«Magistratura Mərkəzi» Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müəssisənin maliyyə sabitliyi əmsallarının hesablanması
- Müəssisə aktivlərinin dövr sürətinin təhlil və qiymətləndirilməsi
59 ki, həmin əmsalın səviyyəsinin dəyişməsi birmənalı olaraq pozitiv qiymətləndirilən intensiv amillər hesabına baş vermişdir. Cədvəl 2.18 Müəssisənin maliyyə sabitliyi əmsallarının hesablanması Göstəricinin adı İlin əvvəlinə İlin sonuna
Mütləq kənarlaşma (+;-) 1. Xüsusi və borc vəsaitlərin nisbəti əmsalı 0,13 0,09
-0,04 2. Müstəqillik əmsalı 0,88 0,92
+0,04 3. Borc vəsaitlərinin uzun müddətə cəlb edilməsi əmsalı 0,01 0
4. Uzunmüddətli və qısamüddətli öhdəliklərin nisbəti əmsalı 0,08
0 -0,08
5. Xüsusi vəsaitlərin manevretmə əmsalı 0,26
0,22 -0,04
6. Dövriyyə vəsaitlərinin mobillik əmsalı 0,06
0,04 -0,02
7. Material dövriyyə vəsaitlərinin xüsusi mənbələrlə təmin olunması əmsalı 1,63 1,65
+0,02 8. Amortizasiya yığımı əmsalı 0,13 0,17
+0,04 9. Müəssisənin əmlakından istehsal fondlarının real dəyəri əmsalı 0,73
0,67 -0,06
Məlumdur ki, bazar münasibətləri şəraitində borc və xüsusi vəsaitlərin nisbəti əmsalı müəssisənin maliyyə sabitliyini xarakterizə edən əsas iqtisadi göstəricilərdən biri sayılır. Bu əmsalın səviyyəsinin vahiddən yüksək olması müəssisənin kənar maliyyə mənbələrindən (borc vəsaitlərindən) asılılığının artmasını göstərir. Lakin, fəaliyyətini təhlil etdiyimiz müəssisədə həmin əmsalın səviyyəsi 0,13-dən 0,09-a enmişdir. Məlumdur ki, müəssisə uzunmüddətli kreditlərdən istifadə etmədikdə borc və xüsusi vəsaitlərin nisbəti əmsalının səviyyəsində azalma müşahidə edilə bilər. Məhz buna görə də, həmin əmsalın dinamikasının qiymətləndirilməsi həm müəssisənin borc vəsaitlərindən asılılıq dərəcəsini və həm də onların aktivlərlə təmin olunma səviyyəsinin müəyyən edilməsi üçün vacib analitik prosedura hesab olunur. Fikrimizcə, müasir dövrdə material dövriyyə vəsaitlərinin və hesablaşmalarda olan vəsaitlərin dövranı və dövriyyəsi heç də yuxarıda sadalanan əmsallardan az əhəmiyyət kəsb etmir. Çünki, illik dövriyyənin həcminin vəsaitlərin dövr sürətindən və şərt-sabit xərclərin nisbi ifadədə məbləğindən asılılığı bu göstəricinin rolunu və əhəmiyyətini xeyli artırır. Belə bir şəraitdə, dövriyyə kapitalının dövr sürəti göstəricisini bütün dövriyyə vəsaitləri və onların ayrı-ayrı növləri üzrə hesablamaq daha məqsədəuyğun sayılır. Fikrimizcə, ayrı-ayrı növ dövriyyə vəsaitlərinin dövr sürətinin hesablanması 60 dövriyyə kapitalından istifadənin səmərəliliyinin yüksəldilməsində müəssisənin struktur bölmələrinin payını müəyyən etməyə əlverişli şərait yarada bilər. Nəzəriyyə və praktikada dövriyyə kapitalının dövr sürəti aşağıdakı göstəricilər vasitəsilə xarakterizə olunur: 1) dövriyyə kapitalının ayrı-ayrı növləri üzrə dövr sürəti əmsalı; Bu əmsal dövriyyə vəsaitlərinin hər manatına düşən satışdan yaranan pul gəlirlərinin həcmini xarakterizə edir. Digər tərəfdən, gün hesabı ilə dövriyyə vəsaitlərinin bir dəfə dövr etməsi sərf olunan vaxtın miqdarını göstərir. 2) Dövriyyə vəsaitlərinin yüklənməsi əmsalı; Təcrübədə bu əmsalın köməyi ilə məhsul (iş və xidmətlər) satışından əldə edilən pul gəlirlərinin bir manatına düşən avans edilmiş dövriyyə vəsaitlərinin məbləği xarakterizə olunur. Başqa sözlə desək, dövriyyə kapitalının yüklənməsi əmsalı fondtutumunun əksi olmaqla, satılmış məhsulun (iş və xidmətlərin) bir manatına sərf edilən dövriyyə vəsaitləri məsrəflərini göstərir. Məlumdur ki, dövriyyə vəsaitlərinin yüklənməsi əmsalı dövriyyə vəsaitlərinin orta qalığının məhsul (iş və xidmətlər) satışından yaranan pul gəlirlərinə nisbəti kimi hesablanılır və qiymətləndirilir. Praktikada dövriyyə kapitalından istifadənin səmərəliliyi yüksəldikcə bu əmsalın səviyyəsi aşağı düşür. Lakin bəzi hallarda hesablaşmalarda olan vəsaitlərin dövr sürəti material dövriyyə vəsaitlərinin dövranını üstələyə bilər. Fikrimizcə, belə bir vəziyyət istehsal tsiklinin dəyişməsi ilə müqayisədə debitor borclarının daha sürətlə pul vəsaitlərinə çevrildiyini göstərir. Fəaliyyətini öyrəndiyimiz müəssisədə aktivlərin dövr sürətinin təhlili və qiymətləndirilməsi aşağıdakı cədvəlin köməyi ilə həyata keçirilir (bax cədvəl 2.19). Cədvəl 2.19 Müəssisə aktivlərinin dövr sürətinin təhlil və qiymətləndirilməsi Göstəricilər İlin əvvəlinə İlin sonuna 1 2
1. Müəssisənin bütün cari aktivlərinin dövretmə əmsalı 9,7
10,8 2. İstehsal ehtiyatlarının dövretmə əmsalı 14,7 16,9
3. Debitor borclarının dövretmə əmsalı 20,0
20,3 4. Gün hesabı ilə debitor borclarının dövr sürəti 18,0 18,0
5. Bank aktivlərinin (sərbəst pul vəsaitləri və qiymətli kağızlar) dövretmə əmsalı
94,2
232,0
6. Gün hesabı ilə kreditor borclarının dövr sürəti 15,0
9,0 7. Dövriyyədə vəsaitlərin yüksənməsi əmsalı, qəpiklə 10,32 9,29
Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|