Magġstratura məRKƏZĠ Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
31
haqqında informasiyaların əldə olunması ilə qane olmur, həm də maliyyə dəstəyi verdiyi bu şirkətin bütün fəaliyyətində birbaşa iştirak etmək istəyir. Burada “hands-on”un mənası idarəetmə bacarığına malik olmaq, bunu qarşısındakılara ötürə bilmək və qoyulan kapitaldan gəlir əldə etmək istəyən hər bir kəsə bu istiqamətdə köməklik göstərməkdir. Eynilə EVCA (European Venture Capital Association) quruluş müqaviləsinin beşinci maddəsində dəyişməz üzvlərin xüsusiyyətlərini nəzərdən keçirərkən buna oxşar ifadələrə rast gəlmək olar. Yuxarıda bəhs etdiyimiz köməklik məsləhətlərin verilməsi və idarəetmə təcrübəsinin paylaşılması şəklində, eləcə də yeni yaradılmış şirkətin idarə heyətində öz nümayəndələri təmsil olunma yolu ilə də həyata keçirilə bilər. İdarə heyətində iştirak hər nə qədər “hands-on” metodunda məcburi olmasa da, vacib məsələlərdən biridir. Qeyd etmək yerinə düşərdi ki, bu metoddan ən çox şirkətin yaranmasının ilk mərhələlərində daha çox istifadə edilir. Nəticə olaraq, riskin dərəcəsinin yüksək olması “hands-on” tipli metoddan istifadə hallarının artmasına səbəb olur. Vençur maliyyələşdirmənin “hands-on” metodunda səhmlərin satışa çıxarılması maliyyə baxımından səmərəli şəkildə həyata keçirilməlidir. Bunun üçün isə yeni yaranmış şirkətlər üçün maliyyə bazarları mövcud olmalıdır. Bu mənada USM (Unlisted Securities Market), 2-ci dərəcəli maliyyə bazarları, birjadankənar bazarlar ( Over the Counter, OTC) kimi bazarların inkişaf etdirilməsi, fəaliyyətlərini genişləndirməsi xüsusi önəm daşıyır. Şirkətin səhmlərinin satışa çıxarılması bəzi sosial problemlərə səbəb olur. Vençur kapitalistlər üçün səhmlərin satışı vacib olsa da, bu şirkəti quran sahibkar üçün arzu olunan bir şey deyil. Sahibkarın şirkətini itirmə qorxusunun qarşısını almaq və ya onun şirkət üzərində səlahiyyətlərinin artırmağa kömək etmək üçün məsləhət görülür ki, ölkənin şirkətlər haqqında qanunlarında sahibkarın ən azından vençur kapitalistlərin sahib olduğu şirkət paylarından müəyyən miqdarda almağına icazə verilsin. “Hands-on” tipli vençur kapitalistlərin çox önəm verdiyi digər məsələ isə, həqiqi, real vəziyyəti nəzərə alan bir fəaliyyət planının təqdim edilməsidir.
32
Fəaliyyət planının həyata keçirilməsində şirkətdənkənar digər şəxslərdən kömək alınması, profesionallar tərəfindən verilən ictimai dəstək və s. vençur kapitalistlər tərəfindən mənfi qarşılanır. Bu halların qarşısını almaq üçün şirkət qurucusu vençur kapitalistlərlə sıx qarşılıqlı əlaqə şəklində fəaliyyət planını həyata keçirməlidir. Bundan başqa bu tip vençur sərmayədarlar kapital qoyduğu şirkətin mövcud bazardan əlavə daha geniş bazarlara daxil olmasına kömək edəcək potensiala malik olmalıdır. Bu cür fəaliyyətdə hər iki tərəfin maraqlı olması aydın məsələdir. Bazar tamamilə ələ keçirilməsə də, o bazarda müəyyən qədər paya sahib olmaq da yetərlidir. Texnologiya sürətlə inkişaf etdikcə, beynəlxalq bazarlara çıxma ehtiyacı da bir o qədər artır. Bu ehtiyacın ödənilməsi üçün vençur sərmayədarlar bazarlar haqqında dolğun informasiyaya sahib olmalı və ya ən azından bu cür informasiyaları əldə etmə mənbələrini bilmələri vacibdir. EVCA bu mənada texnologiyaların