Magġstratura məRKƏZĠ Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- NƏTĠCƏ VƏ TƏKLĠFLƏR
- ĠSTĠFADƏ OLUNMUġ ƏDƏBĠYYAT SĠYAHISI
- РЕЗЮМЕ
- SUMMARY
81
asanlaşdırılması tədbirləridir və şübhəsiz qeyd edilənlər Azərbaycanda vençur investisiyalarının inkişafına müsbət təsir göstərəcəkdir. İctimai kapital bazarında investisiya fəaliyyəti ilə müqayisədə vençur sahəsinin dövlət tərəfindən tənzimlənməsinin xüsusiyyətləri hər hansı bir spesifik tənzimlənmə üsullarından heç nə ilə seçilmir. İnnovasiya layihələrinin vençur maliyyələşdirilməsi uzun müddətli xarakter daşıyır, vençur investorları hər şeydən öncə dövlətdən bürokratik prosedurların minimallaşdırılmasını, korrupsiya ilə mübarizə və sabit iqtisadi siyasətin həyata keçirilməsini gözləyirlər. Vençur investorları şüurlu olaraq, əlavə gəlir əldə məqsədilə riskləri öz üzərinə götürürlər və onlar mülkiyyət toxunulmazlığı hüququndan əlavə digər təminat hüquqlarının verilməsini tələb edirlər. Bütün dünyada vençur investorları üçün patent hüququ sahəsində mülkiyyət hüququnun qorunması, səhm paketləri üzərində nəzarət hüququ olmayan səhmdarların hüquqlarının müdafiəsi, müflisləşmə prosedurları, xarici investorlara ayrı-seçkilik siyasətinin yürüdülməməsi və s. zəruri xarakter daşıyır. Aparıcı ölkələrin qanunverici bazasında əhəmiyyətli yerlərdən birini institusional investorlar və kommersiya banklarının vəsaitlərinin vençur investisiyalaşdırılması fondlarında yerləşdirilməsi məsələsi tutur. Bu gün vençur kapitalı Azərbaycanda daha da inkişaf etdirilməsi zərurəti yaranmışdır. Belə bir şəraitdə vençur maliyyələşdirmə mexanizminin populyarlaşdırılması, yüksək texnologiyalar sahəsində kiçik və orta biznesin dövlət tərəfindən dəstəklənməsi, milli kapitalın (o cümlədən, institusional investorların, bankların, xüsusi şəxslərin) cəlb olunması, ümumi investisiya mühitinin ölkədə daha da sağlamlaşdırılması tələb olunur. Dünya təcrübəsi göstərir ki, kiçik biznes iri şirkətlərə nisbətən yeniliklərə daha çox meyillidir. Təşəbbüs azadlığı və təşəbbüslərin mükafatlandırılması məsələləri nəzərdən keçirilərkən bürokratik əngəllərin yoxluğu, risklərə hazır olmaq, irəli sürülən orijinal təkliflərin dərhal həyata keçirilməsi cəhdləri bütün bunlar kiçik şirkətlər üçün xarakterik olan xüsusiyyətlərin, ancaq az bir hissəsidir. Maliyyə vəsaitlərinin məhdudluğu səbəbindən, kiçik biznes texniki layihələrin maksimal surətdə işlənilib reallaşdırılmasında daha çox maraqlıdırlar. Mövcud
82
