www.kitabxana.net
– Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri
Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
612
Ġl ərzində Azərbaycanda olan sabit və demokratik mühiti, insan
haqlarının ali təminatını həzm edə bilməyən və öz qərəzli
hesabatları, ölkəmizə qarĢı ikili standartları ilə gündəmə gələn bəzi
beynəlxalq QHT-lər və təĢkilatlara da ölkəmizdəki milli azlıqların
hüquqlarının qorunması və dini etiqad azadlığı sahəsində həyata
keçirilən dövlət siyasəti haqqında yetəri qədər informasiyalar
verilib. ATƏT-in Ġnsan Ölçüsü Komitəsinin Vyanada keçirilən
iclasında ―Tolerantlıq və qeyri ayrı-seçkilik: Azərbaycan təcrübəsi‖
mövzusunda ölkəmizdəki multikultural və tolerant mühit haqda
Xidmət tərəfindən xüsusi təqdimat edilib. Ölkəmiz haqqında
həqiqətləri öyrənmək üçün qərəzli məruzəçilər və bu təĢkilatların
nümayəndələri Azərbaycanı yaxından tanımaq və reallıqları öz
gözləri ilə görmək üçün ölkəmizə dəvət edilib.
Xidmətin həm təklikdə, həm də müxtəlif dövlət qurumları ilə birgə
Almaniya, Ġsveç, Ġngiltərə, Gürcüstan, Rusiya, Ġtaliya, Türkiyə və
baĢqa
ölkələrdə
təĢkil
etdiyi
tədbirlər
Azərbaycan
multikulturalizmini dünyaya təqdim etməklə yanaĢı, həm də
Azərbaycan tarixini, mədəniyyətini, dövlətçiliyini və bu gün
ölkəmizdə həyata keçirilən uğurlu daxili və xarici siyasəti dünya
ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırıb. Bu tədbirlərdə ürək geniĢliyi ilə
ölkəmizin müsəlman, xristian, yəhudi konfessiyalarının rəhbərləri
iĢtirak ediblər və Ģeyxülislam hacı AllahĢükür PaĢazadənin
xaricdəki məclislərin birində tribunadan dediyi kimi müsəlmanların
(həm sünni, həm də Ģiələrin), yəhudilərin, pravoslavların,
katoliklərin və digər din və məzhəb nümayəndələrinin qardaĢ kimi
yaĢadığı Azərbaycan bir model kimi bu gün həqiqətən dünya üçün
bir örnəkdir. Qeyd edim ki, dini liderin bu sözləri ilə
razılaĢmayanlar yox idi.
www.kitabxana.net
– Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri
Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
613
Belə bir özəl modelin yaranmasına səbəb isə müxtəlif dinlərə və
onların nümayəndələrinə ölkə rəhbərliyi, Ģəxsən Prezident Ġlham
Əliyev tərəfindən yönəlmiĢ bərabər siyasi münasibətdir.
Azərbaycanda heç bir səmavi dinin baĢqasından üstünlüyü olmadığı
kimi, modelin baĢqa yaranma üsulu da yoxdur.
Bu gün Portuqaliyadan Ġndoneziyaya qədər ən müxtəlif ölkələrin
universitetlərində, intellektual dairələrində və ictimai-siyasi
qurumlarında Azərbaycan dəyərləri müzakirə edilir. Biz sual-
cavabların içindəyik. Maraqlıdır ki, opponentlərimizə cavablar
yavaĢ-yavaĢ daha çox xaricdəki Azərbaycansevərlər tərəfindən
verilir. Onlar artıq püxtələĢmiĢ və nə etdiklərini Ģüurlu Ģəkildə bilən
intellektual qüvvələrdir. Ölkəmizin xeyirxahlarının sayı çoxalır,
dostlarının sayı artır. Ġnanıram ki, onların səsi getdikcə daha aydın
və məqsədyönlü Ģəkildə eĢidiləcək. Bunun üçün Azərbaycandaxili
mümkün olan və hətta mümkün olmayan koordinasiya
məqamlarının gücünü artırmalı, məqsəd və vəzifələri daha aydın
Ģəkildə qarĢımıza qoymalıyıq.
Azərbaycan Prezidentinin dəqiqliklə göstərdiyi ideoloji hədəflərə
doğru daha qəti addımlarla irəliləmək əzmindəyik.
Kamal Abdulla, Azərbaycan Respublikasının millətlərarası,
multikulturalizm və dini məsələlər üzrə keçmiş Dövlət müşaviri,
akademik
www.kitabxana.net
– Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri
Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
614
Alim baxıĢı: Multikulturalizm nədir və onun ölkə üçün nə
əhəmiyyəti var?
Məlum olduğu kimi, Prezident Ġlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin
10 yanvar toplantısında 2016-cı ildə Bakıda bir neçə mötəbər
tədbirin, o cümlədən BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansının VII
Qlobal Forumunun keçiriləcəyini bildirərək, 2016-cı ili
Azərbaycanda ―Multikulturalizm ili‖ elan edib.
Bəs nədir multikulturalizm? Onun mahiyyətində nə yatır, ölkələrə,
xalqlara nə kimi faydası var?
www.kitabxana.net
– Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri
Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
615
Hər bir Ģəxs həm öz mədəniyyətinin, həm də dünya mədəniyyətinin
təmsilçisidir. Bir dövlət ərazisində yaĢayan çoxlu sayda xalqlar elə
dünya mədəniyyətinin həmin dövlətdə kiçik bir mədəni modelini
formalaĢdırır. Multikulturalizm xalqlarda mədəni və dini
tolerantlılığı yaradır.
Mədəniyyət bir obyekt olaraq insanların fəlsəfi düĢüncə ifadəsidir
və bu nöqteyi-nəzərdən, özündə kompleks xarakterli ümumiləĢmiĢ
ifadələri əks etdirir. Mədəniyyət konseptualdır, multikulturalizm də
konseptual məzmunludur. Dərin mahiyyətə malikdir, insanların və
xalqların özünüdərkini təcəssüm etdirir.
Multikulturalizmdə dünyanın dərk olunması əsas prinsip kimi
qəbul olunur. Çoxmillətlilik və onun yaratdığı çoxmədəniyyətlilik
özlüyündə dünyanın dərk olunmasını ehtiva edir. Bu baxımdan,
mədəniyyət fərdin və kollektivin davranıĢlarından (davranıĢlar
münasibət və əlaqə fonunda meydana gəlir, fərdin resurslara və
digər fərdlərə olan əlaqə və münasibətlərini ifadə edir),
davranıĢların yaratdığı adət qaydalarından və bunların da
formalaĢdırdığı xarakterdən meydana gəlir.
Xarakter fərdi və milli kimliyi müəyyən edir. Milli kimlik əsasən
dil amilindən formalaĢır. Eyni zamanda mədəniyyətin (adət-ənənə,
yaradıcılıq və quruculuq nümunələri) xarakterik xüsusiyyətləri
burada önəmli rol oynayır. Xarakteri meydana gətirən kompleks
elementlər fərdi və milli mədəniyyəti formalaĢdırır.
Dil, ümumən, baza tanıtım rolunu oynayır. Sonra bu kompleksə
fizioloji amillər (xalqın nümayəndələrinin fiziki quruluĢu) da əlavə
olunur.
Dostları ilə paylaş: |