasını)bilmek. 

Ağzının suyu axmaq: kar. Ağzının suyu akmak. 

Ağzının suyunu axıtmaq: Bkz. Ağzını sulandırmaq. 

Ağzının  tamını  bilmәk:  Bkz.    Ağzının  dadını  (lәzzәtini,  tamını) 

bilmәk. 

Ağzının üstündәn vurmaq: Bkz. Ağzından vurmaq. 

Ahı  yerdә  qalmamaq;  ahı yerdә  qalmaz.  açık.  ve  var.  Ahı  yerde 

kalmamak; ahı yerde kalmaz; ahı tutmak. 

Ahın  dağlara!:  açık.  ve  var.  Birisine  acımak;  acısını  anlayışla 

karşılamak; dağlara taşlara. 

Axına qarşı getmәk: var.  Akıntıya karşı kürek çekmek. 

Axınla getmәk: var. Akıntıya kapılmak. 

Axır nәfәs; axır nәfәsә kimi: var. Son nefes; son nefesine kadar. 

Axırı bir yana çatmaq (çıxmaq): açık. Bir neticeye varmak. 

Axırı birdir: açık. Akıbeti aynı olmak. 

Axırı xeyir olmaq: açık. Akıbeti (sonu) hayır olmak. 

Axırı pis qurtarmaq: açık. Kötü sonuçlanmak. 

Axırına çıxmaq: Bkz. Axırı bir yana çatmaq. 

---

 

389 

Axırına  daş  atmaq.  Bkz.  Axırı  bir  yana  çatmaq  veya  axırına 

çıxmaq. 

Axırına nöqtә qoymaq: Bkz. Axırına daş atmaq. 

Axırıncı  köynәyini  әynindәn  çıxarmaq:  açık.  Donuna  kadar 

soymak. 

Axırını elәmәk: Bkz. Axırı bir yana çatmaq. 

Aqibәtin(iz)  xeyir!  (Xeyir  olsun!):  açık.  Sonumuz/sonunuz  hayır 

olsun. 

Al dilә tutmaq: açık. Kandırmak; tatlı dille kandırmaya çalışmak. 

Ala düşmәk: var. Tuzağa düşmek. 

Ala itdәn mәşhur (dur): kar. Ala itten meşhur... 

Alaca qarğaya da borcludur: var. Uçan kuşa borcu/borçlu olmak. 

Alaqarğa balasına aşiq olub:  var. Kirpi yavrusunu kadife tüylüm 

diye sever. Kuzguna yavrusu anka görünür. 

Albuxara torbası kimi: açık. İşe yaramayan kimse. 

Alәmә  car  çәkmәk:  var.  Yedi  mahalleye  duyurmak,  dünyayı 

başına toplamak. 

Alәmi başına almaq (yığmaq, götürmәk).  açık. Bağırnak; herkesi 

başına toplamak. 

Alәmi  bir-birinә  vurmaq  (qatıb-qarışdırmaq):  açık.  Birbirine 

düşürmek. 

Alığını aşırmaq: açık. Hakkından üstesinden gelmek. 

Alın tәri ilә: kar. Alın teriyle. 

Alın tәri tökmәk: kar. Alın teri dökmek. 

Alın yazısı: kar. Alın yazısı. 

Allah ağıl versin: kar. Allah akıl fikir/akıllar versin. 

Allah  ağzın  (ız)  dan  eşitsin!:  açık.  İnşallah;  Allah  ağzından 

duysun! 

Allah, amandır!: Allah rızası için!; açık. Aman Allah’ım. 

Allah  bağışlasın!:  kar.  Allah  bağışlasın!  Bu  deyim,  Azerbaycan 

Türkçesinde ‘Allah günahlarını aff etsin veya Allah esirgesin’ anlamında 

kullanılmaktadır.  Türkiye  Türkçesinde  ise  söz  konusu  deyimin,  ‘Allah 

(çocuğunu,  sevgilini)  kazadan  beladan  esirgesin,  kötülüklerden  korusun’ 

anlamında  kullanıldığı  gözlemlenmektedir.  Bu  bakımdan  ‘Allah 

bağışlasın!: kar. Allah bağışlasın!’ deyimi, aynı kökenli yakın anlamların 

açıklamalı-aktarmalı  bağlamında  eşsesli-çokanlamlı  dil  birimi  olarak 

seçilmektedir. 

---