qiymətləndirmələrə görə texniki yeniliklərin hazırlanması və onların sənaye nümunələrinin hazırlanması qərarının qəbul edilməsinə kiçik şirkətlər adətən iri şirkətlərə nisbətən daha az vaxt sərf edirlər. Zənnimcə, vençur kapitalın yuxarıda qeyd olunan spesifik aspektlərini nəzərə alaraq, Azərbaycanda vençur maliyyələşdirilməsini kifayət qədər yaxın zamanda inkişaf etdirmək mümkündür. Bu prosesin başlanmasına və geniş inkişafına qeyd etdiyimiz vergi tənzimləməsinin optimallaşdırılması, təhsil sistemində institusional islahatlar, xüsusən də milli elmi təşkilatların aparıcı xarici institut və universitetlərlə, beynəlxalq korporasiyaların elmi-texniki qurumları ilə elmi təcrübələrin mübadiləsinin sürətləndirilməsi (məsələn, scholarship vasitəsilə) əhəmiyyətli dərəcədə təkan verə bilər. Bu istiqamətdə görülən tədbirlər, eyni zamanda nəinki vençur biznesinə qoşulmaq istəyən milli şirkətlərin sayını artıracaq (hələlik yalnız 2 şirkət mövcuddur - “İnfipro” və “Khazar Ventures” şirkətləri), hətta onların daha perspektivli innovasiya bazarlarına üz tutmasının qarşısını alacaqdır. Qeyd edək ki, vençur kapitalı hər şeydən əvvəl ona görə əhmiyyətlidir ki, onun sayəsində azərbaycanlı alimlər tərəfindən illərlə işlənmiş olan və müvafiq patent, müəlliflik hüququ alınmış elmi işlərin istehsalatda tətbiqini daha da sürətlənə bilər. Bununla yanaşı,vençur kapitalı vasitəsilə yeni istehsal sahələrinin, xüsusilə də informasiya kommunikasiya texnologiyalarının, nanatexnologiyaların, biotexnologiyaların və digər elm sahələrinin inkişafına nail olmuş olarıq. Bundan başqa, bütövlükdə iqtisadi sistemdə vençur maliyyələşdirmənin rolu onun ümumi innovasiya prosesindəki özünəməxsus xüsusiyyətləri ilə seçilir ki, onların da arasında aşağıdakılar əsas sayılır:
vençur maliyyələşdirmə investisiya fondlarının akkumulyasiya prosesinə, innovasiya prosesini təmin edən həmkar-investorların fəaliyyətinin təşkilinə və koordinasiyasına təsir göstərir;
vençur fondların fəaliyyəti innovativ layihələrin həyata keçirilməsində iştirak etməyə razılaşacaq potensial investorların mobil və daha effektiv axtarışına və seçiminə şərait yaradır;
83
vençur şirkətlər elmi-texniki fəaliyyətlə bağlı olan xidmətlərdə ixtisaslaşan xüsusi konsultativ və ekspert firmalar şəbəkəsi üçün mühüm informasiya mənbəyi rolunda çıxış edirlər;
potensialından daha səmərəli istifadəyə şərait yaradır. Vençur fondların fəaliyyəti istiqamətində inkişafa nail olmaq üçün, bu sahədə böyük təcrübəyə və uğurlu nəticələrə malik olan dövlətlərin və onların müəssisələrinin fəaliyyəti yaxından araşdırılmalı və bunun əsasında institusional islahatları nəzərdə tutan proqramlar hazırlanaraq, ardıcıl şəkildə həyata keçirilməsi vacibdir. İndiki vaxtda isə, vençur kapitalının inkişafından danışmaq tezdir, o hələ yaradılır. Azərbaycanda infrastruktur hələ inkişaf edir. Siyasi sabitliyin olması xarici və yerli investorların kapitallarının cəlb edilməsinə gətirib çıxarır. Yerli malların, innovasiyaların və xidmətlərin rəqabətədavamlılığının artması və onlara tələbatın olması vençur kapitalın cəlb edilməsinə gətirir.
