Мащмуд аллащманлы
Yüklə 41,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
350 nın ali məktəblərinə layiqli abituriyent toplayırdılar. Medala namizəd olduğum üçün mənimlə söhbət apardılar. Ulu Tanrı şahiddir ki, mən onların xoşuna gəlmişdim. Ancaq ortada çoxlu problemlər var idi. Mən müharibənin ağır illərindən çətinliklə çıxmış, arıq, sısqa, sarıyanız, əməlli-başlı üstü-başı olmayan bir kənd-ev uşağı. Gözümün qabağında çoxlu çətinliklər canlandı. Axı rus dilini də bilmirdim. Moskva ali məktəblərində necə tələbə ola bilərdim. Çox, lap çox fikirləşdim, ağır ruhi hallar keçirdim. Elimizin dili ilə desək, gözüm almadı. Moskvalılar deyirdilər ki, medal alsanız, sizi başdan ayağa qədər geyindirib istədiyiniz Moskva ali məktəblərinə qəbul edəcək, yataqxana və təqaüd də verəcəyik. Mən çox qoy-götür elədim, dərin mənəvi sarsıntılar keçirdim, nəhayət imtina elədim. Sonralar illərlə təəssüflər keçirdim. İki onuncu var idi, yalnız mən medal ala bildim. Qaxda ilk medal mənə qismət oldu. O medalı da bağrıma basıb Bakıya gəldim. Tale məni xalqımızın ziya, işıq mənbəyi olan Ali Pedaqoji İnsituta gətirdi. Məbədin dil və ədəbiyyat fakültəsini 1950-ci ildə fərqlənmə diplomu ilə başa vurdum. Doğma elimizin Ulu Tanrıdan vergi almış üç şəxs- iyyəti, alim-pedaqoqu-rektor professor Cəfər Xəndan Hacıyev, Azərbaycan dilçiliyi kafedrasının müdiri, fakültə dekanı, türkoloq-alim Əbdüləzəl Dəmirçizadə və Azərbaycan ədəbiy- yatı tarixi kafedrasının müdiri, böyük alim və insan professor Mikayıl Rəfili məni aspiranturada saxladılar. Oldum professor M.Rəfilinin aspirantı. Bundan da xoşbəxt anlar keçirmək olardımı? Beləliklə, mən sözün həqiqi mənasında folklorşünas alim-pedaqoq kimi yüksəldim. Əvvəllər təəssüf edirdim ki, nə üçün Moskvaya getmədim, mən vətənim üçün bəlkə daha çox işlər görə bilərdim. Ancaq indi qəti və qəti şəkildə təəssüf eləmirəm. Mən vətənimdə, doğma torpağımızda varlığım qədər sevdiyim xalqım üçün daha çox və xeyirli işlər görmüşəm, layiqli mənəvi töhfələr vermişəm. Mən mədəniyyət, ədəbiyyat, folklor fədaisiyəm. Doğma xalqım üçün gördüyüm işlərdən bəzilərini yada salmaq istəyirəm. 351 Bizim dünya şöhrətli “Koroğlu” dastanımız var. Mənə qədər bu dastan elmi-tədqiqat mövzusu olmayıb. Professor Mikayıl Rəfili onu mənə namizədlik dissertasiyası kimi təsdiq elədi. Mən dastanı hərtərəfli öyrəndim. “Koroğlu” Azərbaycan xalqının dimağından süzülmüş əvəzsiz bir bədii abidədir. “Koroğlu”nun digər türkdilli xalqlarda variantları var. Diqqətli tədqiqat göstərdi ki, “Koroğlu” Azərbaycan torpağından parda- xlanmışdır. Mən dissertasiyada göstərmişəm ki, digər türkdilli xalqlardakı variantlar Azərbaycan dastanından qopmuş çarpa- nalardır. Başqa xalqlar “Koroğlu”nun obraz, hissə, əhvalat, va- riantlarından