MahirəNərimanqızı
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XI-XII əsrlərdə Azərbaycanda sufizm və sufilər
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar 19 məsləhətləri sayəsində nail ola bilir. Gəmilərin altlarının piylənməsi sayəsində onların böyük məsafədən dənizə sarı asanlıqla dartılması ideyasını ona Ağ Şəmsəddin verir. O, ―bu ilin Cəmaziyələvvəl ayının 20-də səhər filan tərəfdən qalaya hücum edin. O gün şəhər fəth ediləcək və İstanbuldan əzan səsləri ucalacaq‖-konkret tarixini göstərərək sultan qoşununu və donanmasını təhlükədən xilas edir və qalib gəlməsinə müəssər olur. Onun məsləhətinə qulaq asan Fateh dərhal qoşuna hazırlıq əmri verir və Ağ Şəmsəddinin dediyi gün İstanbula hücuma başlayır. İstanbul səhər saat 8-də fəth edilir. Fateh Sultan Mehmet şəhərə həmin gün günorta saatlarında ağ atın belində Topqapı istiqamətindən daxil olub Ayasofyaya doğru irəliləyir. İstanbulun fəthinin mənəvi atası hesab edilən Ağ Şəmsəddin də Fatehin yanında olur. Bizanslılar Ağ Şəmsəddini Sultan Mehmet hesab edərək ona gül dəstələri verirlər. O isə gənc Fatehi göstərərək: ―Sultan budur, gülləri ona verin‖,- deyirdi. Fatehsə: ―Sultan mənəm, ancaq İstanbulun fəthinin mənəvi atası odur,‖ - deyə Ağ Şəmsəddini göstərirdi... Rəvayətə görə, İstanbulun fəthindən sonra, Fateh Sultan Mehmet ağ Şəmsəddini ziyarətə getmiş, müəllimindən onu yenidən tələbəliyə, dərvişliyə qəbul etməyini xahiş edib. Ağ Şəmsəddinsə təklifi rədd edərək belə cavab verib: "Sultanım, sən bizim daddığımız ləzzəti dadacaq olsan, səltənəti buraxarsan. Dövlət işlərini tam edə bilməzsən...‖. deyir. www.elmler.net - Virtual İnterne t Resurs M ərkəzi Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar 20 20 Ağ Şəmsəddinin vəsiyyətlərindən ―Hər hansı işə ―Bismillah‖la başla. Təmiz ol, daim yaxşılıq et. Tənbəl olma, pislərə qoşulma, yaxşılığa yamanlıq etmə, sənə verilən nemətə az da olsa, çox da olsa şükür et, naşükür olma, naşükürlük insanı cəhənnəmə sürüklər. Heç kimə əsəbiləşmə, heç kimə pis söz demə. İstəyirsən ki, ömrün uzun olsun, onda insanların paxıllığını çəkmə. Paxıllıq insanı qurd kimi içindən yeyər və onu vaxtından əvvəl qocaldar. Çox yatma, bu səni işdən, halal zəhmətdən qoyar və kasıb edər. Daim Allahı zikr et, zira sənin qurtuluşun Allah və onun Qurani Kərimi ilədir. Vəli o insandır ki, insanlardan gələn zülmlərə, sıxıntılara səbirlə tab gətirər, onlardan şikayət etməz və ona pislik edənlərə kin saxlamaz. Bir adamla düşmən olmaq istəməz. Vəli torpaq kimidir, torpağa çox pis şeylər atılar, ancaq onda ancaq gözəl şeylər bitər. Hər iki dünya səbır edənlərindir. Hər bir insanın Allaha nə qədər sıx bağlı olması onun üzərinə gələn bəlalara, dərdlərə nə qədər dözümlü olması ilə üzə çıxar. İnsan nə qədər Allahdan gələn bəlalara səbir etsə, o qədər də bu imtahandan üzüağ çıxar. Haqqın rəhmini, mərhəmətini, lütfünü qazanar. Səbir edən insan cənnəti sağ ikən qazanar. Çünki bütün peyğəmbərlər və övliyalar bu fani həyatda daim sınağa çəkiliblər və yalnız səbirlə Haqqın dərgahına qovuşublar, insanlara örnək www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar 21 olublar. Səbir insanın başındakı tacıdır. Səbirsiz insan bu tacı itirərək dumanda azan quşlara bənzər‖. www.elmler.net - Virtual İnterne t Resurs M ərkəzi Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar 22 22 XI-XII əsrlərdə Azərbaycanda sufizm və sufilər XI-XII əsrlərdə başlıca ideya cərəyanlarından biri təsəvvüf idi. XI əsrə qədər sufi mütəfəkkirlərin fəaliyyətini, ideya istiqamətini iqtisadi və ictimai –siyasi şəraitlə bərabər ,əsasən onların fərdi həyat yollarını müəyyənləşdirib. X əsrin sonlarından etibarən sufi icmaları təşkil olunub geniş yayılmağa başlayır .Ayrı-ayrı şeyxlər öz ətrafında çoxlu müridlər toplayır, onlar üçün tərtib etdikləri ciddi adətlər məramnaməsi üzrə gələcək davamçılarını hazırlayırdılar. Bu hazırlıq prosesi zaviyə, dərgah, təkkə, xənəkə, xanəgah deyilən yerlərdə baş verirdi. Sonradan sufilik ayrı-ayrı mütəfəkkirlərin təliminə görə şaxələnib müəyyən ordenə çevrildi. XII əsrdə Əbu Nəccəb Sührəverdinin və onun qardaşı oğlu Əbuhəfs Sührəverdinin adı ilə bağlı sührəverdilik, Əhməd Rifainin adı ilə bağlı rifailik, Əbdülqadir Cili Cilaninin adı ilə bağlı qadirilik, Nəcməddin Kübranın adı ilə bağlı kübravilik, Əhməd Yasəvinin adı ilə bağlı yasəvilik, ordenləri yaranıb. Onlar sonrakı dövrlərdə formalaşaraq bitkin cərəyanlara çevrildilər. Təsəvvüf mötədil və ifrat olmaqla iki istiqamətdə inkişaf edirdi. Mötədil sufilər İslam monoteizmindən kənara çıxmırdılar, ifrat sufilər isə az-çox dərəcədə panteizmə meyl göstərirdilər. Azərbaycanda sufizmin mötədil qolunun ən güclü nümayəndələrindən sührəvərdilik cərəyanının başçısı Əbuhəfs Sührəverdi və onun qardaşı oğlu Əbunəccəb Sührəverdi idilər. Əbunəccəb Sührəverdi Zəncan yaxınlığında Sührəvərd qəsəbəsində anadan olmuş , Bağdada gedib orda Nizamiyyə mədrəsəsində oxumuşdu. Orta əsr tarixçisi Yaqut Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|