84
Aparılan təhlillər bizə aşağıdakı nəticələri çıxarmağa imkan yaradır: -
İqtisadi artımın və innovasiya fəaliyyətinin qarşılıqlı əlaqəsi innovasiyanın tətbiqinin nəticələri ilə müəyyənləşir və XX əsrin son onilliyindən başlayaraq iqtisadi tsiklin nəticələri yeni informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının əmək məhsuldarlığının, iqtisadiyyatın ümumi səmərəliliyinin yüksəldilməsindəki müsbət təsiri də bu cəhəti təsdiqləyir. -
yönümlü iqtisadi inkişafda ən əsas və effekiv mexanizmlərdən biridir; -
mexanizmləri çoxşaxəli diversifikasiya ─ fondun vəsaitlərinin çoxsaylı və müxtəlif sahələri əhatə edən layihələrə yönəldilməsi və mərhələli maliyyələşdirmə ─ layihələrə mərhələlər üzrə vəsait ayrılmasıdır; -
vençur fondların formalaşması və fəaliyyətinin tənzimlənməsinin xarici təcrübələrinin təhlili əsasında müəyyən edilmişdir ki, klasterləşmə siyasəti daxilində vençur maliyyələşmə mexanizmindən istifadə daha effektivdir və bu baxımdan vençur fondların fəaliyyətinin effektivliyinin yüksəldilməsi üçün klasterlərin yaradılması ─ texnoparkların, biznes inkubatorların, tədqiqat mərkəzlərinin, maliyyə təşkilatlarının şəbəkəsinin yaradılması və klasterlərdə ucuz kredit, güzəştli vergi, sürətli amortizasiya rıçaqlarından daha əhatəli istifadə mühiti formalaşdırılmalıdır. Bu şərtlər daxilində vençur fondların səmərəli fəaliyyəti gerçəkləşə bilər; -
innovasiya inkişafının hər bir effektiv xarici təcrübəsinin, o cümlədən vençur fondları formalaşması və fəaliyyəti təcrübələrinin müxtəlif ölkələrdə yaradıcı tətbiqi səmərəli nəticələri şərtləndirə bilər; -
vençur fondları formalaşması və fəaliyyəti təcrübələrinin müxtəlif ölkələrdə tətbiqinin səmərəliliyini bu təcrübələrin əsaslı öyrənilməsi ilə hazırlanan tədbirlərlə reallaşdırıla bilər və effektiv xarici təcrübələrin Azərbaycan
85
Respublikasında tətbiqi də zəruridir; -
Azərbaycan Respublikasında milli innovasiya sisteminin formalaşması üzrə tədbirlər reallaşdırılır və bu tədbirlər innovasiyaya əsaslanmış iqtisadiyyatın yaranmasını təmin edəcək, Azərbaycanın dünya innovasiya proseslərində bərabər hüquqlu tərəfdaş kimi iştirakına dəstək olacaqdır. Bu siyasətin səmərəliliyinin artırılmasında vençur maliyyələşmə mexanizmindən də istifadə olunmalıdır; -
təcrübələrinin tədqiq olunması və onların Azərbaycanın sosial-mədəni və iqtisadi mühitinə uyğunlaşdırılması xüsusiyyətlərinə üstünlük verməklə Respublikamızda vençur maliyyələşmə mexanizminin formalaşdırılmasında vacib olan tədbirlər müəyyən edilmişdir. Hesab edilmişdir ki, bu baxımdan innovasiya proseslərinin təşkili və həyata keçirilməsi üçün vacib olan tənzimləyici mühitin və mexanizmlərin yaradılması, perspektivli elmi istiqamətlərin müəyyənləşdirilməsi və prioritetli innovasiya proseslərinin seçilməsi, resursların səfərbərliyi və bölüşdürülməsi, innovasiya fəaliyyətinin inkişaf etdirilməsi tələblərinə cavab verən insan kapitalının formalaşdırılması və zəruri olan material aktivlərinin yaradılması və s.-lə birgə ilkin mərhələdə vençur fondların təşkili və fəaliyyətinə güclü dövlət dəstəyi gərəklidir; -
vençur fondları formalaşmasındakı fəal dövlət dəstəyi bu fondlara yaradılan vergi güzəştləri ilə birgə ilkin mərhələdə fondların birbaşa dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsini, güzəştli kredit imkanları verilməsini nəzərdə tutmalıdır; -
ölkə iqtisadiyyatının innovasiya inkişafında pozitiv rol oynayır və bu fondların fəaliyyət təcrübəsi vençur fondların formalaşmasına əsas yarada bilər.
