«Magistratura Mərkəzi» Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müəssisənin əmlakının yaranma mənbələrinin strukturunun analitik qruplaşdırılması
- II mərhələ: Ödəmə qabiliyyətinin təhlili və qiymətləndirilməsi;
- Likvidlik dərəcəsinə görə mühasibat balansının aktiv maddələrinin qruplaşdırılması
- Öhdəliklərin ödənilmə təcililiyinə görə balansın passiv maddələrinin qruplaşdırılması
50 Cədvəl 2.12 Müəssisənin əmlakının yaranma mənbələrinin strukturunun analitik qruplaşdırılması Müəssisənin əmlakının formalaşma mənbələri Məbləğ, min manatla Mənbələ
rin tərkibin
də xüsusi
çəkimi İlin əvvəlinə İlin sonuna İlin
əvvəlinə İlin
sonuna Mütl
ifad 1 2 3 4 5 1. Xüsusi vəsait mənbələri, o cümlədən 9659969
37762657 66,91
76,26 28102688
a) nizamnamə kapitalı 76981
76981 0,53
0,16 b) xüsusi təyinatlı fondlar 4069921 17145272 28,19 34,62
13075351 v) keçmiş illərin bölüşdürülməsi mənfəəti 0 0
0 q)hesabat ilinin mənfəəti 0 0
0 2. Hesabat ilinin mənfəəti 1636420 4241026
11,34 8,56
2604606 a) uzunmüddətli kreditlər və borclar 123500 0
0 -123500
b) qısamüddətli kreditlər və borclar 5080000
1885780 3,52
3,81 1377780
v) kreditor borclar 1004920
2355246 6,96
4,76 135026
3.Sair passivlər 3140388
7515039 21,75
15,18 4374651
Mənbələrin yekunu 14436777 49518722 100,00
100,00 35081945
51 2.12 saylı cədvəlin məlumatlarından göründüyü kimi, fəaliyyətini öyrəndiyimiz müəssisədə hesabat ilində bazis dövrü ilə müqayisədə əmlakın əmələ gəlmə mənbələrinin strukturunda cüzi miqdarda dəyişiklik olmuşdur. Belə ki, həmin dövrdə xüsusi vəsait mənbələrinin xüsusi çəkisi 9,35% və borc vəsaitlərinin xüsusi çəkisi 8,56% artmışdır. Bundan başqa, borc vəsaitlərinin strukturunda nəzərə çarpacaq dəyişiklik baş verməmiş və müəssisə hesabat ilində əsas vəsaitlərin və dövriyyədənkənar aktivlərin örtülməsinin əlavə mənbələri hesab olunan uzunmüddətli kreditlərdən istifadə etməmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, təhlil işi aparılan dövr ərzində müəssisədə immobil vəsaitlərin xüsusi çəkisi yüksəlmiş və bu artım başa çatdırılmayan kapital qoyuluşları hesabına baş vermişdir. Bu isə, öz növbəsində, başa çatdırılmayan kapital qoyuluşlarının xüsusi vəsaitlər və qısamüddətli kreditlər hesabına həyata keçirildiyini göstərir. 3.12 saylı cədvəldən göründüyü kimi, sonuncu mənbənin xüsusi çəkisi fəaliyyəti təhlil edilən müəssisədə 3,52%-dən 3,81%-ə intervalında dəyişir. Fikrimizcə, uzunmüddətli kreditlərin xüsusi çəkisinin dəyişməz qalması banklar üçün əsas məsələ sayılan maliyyə riski ilə bağlı ola bilər. Belə bir şəraitdə, kreditor borclarının həcminin azalması (6,96-dən 4,76%-ə) müəssisə üçün müsbət hal sayılır. II mərhələ: Ödəmə qabiliyyətinin təhlili və qiymətləndirilməsi; Bir qayda olaraq, təhlilin növbəti mərhələsində mühasibat balansının likvidliyi qiymətləndirilir. Məlumdur ki, mühasibat balansının likvidliyinin təhlili müəssisənin kreditödəmə qabiliyyətinin qiymətləndirilməsi məqsədilə həyata keçirilir. Məhz buna görə də, bazar münasibətləri şəraitində mühasibat balansının likvidliyi müəssisənin maliyyə vəziyyətini əks etdirən əsas göstərici sayılır. Təcrübədə, mühasibat balansının likvidliyinin təhlili aktivlərin (likvidlik dərəcəsinə görə) və passivlərin (ödəmə təcililiyinə görə) qruplaşdırılması və müqayisəsi əsasında aparılır. Bu zaman mühasibat balansının maddələri likvidlik dərəcəsinin azalması, passiv maddələri isə öhdəliklərin təcililiyinin artması istiqamətində düzülür. Təcrübədə, belə qruplaşdırma müəssisənin mühasibat balansının məlumatları əsasında aparılır. Məlumdur ki, likvidlik dərəcəsindən (pul vəsaitlərinə çevrilmə sürətindən) asılı olaraq müəssisənin aktivləri aşağıdakı qaydada sistemləşdirilir: 1) daha likvid
52 aktivlər; 2) tez realizə edilən; 3) yavaş realizə olunan aktivlər; 4) çətin realizə edilən aktivlər; Beləliklə, fəaliyyətini təhlil etdiyimiz müəssisənin vəsaitləri likvidlik dərəcəsinə görə aşağıdakı kimi qruplaşdırıla və cədvəldə əks etdirilə bilər. Cədvəl 2.13
Aktiv
01.01.2011 01.01.2014 01.01.2015 1. Daha likvid aktivlər (A 1 )
312570 580940
2. Tez realizə edilən aktivlər (A 2 ) 203317 2629164
7593662 3. Yavaş realizə olunan aktivlər (A 3 )
2061063 6358163
4. Çətin realizə edilən aktivlər (A 4 ) 5727457 9417694
34973062 Balans
6553373 14420491 49505827
Məlumdur ki, bazar münasibətləri şəraitində mühasibat balansının passiv maddələri öhdəliklərin ödənilmə təcililiyinə görə qruplaşdırılır: 1) daha təcili öhdəliklər; 2) qısamüddətli passivlər; 3) uzunmüddətli passivlər; 4) daimi passivlər. Təhlil prosesində daha real nəticəyə nail olmaq balansın passiv maddələri aşağıdakı şəkildə cədvəldə əks etdirilir. Cədvəl 2.14
Passiv
01.01.2013 01.01.2014 01.01.2015 1. Daha təcili öhdəliklər (P 1 )
1004920 2399235
2. Qısamüddətli passivlər (P 2 ) 186500 508000
1885780 3. Uzunmüddətli passivlər (P 3 )
123500 - 4. Daimi passivlər (P 4 ) 5905907 12784071 45221712 Balans 6553373
14420491 49505827
Qeyd etmək lazımdır ki, müəssisələrin iş təcrübəsində mühasibat balansının likvidliyini müəyyən etmək üçün aktiv və passiv maddələri üzrə yuxarıda göstərilən qruplar yekunu müqayisə edilir. Daha likvid vəsaitlərin (A 1 ) və tez realizə olunan aktivlərin (A 2 ) daha təcili öhdəliklər (P 1 ) və qısamüddətli passivlər (P 2 ) müqayisəsi cari likvidliyi müəyyən etməyə imkan verir. Yavaş realizə olunan aktivlərlə (A 3 ) uzunmüddətli passivlərin (P 3 ) müqayisəsi perspektiv likvidliyi xarakterizə edir. Məlumdur ki, cari likvidlik müəssisənin nəzərdə tutulan yaxın müddətə ödəmə Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|