Manu kanunnamesi’ne göre hinduiZM

     
                                                                                                                                                         9 
 
 
Rig Veda’nın son kitabında yer alan en önemli ilahilerden biri olan ilk insan 
ilahisi  (puruşa sukta) dünyanın, zamanın başlangıcında icra edilen büyük bir 
kurbanla başladığını anlatır. Güçlü insan pruşa tanrılar tarafından kurban edilmiş ve 
kendi parçalanmasını mistik olarak devam ettirerek vücudunun farklı kesimlerinden 
toplumdaki temel dört sınıfta dâhil olmak üzere evrenin özellikleri meydana 
gelmiştir. Bu ilahiye göre pruşa, bütün bu dünya, olmuş ve olacak olan her şeydir. 
Bu olay Hinduizm’de o kadar önemli görülmüştür ki dünyanın kozmik bir insan 
kurbanından yaratıldığı kabul edilmiştir.
77
 Manusmriti’ye göre insanları kendi 
uzuvlarından yaratan kişinin tanrının bizzat kendisi olduğunu daha önce ifade 
etmiştik. 
 
Kurban Hinduların günlük hayatlarının ve ibadetlerinin ayrılmaz bir 
parçasıdır. Vedaların emrettiği dini hayat kurbanlar etrafında toplanmış ve kurban 
ibadeti dinin merkezine oturmuştur.
78
 
 
Hinduizm’de kurban bazı dinlerdeki gibi yılın sadece belirli dönemlerinde 
yapılan bir ibadet değildir. Ayrıca kurban deyince sadece kan akıtılan hayvan 
kurbanı gelmez. Kurban günlük ibadetlerden biridir. Bir Hindu güne bir çeşit kurban 
olan puca ayini ile başlar. Kanlı ve kansız kurban çeşitleri vardır. Bazen tanrılara 
sadece bitki, çiçek ve meyve sunulur. Diğer yandan eski zamanlarda Hindistan’daki 
Dravid kabileler birçoğunda hasat dönemlerinde insan kurban edildiğine dair deliller 
vardır.
79
 Bengal’de bir Dravid kabilesi olan Khondlar arasında hasat dönemlerinde 
gönüllü kişilerin kurban edilmesi 19. yüzyılın ortalarında dahi devam ediyordu. 
Britanya hükümetinin bunu yasaklamasından sonra insan yerine keçi ve manda 
kurban etmeye başlamışlardır.
80
 
 
Hinduizm’in en temel ibadetlerinden olan kurban, Sutralar (M.Ö. 500 veya 
400- M.Ö 200) döneminde önem kazanarak zamanla karmaşık hale geldi. Kurban 
                                                           
77
 Ahmet Güç, Çeşitli Dinlerde ve İslam’da Kurban, Düşünce Kitabevi, İstanbul, 2003, s. 83.  
78
 Güç, s. 85–86.  
79
 Mircea Eliade, Dinler Tarihine Giriş, Kabalcı yayınları, İstanbul, 2003, s. 334. 
80
 Eliade, s. 335, 336. 

---

     
                                                                                                                                                         10 
 
törenlerinin el kitabı niteliğinde ki Kalpa Sutralar’da  bu dönemde kompoze 
edilmiştir.
81
  
 
Hinduizm’de kurban kâinatın yaratıcı gücüdür. Başarılı olmak için tanrıların 
bile kurban sunması gerekir. Bu yüzden brahmanlar kurban törenlerini yönettikleri 
için sadece insanların değil tanrıların da efendisi sayılmışlardır. Rahipler tabiatüstü 
güçleri vasıtasıyla dini merasim ve kurbanları kullanmak suretiyle kozmik olayları 
kontrol edebileceklerini iddia etmişlerdir. Kurbanların brahmanlara emredilen tarzda 
yapılırsa istenen sonucu vereceğini ileri sürmüşlerdir. Kurban evrenin düzende 
kalması için gereklidir. Ayrıca kurbanın tanrıların öfkesini dindirdiğine inanılır.
82
 
  
Hinduizm’de kurbanın üç sunuluş amacı vardır: Tanrıya hediye verip bunun 
karşılığında nimet beklemek, suçlara karşılık kefaret olması ve kurban yemeğini 
yemekle tanrıların faziletinin insanlara geçeceğine inanmak.
83
 Görüldüğü gibi 
kurbanın amacının, tanrıya yakın olmak ve günahlara kefaret olması, dinlerde kurban 
sunmanın genel amaçlarıyla uyuşmaktadır. Son amaç ise Hinduizm’de var olan, 
yenilen maddelerin ruhu etkileyeceği inancından ileri gelmektedir. Aynı inanç manen 
pis kimselerin hazırladıklarının yenilmemesi uygulamasında da görür.  
 
