MahirəNərimanqızı
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Arsel Brass, Pakistan
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 155 mədəniyyətləri özümüzdə birləĢdirərək, çoxmədəniyyətli dövlətə çevrilə bilərik. Lakin bizim hələ də problemlərimiz mövcuddur. Əsas problem fundamentalist insanların problemidir. Onlar vahid mədəniyyətin və vahid dilin zorla tətbiq olunmasını istəyirlər. Lakin xalqımızın, hökumətimizin, silahlı qüvvələrin köməkliyilə biz bunu tənzimləməyə çalıĢırıq, ancaq deyərdim ki, bu istiqamətdə az nəaliyyətlər əldə etmiĢik.
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
156
XXI əsr – dünyamız hara gedir? Bir qütblü, yoxsa çoxqütblü modelə doğru?
Hörmətli xanımlar və cənablar! YaxĢı, ya da pis olduğunu deyə bilmərəm, amma biz, yaĢlı nəslin nümayəndələri iyirminci əsrin övladlarıyıq, o, bizdə öz izini buraxıb. Biz məhz həmin, keçib- gedən dövrdə etiqadlarımızı qazanmıĢ, tərbiyə, təhsil almıĢıq, ancaq Ģübhə yoxdur ki, o, Klaasın külləri kimi bizim ürəyimizə vurur. Çox vaxt özümü sənəd və ya məqalə üzərində tarix qoyarkən, mexaniki olaraq rəqəmi min doqquz yüzdən baĢlayarkən yaxalayıram, lakin axı artıq iki min on birinci ildir! YaĢıdlarım deyir ki, onların da baĢına belə Ģeylər gəlir. Ġyirminci əsr bizim baxıĢlarımızı formalaĢdırıb, dəyərlərimizi təyin edib.
Ona görə də bizim mövqelərimizi, dəyərlərimizi, uğur və müvəffəqiyyətsizliklərimizi iyirmi birinci əsrin ayağına yazaraq ona qiymət vermək risklidir. Əlbəttə yeni gələn əsr gedən əsrdə qazanılan uğurların, texnologiyaların davamıdır – XX əsr XIX əsri əvəz edəndə də belə olmuĢdu. 1850-ci ildə kim güman edə bilərdi ki, bəĢəriyyət atomu parçalayacaq, elektrik enerjisi insanların həyatını asanlaĢdıracaq, ancaq bununla bərabər insan nəslinin məhv edilməsinə xidmət edəcək – atom bombaları neçə-neçə Ģəhəri darmadağın edəcək, onların insan sağlamlığına təsiri hələ də hiss edilməkdədir. XIX əsrdə bəĢəriyyət kosmik raketlərin inĢasını, onların kosmosa göndərilməsini, insanın açıq kosmik fəzaya çıxmasını və bizim mavi planetin Ģəklinin Aydan çəkilməsini, zondların GünəĢ sistemində hərəkət edərək, yer haqqında məlumat toplamasını xəyal edə bilməzdi. Eləcə də kommunikasiya vasitələrinin kəĢf edilməsi və inkiĢafı – yataq otağında duran və ya cibimizdəki telefon bir neçə saniyə ərzində okeanın o tayındakı
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 157 yaĢayıĢ məntəqəsi ilə əlaqə yaradır, göyərtəsində minlərlə sərniĢin olan uçan aparatlar gündüz də, gecə də, yağıĢda da, qarda da, quĢlardan yuxarıya qalxaraq çox böyük məsafələrə uçur – bu fantastik dərəcədə mümkünsüz idi.
Tərəqqinin paradoksu elə bundadır: mümkünsüz olan mümkün olur, mümkün olan isə real, gündəlik həqiqətə çevrilir. Sözümü ona gətirmək istəyirəm ki, vaxt gələcək, XX əsr də XXI əsrin fikir adamlarının gözündə sadəlövh və gülməli görünəcək, xüsusən də totalitar faĢizm və kommunizm doktrinalarının həyata keçirilməsi yolu ilə yeni insan və yeni cəmiyyət yaratmaq cəhdlərinə görə. Cisimlərin daxili məntiqi elədir ki, demokratik məqsədləri qeyri- demokratik vasitələrlə həyata keçirmək olmaz. Məqsədlər və vasitələr arasında ziddiyyət olduqda, ayrılmalar, ixtilaflar meydana gəlir, onda
qeyri-demokratik instrumentarilər demokratik məqsədləri çəkib çıxarır, sıxıĢdırır, özü isə məqsədə çevrilir, beləliklə ilkin məqsədlər yox olub gedir. BaĢqa sözlə desək, baĢqa cür düĢünənlər üçün konslagerlər, qaz kameraları, gizli dinləmələr və donoslar, bütöv xalqların deportasiya və genosidi ədalətli, azad, demokratik cəmiyyət qurmağa yardımçı ola bilməz, əksinə, əxlaq və mənəviyyatdan xəbərsiz bir cəlalətpərəstlər kütləsi meydana gəlir.
XX əsri yalnız totalitar faĢizm və kommunizm rejimlərinin hakimiyyəti və onların bəĢəriyyətə gətirdikləri Ģərlə xarakterizə etmək olduqca birtərəfli və məhdud bir görüĢ olardı. Ən antihumanist, amansız, qanlı olması ilə yanaĢı bu ən ziddiyyətli, ən yaradıcı, qurucu, əzəmətli bir əsr idi. Böyük elmi kəĢflər, elm, texnika, mədəniyyət, ədəbiyyat və kinematoqrafiya, teatr və rəssamlıq sahəsindəki nailiyyətlərdən danıĢmamaq olmaz.
XX əsr elə güclü elmi təfəkkür sıçrayıĢı ilə səciyyəvidir ki, onu yalnız Aristotelin formal məntiqi, Evklidin həndəsəsi, Arximedin Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|