Magġstratura məRKƏZĠ Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Marketinq riski
37
riskləri nəzərdə tutur. Xüsusilə rəqabətin yüksək olduğu bazarlarda satışa çıxarılacaq məhsullar üçün haqqında bəhs etdiyimiz marketinq riski məhsulun dizayn edilməsi mərhələsindən etibarən nəzərə alınmalıdır. Bazar payı, tələbin həcmi, həyata keçirələcək marketinq strategiyaları və s. bu riskə təsir edən amillərdir. Yuxarıda sadaladığımız bu risklərin qiymətləndirilməsi, onların hərtərəfli təhlil edilməsi vençur maliyyələşdirmə zamanı uğurlu nəticələrin alınmasında böyük rol oynayır. Yalnız bundan sonra vençur şirkətlər yaranacaq riskləri azaltmaq istiqamətində həyata keçirəcəkləri strategiyaları müəyyənləşdirirlər. Riskin azaldılması üçün ən çox istifadə olunan üsullar aşağıdakılardır: Diversifikasiya. Diversifikasiya kapital resurslarının bir-biri ilə heç bir əlaqəsi olmayan müxtəlif sahələrə yatırılmasıdır. Bu proses bir tərəfdən investisiya riskini azaldır, digər tərəfdən çoxistiqamətli iqtisadi inkişafa şərait yaradır. Ancaq qeyd etməliyik ki, diversifikasiya yalnız riskin bir hissəsindən yayınmağa imkan verir, o, investisiya riskini sıfıra endirə bilməz.
xərclərin, satışın, investisiyanın və s. həcminin həddini müəyyən etməkdir. Limitləmə riskin səviyyəsinin aşağı salınması zamanı vacib üsul hesab edilir və banklar tərəfindən ssudanın verilməsi, overdraft müqavilələrin imzalanması zamanı tətbiq edilir.
qiymətlərin qeyri-müəyyənliyi zamanı alış və satışla bağlı olan maliyyə riskini aşağı salınması üçün istifadə olunur. Hedc əməliyyatı ─ alıcı və satıcı tərəfindən özlərinin bizneslərini, yaxud ödəniş vasitələrini bazarda qiymət (məzənnə) dəyişməsi nəticəsində maliyyə itkisindən sığortalamaq (qorumaq) məqsədilə aparılan forvard əməliyyatıdır. Bu zaman şirkət öz məhsullarını (kommersiya krediti formasında) alıcıya göndərir. Sonra şirkət ödəniş günü alacağı xarici valyutanın mümkün mübadilə məzənnəsi riskindən qorunmaq məqsədilə həmin 38
məbləği banka satır. Beləliklə, şirkət ilə bank arasında yaranan münasibət hedc əməliyyatı adlanır. Vençur maliyyələşdirmənin həyata keçirildiyi mərhələdən asılı olaraq risklər də dəyişir. Belə ki, şirkətin erkən inkişaf mərhələlərində qoyulan investisiyalar daha çox risk daşıdığı halda, gec mərhələdə qoyulan investisiyalar daha aşağı riskli olur. İndi isə mərhələlər üzrə risk faktorunu aydınlaşdıraq:
olur. İnnovatorun bir ideyası vardır, ancaq bu ideya hələ maddi formasını almamışdır. Bu zaman vençur şirkətlərin funksiyası yeni ideyasını həyata keçirmək istəyən innovatora maddi dəstək verməkdən ibarətdir. Bu layihənin reallaşması sual altında olduğundan ən riskli investisiya növü hesab edilir.
