Magġstratura məRKƏZĠ Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
25
idarəetmə təcrübələri ilə tanış olmağa imkan yaradır. Biznes-plan birbaşa olaraq şirkətin öz idarə heyəti tərfindən tərtib edilməlidir. Çünki bununla, şirkət rəhbərliyi öz bilik səviyyəsi və peşəkarlıqlarını göstərmiş olurlar. Planda real zamanı və şəraiti nəzərə alınmalı, ciddi araşdırmalara istinad edilməli və gələcək perspektivlərə də yer verilməlidir. İdarəetmə, məhsul və ya xidmətlər, bazar və bazara girişi əngəlləyən faktorlar, maliyyə ehtiyacı və potensial gəlirlər biznes-planın hazırlanmasında əsas diqqət yetirilən elementlərdir.
alıb-almadığı barədə sahibkara xəbər bildirir. Əgər müsbət nəticə olarsa, mümkün olan ən qısa zamanda araşdırmalara başlanılır. Bu mərhələdə şirkət idarəetməsi ilə yaxından tanış olunur, məhsul barədə qiymətləndirmələr aparılması, texnoloji və bazar dəyərləndirilməsi, məhsula tələb səviyyəsi, mövcud sahənin vəziyyəti, rəqib firmalar, alternativ məhsullar haqqında məlumatlar əldə edilməsi və maliyyə analizlərinin aparılması kimi bir sıra işlər həyata keçirilir. Bu işlərin aparılması hər iki tərəf üçün həm maddi, həm da vaxt itkisinə səbəb olsa da, gələcəkdə birgə fəaliyyətin qurulması üçün vacibdir. Sonrasında hər iki tərəf ─ vençur şirkət və layihə təşəbbüskarları bir araya gələrək, biznes və maliyyə planı üzərində bir sıra düzəlişlər edirlər. Belə ki, yeni yaradılan bir şirkətin biznes və maliyyə planı ilə böyümə sərmayəsi axtaran mövcud şirkətlərin biznes və maliyyə planı arasında müəyyən fərqliliklər mövcuddur. Çünki fəaliyyətdə olan şirkət müəyyən bir keçmişə sahibdir. Vençur şirkətlərin soruşacağı sualların və qarşılacağı problemlərin həlli məlumdur. Bundan başqa fəaliyyətdə olan bir şirkət artıq öz istehsal infrastrukturuna, bazarda satış payına, fabrik və təchizatlara, idarəetmə heyəti və üsuluna sahib olur. Buna görə də, mövcud olan bir şirkətin biznes və maliyyə planı yeni yaradılan şirkətə nisbətən daha az riskli olur. Başlanğıc mərhələ riskləri üçün maliyyə planının hazırlanması nəzəri olaraq asan görünə bilər. Ancaq real həyatda bu iş daha mürəkkəb hal alır. İlk öncə, şirkət üçün bir maliyyə modeli hazırlanmalıdır. Sonra, həm bu model, həm də biznes- 26
plan əsasında ortaya çıxan nəticələrdən istifadə edərək vençur şirkətlər təxmini gəlir və xərc balansını, pulun hərəkəti və digər ödənişləri hesablayırlar. Çox vaxt riskin qarşısını almaq məqsədilə ehtiyac duyulan başlanğıc sərmayə üçün müvəqqəti maliyyə planı hazırlanır. Ümumiyyətlə, maliyyə planları vençur şirkətlər və layihə təşəbüskarları tərəfindən şirkətin quruluş mərhələsindən etibarən 3-5 il ərzində hazırlanır. Ancaq başlanğıc mərhələdə olan şirkətlərin maliyyə planlarındakı qeyri-müəyyənliklərin çoxluğu nəzərə alındıqda vençur şirkətlər üçün qısa müddətli planların daha az riskli olduğunu qeyd edə bilərik. Sahiblik və idarəetmə məsələləri. Çox vaxt şirkət qurucuları sahiblik və nəzarəti bir-birindən fərqləndirə bilmirlər. İdarəetmə təbəqəsi bir işə nəzarəti həyata keçirər və vençur şirkətlərin də buradakı rolu ümumən dəstək olmaqdan ibarətdir. Əgər bir iş planlandığı kimi getməzsə, vençur şirkət səhm