86
1. “Azərbaycan Respublikasında 2009-2015-ci illərdə elmin inkişafı üzrə Milli Strategiya”nın və Dövlət Proqramı”nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı. 4 may 2009-cu il, №255. 2. “Azərbaycan - 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyası. ─ Bakı, 2012-ci il. 3. Tağıyev A.H. “İnnovasiya”. Bakı, 2012. 4. Musayev A. “İnnovasiya iqtisadiyyatı və vergi stimullaşdırması”. Bakı. “Azərbaycan Universiteti”, 184 s, 2014. 5. Səfərov Q.Ə., Tağıyev A.H. “İnnovasiya layihələrinin menecmenti”. Bakı, 2013. 6. Məmmədzadə E.E. “İnnovasiya iqtisadiyyatinin formalaşmasinin bəzi iqtisadi və institusional alətləri”. Azərbaycan vergi jurnalı, 2014, s.101-116. 7. Qeybullayev Q. “İqtisadi risk nəzəriyyəsinin əsasları”. Bakı, 2003. 8. Atakişiyev M., Süleymanov Q. “İnnovasiya menecmenti”. Bakı, 2004. 9. Zaimoğlu T. “Risk Sermayesi ve Türkiye’de Uygulaması Olanakları”. Ankara: SPK Yayınları, 2001. 10. Tuncel K. “Risk Sermayesi Finansman Modeli Dünya Uygulamalarının Analizi ve Türkiye İçin Özgün Bir Model Önerisi”. Ankara: SPK Yayınları, 2000. 11. Elçi Ş. “İnovasyon Kalkınmanın ve Rekabetin Anahtarı”. ─ Ankara: Technopolis Group, 2007. 12. Галицкий А. “Российский венчурный бизнес: состояние, проблемы, перспективы. Венчурный капитал и прямое инвестирование в Pоссии”. Санкт-Петербург, 2000. 13. Великий Ю.В. “Влияние венчурного предпринимательства на инно- вационную деятельность”. Экономика. Финансы. Право. №5, с. 9-12, 2010. 14. Валента Ф. “Управление инновациями”. М.: Прогресс, 1985. 15. Аньшин В.М., Дагаев А.А. “Инновационный менеджмент”. 2007. 87
16. Швандар В.А., Горфинкель В.Я. “Инновационный менеджмент”. «Проспект», 2013. 17. Гончаренко Л.П. “Инновационная политика”. М.:КНОРУС, 2009. 18. Абалкин Л.И. “Экономическая энциклопедия”. Экономика, 1999. 19. Леонтьев Л.И. “Опыт стимулирования инновационной деятельности за рубежом”. Инновации. №4, с. 85-90, 2003. 20. Наджафов З.М. “Методы стимулирования инновационной деятельности в Азербайджане”. Баку, 2010. 21. Eвдokимoвa T.Г., Maxoвиkoвa Г.A., Eфимова N.F. “Инновационный менеджмент”. ─ Sankt-Peterburq, 2005. 22. Медынский В.Г. “Инновационный менеджмент”. ─ Mockвa, 2008. 23. Gompers P., Lerner J. “The Venture Capital Revolution”. The Journal of Economic Perspectives, Vol. 15, No. 2, 2001, pp. 145-168. 24. Lorenz T. “Venture Capital Today”. London, 1989. 25. Achleitner A.K. “Employment Contribution of Private Equity and Venture Capital in Europe”. Research Reports EVCA, 2006. 26. Folta P. “The Rise of Venture Capital in China”. The China Business Review,1996. 27. Clark R. “Venture Capital in Britian, America and Japan”. Croom Helm, London, 1987. 28. Xiao S., Shan Z. “Financial Development, Government Ownership of Banks and Firm Innovation”. Journal of International Money and Finance, 2011. 29. Walker T., Pukthuanthong K. “Venture capital in China: a culture shock for Western investors”. Management Decision, Vol. 45 No. 4, 2007, pp. 708-773. 30. Rogers E. M. “Diffusion of innovations (3rd ed.)”. New York: Free Press, 1983. 31. Becker S.W., Whisler T.L. “The Innovative Organization: A Selective View of Current Theory and Research”. The Journal of Business, Vol.40, No.4,1967. 88
32. Knight K.E. “A descriptive model, of the İntra-firm innovation process”. The Journal of Business, XL, No.4, 1967. 33. Schumpeter J.A. “History of economic analysis”. ─ London, 1954. 34. Drucker P. “The Discipline of Innovation”. Harvard Business Review, 1998.
