Magġstratura məRKƏZĠ Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
63
olması idi. Bunun qarşısını almaq üçün 1983-cü ildə bəzi kotirovka şərtləri yüngülləşdirilmişdir. Hal-hazırda Yaponiyanın 2-ci dərəcəli fond bazarlarında kotirovka şərtləri ilə ABŞ-dakılar demək olar ki, eynidir. Yalnız bir fərq var ki, Yaponiyada səhmlərini satmaq istəyən şirkətlərin mənfəətli olması şərti var.
qoyulmuşdur. Hökumət elə fikirləşirdi ki, bu qərar yerli yüksək texnologiyalar sahəsinin inkişafına şərait yaradacaq. Ancaq vençur şirkətlərin və dövlətin bu sahədə təcrübəsizliyi və informasiya azlığı müsbət nəticələrin alınmasını əngəlləyirdi. Bununla belə, özəl sektorun və dövlətin bu istiqamətdə davamlı dəstəyi nəticəsində, 1999-2000-ci illərdə Çində vençur fondların fəaliyyətinin sürətlə inkişafına nail olunmuşdur. Artıq 2000-ci ildə təxminən 120 vençur şirkət var idi və Pekin, Şanxay və Şenjen şəhərləri vençur maliyyələşdirmənin mərkəzlərinə çevrilmişdilər. Hal-hazırda dünyada vençur kapitalın həcminə görə Çin ABŞ-dan sonra 2-ci yerdə durur.
ġəkil 2.5. Çində 2006-2015-ci illər ərzində vençur kapitalın həcmi (mlrd. dollar)
Mənbə: AVCJ and PwC Analysis 2,5
3,9 5 2,8 6,1 6,5
5 4,8
15,5 48,8
2006 2007
2008 2009
2010 2011
2012 2013
2014 2015
64
Çin şirkətlərinin vençur maliyyələşdirilməsində xarici kapitalistlərin böyük rolu vardır. Ancaq bu kapitalistlər Çində müəyyən fərqliliklərlə qarşılaşırlar. Bu fərqlilikləri aşağıdakı kimi qruplaşdıra bilərik: -
ölkələrində kapital bazarının strukturunda fond bazarları əhəmiyyətli yerə sahib olduqları halda, Çində kapital bazarının əsasını banklar təşkil edir. Çin bankları yerli şirkətlərin səhmlərinin çox hissəsinə sahibdirlər və idarə heyətində təmsil olunurlar. İqtisadiyyatın tənzimlənməsi sistemi bankları vençur investisiya istiqamətində həvəsləndirir və fond bazarlarına çox az dəstək olur. -
Çin mədəniyyəti. Bir xarici ölkədə iş qurmaq istəyirsənsə, əvvəlcə o ölkənin mədəniyyəti ilə tanış olmalısan. Çin öz mədəniyyəti digər ölkələrəndən fərqlənir. Çindəki vençur kapitalistlər şəxslərarası münasibətlərə qazanılcaq gəlirlərdən daha çox üstünlük verirlər. Belə ki, ABŞ-da vençur kapitalistlər maliyyələşdirdikləri şirkətlərin yalnız CEO-su ilə əlaqə qurduğu halda, Çində vençur kapitalistlər şirkətin həm CEO-su, həm də digər aşağı və yuxarı səviyyəli menecerləri ilə sıx münasibətlər yaradırlar. -
Maliyyələşdiriləcək şirkətlərin seçilməsi. Qərb ölkələrində kapital qoyulacaq şirkətlərin seçilməsində biznes-planın qiymətləndirilməsi əsas rol oynadığı halda, Çindəki vençur kapitalistlər üçün bu istiqamətdə biznes-plandan əlavə şirkətin ilkin görünüşü, maliyyə və mühasibat hesabatları, tələb olunan çalışqanlıq, sahibkarın indiyənə kimi olan fəaliyyəti və s. kimi göstəricilərin dəyərləndirilməsi daha vacibdir. -
istifadə edirlər. Xarici vençur investorların maliyyələşdirməsindən istifadə etdikləri zaman, onlarla soyuq, skeptik və daha təmkinli davranırlar ki, bu da xarici investorlarla yerli sahibkarlar arasında kooperativliyin azalmasına səbəb olur. -
Kapital mənbələrinin azlığı. Çində fəaliyyət göstərən vençur kapitalın əsas hissəsini dövlət verir. Təkcə onu qeyd etmək lazımdır ki, Çin Vençur Kapital İnstitutunun araşdırmalarına görə 2003-cü ildə Çindəki bütün vençur
65
maliyyələşdirmənin 48%-i dövlət kapitalı hesabına həyata keçirilmişdir. Digər qər ölkələrindən fərqli olaraq, burada sığorta və sosial müdafiə fondlarının vençur investisiyalara cəlb edilməsinə icazə verilmir. Bunun nəticəsidir ki, Çin firmaları start-up kapitalın tapılmasında çətinliklərlə qarşılaşırlar. -
İntellektual mülkiyyət hüquqlarının zəif qorunması. Vençur kapitalistlərin Çində vençur fəaliyyətlə məşğul olmasında ciddi problem yaradacaq nüanslardan biri də, burada intellektual mülkiyyət hüquqlarının qorunması sahəsində olan boşluqlardır. Çin hökumətinin bu istiqamətdə gördüyü işlər, qəbul etdiyi qanunlar da intellektual mükiyyətin qorunmasında elə də uğurlu nəticələr verməmişdir. (29, səh. 713-714) İllər keçdikcə, Çin hökuməti vençur kapital sahəsində bir sıra qanunlar, tənzimləmələr həyata keçirdi. Bu tənzimləmələrdən biri də vençur şirkətlərin son mərhələdə kapitaldan çıxış əməliyyatlarını həyata keçirmək üçün lazım olan kapital bazarlarının yaradılması idi. Bunun üçün 2009-cu ildə Çində, eynilə, NASDAQ-ın funksiyalarını daşıyan ChiNext birjası yaradılmışdır. ChiNext birjası fond bazarlarında kotirovka şərtlərini ödəyə bilməyən şirkətlər üçün səhm satışlarını həyata keçirə biləcəyi kapital bazarı funksiyasını daşıyır. Fəaliyyətə başladığı ilk ilindəcə, bu birjada yüksək gəlirliliyə malik (ortalama qoyulan kapitalın 66 misli) 100-dən artıq şirkət öz səhmlərini satışa çıxarmışdır. (37, səh.2) 2001-ci ildə Çin hökumətinin xarici investorların yerli valyuta ilə vençur fəaliyyətini dəstəkləyən qanunu qəbul etməsi bu istiqamətdə mühüm irəliləyişlərə nail olmağa imkan yaratdı. Əlavə olaraq, hökumətin vençur fondlar üçün lazım olan minimum həddin 100 mln. dollardan 10 mln. dollara endirməsi xarici investorların Çin vençur kapital bazarında iştirakına böyük stimul yaratdı. (38, səh.47)
Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|