çox istifadə olunan investisiya növüdür. Start-up kapital vençur şirkətlər tərəfindən yeni təsis edilmiş, ya da yeni yaranmasına baxmayaraq öz məhsul və ya xidmətlərini bazara çıxarmamış və ya çıxara bilməmiş şirkətlərin maliyyələşdirilməsini nəzərdə tutur. Profesional vençur şirkətlər bu mərhələdə biznes-planı diqqətlə nəzərdən keçirməli, bazarın vəziyyəti araşdırılmalı, şirkət idarəçilərinin bilik və bacarıqları qiymətləndirilməli və s. işləri həyata keçirməlidir. Bu mərhələdə qoyulan kapitalın miqdarı ideya mərhələsinə nisbətən daha çox olduğu üçün, start-up investisya da yüksək risk daşıyır. 3. Erkən mərhələ və keçid kapitalı (Early stage and gate financing). Bu zaman şirkət artıq müəyyən inkişaf mərhələsində olur. Bazarda məhsul və ya xidmətlə çıxış edir, ancaq rəqabət üstünlüyünə və ciddi bazar payına malik olmur. Üstəlik idarəetmədə bəzi problemlərlə qarşılaşırlar. Vençur şirkətlərin maliyyə və idarəçilik cəhətdən dəstəkləri bu maliyyələşdirmə növünün əsasını təşkil edir. Keçid kapitalı isə, bir şirkətin ikinci dəfə vençur şirkətlərdən aldığı kapitalı ifadə edir. Bu maliyyələşdirmə növü də yüksək riskli xarakter daşıyır.
şirkətin böyüməsi iki istiqamətdə ola bilər: orqanik böyümə və ələ keçirmə yolu lə böyümə (growth acquisition). Orqanik böyümə ─ yeni və daha böyük zavod və
39
anbarları, yeni məhsulları, beynəlxalq bazarlara çıxışı xarakterizə edir. Ələ keçirmədə isə bütün bu məqsədlərə mövcud şirkətin alınması ilə nail olunur. Hər iki alternativdə də vençur şirkətlər üçün mövcud fəaliyyət və böyümənin gətirəcəyi yeniliklər haqqında ətraflı məlumat verən bir inkişaf planının hazırlanması vacibdir. Ələ keçirmə məqsədi ilə kapital qoyuluşları bəzən vençur kapitalistlərin maliyyələşdirdiyi şirkətlərə edilir. Alıcı bu zaman lazım olan kapitalın ödənilməsi vençur şirkətlərdən maddi dəstək də alırlar. Vençur şirkətlər də öz növbəsində istənilən performansı göstərməyən şirkətə yenidən əlavə kapital vermək yerinə, yeni bir alıcı tapmağı daha məqsədəuyğun görür.
Körpü
maliyyələşdirməsi əlavə vençur kapital əldə etmək istəyən ya da səhmlərini bazarda satışa çıxarmaq istəyən şirkətlərə vençur kapitalistlərin verdiyi maliyyə dəstəyini nəzərdə tutur. Bu investisiyanın əsas xüsusiyyətlərindən biri də qısamüddətli (1-3 il) və daha az riskli olmasıdır. 6. Xilasetmə kapitalı (Recovery or turnaround financing). Gec mərhələ maliyyələşdirmə növlərindən biri olan xilasetmə kapitalından bu günlərdə çox az istifadə olunur. Müxtəlif səbəblərdən uğur qazana bilməyən şirkətlər çox vaxt ilkin kapitalistləri tərəfindən erkən mərhələlərdə xilas edilməyə (early-stage turnarounds) çalışılır. Şirkəti xilasetmə maliyyələşdirməsi üçün ilk öncə banklarla olan müqavilələr yenilənir, kredit alma imkanları dəyərləndirilir. Sonra şirkətin idarə heyətində dəyişikliklər edilir. Xilasetmə əməliyyatlarının çoxunda vençur kapitalistlər tərəfindən qoyulan sərmayə miqdarı böyük olur, bu da şirkət kapitalında üstünlüyün ələ keçirilməsinə və ya tamamilə alınmasına gətirib çıxarır. Xilasetmə maliyyələşdirməsi uğurlu nəticələr verdiyi halda, vençur kapitalistlər bu şirkəti eyni iqtisadi sektordan olan daha böyük şirkətlərə satırlar. Beləliklə, əldə edilən gəlir qoyulan sərmayənin 2-3 qatı qədər ola bilir. Ancaq bir çox xilasetmə maliyyələşdirməsi uğursuzluqla nəticələnmişdir.
Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|