gələcəyi və bazarların öyrənilməsi baxımından mühüm işlər görən təşkilatlardan biridir. “ Hands-off ” tipli idarəetmə metodunda isə, vençur şirkət idarəetmə bacarığına yetəri qədər sahib olan bir şirkətin sərmayə ehtiyaclarını ödəyir, ancaq idarəetmə məsələlərinə qarışmır. ABŞ-da vençur şirkətlər çoxusu “ hands-on ” tipli idarəetmədən istifadə etdiyi halda, Avropada və digər ölkələrdə ixtisaslı menecerlərin tapılması çətin olduğu üçün və əlavə xərclər səbəbindən vençur şirkətlər daha çox “hands-off” metodundan istifadə edirlər. Ancaq “hands-off” tipli idarəetmədən istifadə edilsə belə, vençur kapitalistlər şirkətin idarə heyətində bir üzv ilə təmsil olunur, mühasibatlıq, maliyyə və marketinq şöbələrinə öz işçilərini təyin edirlər. “ Reaktiv ” idarəetmə üsulunda isə, vençur kapitalistlər şirkət haqqında informasiyaları tələb edir və böyük miqdarda xərclər zamanı, ələ keçirmə, idarə heyətinə yeni üzvlərin təyin olunması kimi məsələlərdə söz sahibi olmağı və razılıq verməsi şərtlərini qoya bilər. “ Reaktiv ” və “ hands-on ” vençur idarəetmə metodlarını çox vaxt bir-birindən fərqləndirmək çətin olur. 33
“ Hands-on ” idarəetmə üsulunda məqsəd idarəçilərin işinə qarışmaq deyil, şirkətin inkişafına və rentabelliyinə əlavə dəyər qazandırmaqdır. Bu zaman vençur şirkətlər daha çox məsləhətçi qismində çıxış edirlər. Öz maraqları olduğu üçün vençur şirkətlərin bu işdən alacaqları komisyon haqqı da az miqdar təşkil edir. Digər konsultasiya xidməttlərində olduğu kimi burada da sahibkarın həyata keçirmək istədiyi iş planı və qərarlar çox böyük ehtimalla vençur şirkətlər tərəfindən də qəbul edilir, heç bir çətinlik yaradılmır. Effektiv bir “ hands-on ” idarəetməsi ilə vençur şirkətlər aşağıdakı istiqamətlərdə müsbət nəticələrin əldə edilməsinə köməklik edir: (24, səh. 118- 119)
firmaların bazara daxil olması hallarında vençur kapitalistlər həm məhsul və bazarları yaxşı tanıması, həm də əvvəllər həyata keçirdikləri beynəlxalq müqavilələr nəticəsində əldə etdiyi təcrübə ilə şirkət qurucularına bu istiqamətdə hansı addımları atmaq barəsində köməklik edirlər. Xüsusilə texnologiyanın sürətlə inkişaf etdiyi bir vaxtda vençur kapitalistlər şirkət üçün təhlükə yaradacaq ünsürləri aşkarlayır və qabağına çıxacaq fürsətləri maksimum dəyərləndirə bilirlər. Şirkət qurucusu isə yalnız özünün peşəkar olduğu sahədə söz sahibidir. Bundan başqa vençur kapitalistlər öz portfelində olan şirkətlər arasında qarşılıqlı əlaqə və informasiya mübadiləsini (crossfertilisation) həyata keçirirlər. Beləliklə, bu şirkətlər öz aralarında istehsal etdikləri məhsul və xidmətlər üçün müştəri və ya xammal tədarükçüsü rolunda olurlar. Eyni zamanda, patent, royalti və birgə müəssisə (joint venture) müqavilələri ilə bu şirkətlər arasında texnologiyalarrın transferi həyata keçirilir. b) Texnologiya. Vençur kapitalistlərin idarə heyətinə göndərdiyi nümayəndə ,adətən, şirkətin fəaliyyət göstərdiyi sahə ilə bağlı texnoloji təcrübəyə sahib olur və bu sektoru yaxından tanıyır. Vençur kapitalistlərin universitet və elmi-tədqiqat institutları ilə yaxın münasibətlərinin olması şirkətə göndəriləcək nümayəndənin akademik təşkilatlardan birinin işçisi olması ehtimalını da artırır. Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|