sahibi olaraq idarəetmədə bəzi dəyişikliklərin olunmasını tələb edə bilər. Çox zaman vençur şirkətlər bu cür vəziyyətlərdə idarə heyətini öz qərarlarının doğruluğuna inandıra bilirlər. Vençur investisiyalar zamanı əsas məsələlərdən biri də investorun idarəetmədə sahib olduğu səs çoxluğu ilə onun qoyduğu kapital dəyərinin mütənasib olmamasıdır. Çox vaxt vençur kapitalistin şirkətə qoyduğu kapital çox olsa da, onun sahib olduğu səs çoxluğu az olur. Eyni anda həm idarəetmə, həm də gəlir gətirmə funksiyalarına malik 2 cür səhm vardır. “A” kateqoriyasındakı səhmlər idarəetmədə səs çoxluğu versə də, az miqdarda gəlir gətirir. Bu cür səhmlər daha çox idarə heyəti üçündür. “B” kateqoriyasındakı səhmlər isə, yüksək gəlir gətirir, idarəetmədə səsvermə hüququ az olur. Bu səhmlər də ən çox vençur kapitalistlər üçün buraxılır. Bu problemi həll etmək üçün konvertasiya edilən səhmlərdən və ya borc kağızlarından istifadə edilir. Gözlənilən gəlir və riskin dəyərləndirilməsi. Risk hərfi mənada gözlənilən nəticənin olmama ehtimalıdır. Vençur maliyyələşdirmədə risk termini qeyri- müəyyənliyi ifadə edir. Vençur şirkətlər dövlətin zəmanət verdiyi sahələrə
27
investisiya qoyan konservativ investorlardan fərqli olaraq, yüksək riskli kapital qoyuluşlarını həyata keçirirlər. Vençur şirkətlər yüksək riskin olduğunu bilə-bilə bu işə girişər və bu riskin minimuma endirilməsinə çalışar. Vençur kapital qoyuluşunda müxtəlif səviyyəli iki növ risk nəzərə alınmalıdır. Birincisi, ümumi riskdir ki, bu, bütün investisiyalar üçün xarakterik olan qeyri- müəyyənlik səviyyəsidir. Daha alt səviyyədəki ikinci risk isə, şirkətin fəaliyyət tərzinə bağlı olaraq spesifik investisiyalar zamanı ortaya çıxan xüsusi risklərdir. Riskin dəyərləndirilməsi 3 istiqamətdə həyata keçirirlir: məhsul riski, bazar rsiki və idarəetmə riski. Vençur şirkətlər riskin dəyərləndirilməsində analitik alətlərdən istifadə edir, ancaq bunlar mümkün olmadıqda bilik, təcrübə və intuisiyaya ehtiyac duyurlar. İlk olaraq, diqqətə alınacaq amillər bunlardır: -
Şirkətin potensialı (şirkətin ən pis və ən yaxşı vəziyyəti nə ola bilər), -
Hesablanan maliyyə təxminlərinin etibarlılıq və doğruluq payı, -
Nə qədər müddət ərzində gəlir əldə ediləcəkdir, -
Gələcəkdə qoyulacaq əlavə kapital nəticəsində səhmlərin dəyərdən düşmə (dilution) dərəcəsi nə qədər olacaqdır, -
və ya şirkət sahibinin dəyişməsi. Qiymətləndirmə. Araşdırmalar tamamlandıqdan sonra investisiya ilə bağlı son dəyərləndirmələr sonrakı işgüzar görüşmələrin əsas müzakirə mövzusu olur. Görüşmələr əsasən şirkət rəhbəri ilə vençur şirkətlər arasında baş tutur. Hüquqşünas, mühasib kimi şəxslər bu görüşmələrdə məsləhət vermə və digər məsələlər haqqında köməkçi qismində iştirakları mümkündür. Ancaq son qərarların verilməsində bu köməkçilərin təsiri çox az olur. Müqavilənin bağlanması və məzmunu. Çoxsaylı işgüzar görüşmələrdən sonra təsbit edilən müqavilə şərtləri hamı tərəfindən başa düşülən olmalıdır. Kapitalın həcmi həmişə yuxarı səviyyədə müəyyən olunur. Belədə bu əlavə kapital gələcəkdə işin gedişinə bağlı olaraq ehtiyat fond kimi həmişə istifadəyə hazır Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|