35. Pavitt K. “Innovation Process”. The Oxford Handbook of Innovation, 86-115, Oxford University Press, 2004. 36. Sokolov A., Rudnik P. “Transnational Corporations and Russia’s National Innovation System”. New Delhi, Abingdon : Routledge, P. 133-188, 2014. 37. Blank S. “China startup report: introduction to chinese venture capital”. 2015 ─ https://www.startupgrind.com/blog/china-startup-report-introduction-to- chinese-venture-capital-part-3-of-5/. 38. Sood K. “China’s venture capital industry regains confidence”, research report, The Larta Institute, Los Angeles, CA, 2004. 39. NVCA Yearbook, 2015. 40. McCaffrey M. National Venture Capital Association MoneyTree™ Report. Yy: Thomson Reuters, 2015. 41. https://fortune.com/fortune500/2013/. “Fortuna”biznes-analitik jurnalın (ABŞ) rəsmi saytı. 42. http://www.evca.eu/research/activity-data/annual-activity-statistics/ investments- (2013). Qapalı Səhmdar Cəmiyyətlərin Səhmləri və Vençur Kapitalı üzrə Avropa Assosiasiyasının rəsmi saytı. 43. http://www.aic.az/. Azərbaycan İnvestisiya Şirkətinin rəsmi saytı. 44. http://www.azpromo.az/. Azərbaycan İxracın və İnvestisiyaların Təşviqi Fondu (AZPROMO)-nun rəsmi saytı. 45. http://www.stp.az/. Sumqayıt Texnologiyalar Parkının rəsmi saytı.
89
Цель диссертационной работы является анализ зарубежных опытов формирование и функционирование венчурных фондов и сформировать рекомендаций для использования этих опытов в Азербайджане.В диссертационной работе
исследовано теоретические аспекты инновационного развития и роль венчурных фондов в инновационном развитии.В исследовании обосновано основные направлении применений зарубежных опытов формирование и функционирование венчурных фондов в Азербайджане. Диссертационная работа состоит из введение, трех глав, выводы и список литературы. В первой главе исследовании раскроется сущность инновационного развития и венчурного финансирования, анализируется роль венчурных фондов в инновационном развитии. Во второй главе анализируется зарубежные опыты формирование и функционирование венчурных фондов. В этой главе подробно исследуется опыт США, Западной Европы и Восточной Азии в области формирование и функционирование венчурных фондов. В третьей
главе исследовано деятельность инвестициенно- инновационных фондов в Азербайджане и влияние деятельности этих фондов инновационному развитию было оценено позитивно. Утверждено, что в первом этапе, формировании и функционировании венчурных фондов целесообразно использования активной государственной поддержки. Точнее, необходимо государственное финансирование венчурных фондов и применение налоговых и кредитных льгот. Во выводах обобщенно результаты исследования и предложено практические рекомендаций. Основные аспекты диссертационной работы было отражено в подготовленных нескольких тезисах.
90
An aim of dissertation work is analysis of foreign experiments forming and functioning of venture funds and to form recommendations for the use of these experiments in Azerbaijan. In dissertation work the theoretical aspects of innovative development and role of venture funds are investigational in innovative development. In research the basic are reasonable direction of applications of foreign experiments forming and functioning of venture funds in Azerbaijan. Dissertation work consists of introduction, three heads, conclusions and list of literature. In the first head of the research revealed the essence of innovative development and venture financing, the role of venture funds is analysed in innovative development. In the second head analysed foreign experiments of forming and functioning of venture funds. In this head in detail experience of the USA, Western Europe and East Asia is investigated in field of forming and functioning of venture funds. In the third head the activity of investment-innovation funds in Azerbaijan and the influence of activity of these funds to innovative development has been assessed positively. It is ratified that the uses of foreign experiments of forming and functioning of venture funds in Azerbaijan is possible and important and in the first stage, the forming and functioning of venture funds expediently uses active state support. In conclusions research results are generalized and offer the practical recommendations. The basic aspects of dissertation work were reflected in the number of theses prepared. Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|