Bu dinde tanrılara sunulan birçok bitki ya da hayvan kurban kabul edilir. At, 
insan ve soma kurbanı gibi kurbanlar vardır. Manusmriti’de insan kurbanıyla ilgili 
bir şey yer almaz ancak rahip öldürme günahının kefareti olarak kişinin kendini bir 
rahip için feda edebileceği ifade edilir
84
. Bunu bir çeşit kurban olarak kabul edip 
etmemek tartışmaya açık bir konudur. At kurbanı ise rahip öldüren birinin kefaret 
olarak yapabileceklerinden biridir.
85
 
 
Manu Kanunnamesi’nde kurbandan sıkça bahsedilmektedir. Manu’ya göre 
kurban Veda okumaktan etrafa yiyecekler serpmeye
86
 kadar çok geniş bir yelpazeyi 
                                                           
81
 Yitik, Hint Dinleri,  s. 12. 
82
 Güç, ss. 87–94. 
83
 Güç, s. 93–94. 
84
 Bkz. MS, II, 81. 
85
 MS, II, 75. 
86
 MS, III, 75. 

---

     
                                                                                                                                                         11 
 
içine alır. Kurban evrenin düzeni, canlı ve cansız tüm varlıkların korunması için 
gereklidir. Özellikle erkekler hayatlarının aile reisliği safhasında kurban törenlerinin 
yöneticisidirler. Bu adakları yerine getirmek çok önemlidir. Aile reisinin yapması 
gereken adaklar Manu şöyle anlatmıştır: “Ev sahibinin her gün icra etmesi gereken 5 
büyük adak ayini vardır. Vedaları  öğretme işi nihai gerçeklik olan varlık için, su 
serpmek atalar için, ateşteki hediyeler tanrılar için, yiyecek takdimi görünmeyen 
varlıklar için, misafirperverlikte insanlar için sunulan adaklardır... Tanrılara, 
misafirlere, muhtaçlara, atalara ve kendine tövbe amaçlı hiçbir adakta bulunmayan 
kişi sadece nefes alır, gerçekten yaşamaz. Bu beş kurban ‘ateşe sunulmayan’, ‘ateşe 
sunulan’, ‘yerlere saçılarak adanan’, ‘rahiplere verilen’ ve ‘ yenilen’ adaklar olarak 
bilinir. Ateşe sunulmayan adak Veda’nın nameli şekilde okunmasıdır. Ateşe sunulan, 
adağın ateşe atılmasıdır. Saçılarak dağıtılan bedensiz ruhlara yapılan tövbe amaçlı 
adaktır.  Rahiplere yapılan adak, rahiplerin misafir olarak alınmasıdır. Yenilen ise 
atalara sunulan tazeleyici içkidir.”
87
 
 
Görüldüğü gibi Manusmriti’nin beş büyük kurban olarak tanımladıklarından 
sadece ateşe sunulan adaklar ateşe bitki ya da hayvan sunulmasıyla yaygın kurban 
anlayışına benzemektedir. Diğer beş kurbandan biri temel kutsal kitap olan Vedaları 
okumak, diğeri bedensiz ruhlar olarak tanımlanan ve muhtemelen görünmeyen 
manevi varlıklar için bazı gıdaların eve saçılması, bir diğeri rahipleri yedirip içirmek, 
beşincisi ise atalar için içki sunmaktır. Bu önemli beş temel kurban Manusmriti’nin 
ve Hinduizm’in alışılmışın dışındaki kurban anlayışını gözler önüne sermektedir.  
   
Kurban dünyanın düzeninin ve hayatın devamının nedeni olarak 
görülmektedir:  “Ateşe düzenli bir şekilde adak atılması güneşi yaklaştırır. Yağmur 
güneşten oluşturur. Yağmurdan yiyecek, yiyecekten nesiller oluşur.”
88
 
 
Aile hayatı yaşayan kimsenin kurbanları yerine getirmesi manevi varlıklara 
ve tanrılara karşı bir borçtur:“Bilgeler, atalar, tanrılar, vücutsuz ruhlar ve misafirler 
aile reisinden bazı şeyler umar ki anlayışlı bir ev sahibi bunları yerine getirmelidir. 
Ev sahibi bilgeleri veda okuyarak, tanrıları kuralına uygun ateş kurbanı sunarak, 
                                                           
87
 MS, III, 69–74. 
88
 MS, III, 76. 

---