istifadə edərək öz dastanlarını yaratmışdır. Mənə qədər böyük, dünya şöhrətli bəstəkarımız Üzeyir Hacıbəyov “Koroğlu” operasını yazmışdır. Mən təsdiq elədim ki, “Koroğlu” operası və “Koroğlu” haqqında dissertasiya ilə biz böyük dastanı bütün tellər, qay- naqlar, bədii, etnoqrafik materiallarla doğma Azərbaycan mə- dəniyyətinə böyük bağlarla bağlamışıq. Dissertasiyanı mən tə- ləb olunan vaxtdan 3 ay əvvəl hazırlayıb professor M.Rəfiliyə təhvil vermişdim. Elə ilk oxunuşda professor dissertasiyanı qəbul eləmişdi. Ancaq çox çətinliklərlə qarşılaşdım. Məni o ki var incitdilər, əsəbiləşdirdilər, elə bil dissertasiyanı əlimdən alacaqlar. Nəhayət, çox çətinliklə 1953-cü ildə tamamladığım və böyük Rəfilinin çox böyük qiymət verdiyi dissertasiyanı 1955-ci ilin may ayında müdafiə eləyə bildim. Təvazökarlıqdan kənar olmasın, mən respublikada Koroğluşünaslıq elminin əsasını qoydum. Bır sıra subyektiv və obyektiv səbəblər ucun- dan dissertasiyanı çap eləyə bilmədim. Ancaq vaxt-vaxt məqa- lələr şəklində çap eləyib folklorşünaslıq elminə əlavələr eləmi- şəm. Bu, mənim elmdə ilk uğurum, ilk qələbəm idi. Həm də gələcək qələbələrimdən xəbər verirdi. 1970-ci ildə Moskvada ədəbiyyat məsələlərinə həsr edilmiş Ümumittifaq simpoziumu keçirilirdi. Mən də iştirakçı idim. Təsadüfən türkmən alimi akademik Baymuxammed Qarrıyevlə tanış oldum. O, məni 352 tanıyıb sevindi, əlavə elədi ki, Paşa müəllim, mən sizin Koroğlu haqqında dissertasiyanızın sorağını eşidib Bakıya gəldim. Pedaqoji İnstitutda oxu zalında oturub 3-4 gün dissertasiyanızı oxumuşam, mənə çox köməyi olub. Məlum olsun ki, Qarrıyevin “Koroğlu” haqqında kitabı 1968-ci ildə işıq üzü görüb. Halbuki gənc Azərbaycan alimi Paşa Əfəndiyev “Koroğlu” haqqında məşhur dissertasiyasını 1953-cü ildə ta- mamlamışdır. Kafedranın iclasında böyük müdirimiz professor Mika- yıl Rəfili elan elədi ki, Paşa müəllim çox uğurla “Koroğlu” haqqında dissertasiyanı müdafiə elədi. Mən təklif edirəm ki, fakültədə şifahi xalq ədəbiyyatı kursunu biz Paşa müəllimə tapşıra bilərik. Beləliklə, bütün üzvlərin razılığı ilə şifahi xalq ədəbiyyatı kursu mənə həvalə olundu. Fakültədə birinci kursda 2 birləşmə var idi. Hər birində də 75 nəfər tələbə oxuyurdu. Şifahi xalq ədəbiyyatı kursu 42 saat mühazirədən ibarət idi. İlahi! İndi mən böyük, məsul və şərəfli bir problemlə qarşı- laşmışdım. Axı mənə qədər pedaqoji məbədimizdə Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı kursunu oxuyan ixtisas sahibi müəllim olmamışdır. Mən çox fikirləşdim, götür-qoy elədim. Əvvəlcə 42 saat üçün təqvim planları tərtib elədim. Sağına, soluna baxdım. Son illər Azərbaycan folkloru demək olar ki, çap olunmurdu. Heç bir dərslik, dərs vəsaiti, hətta sanballı bır mə- qalə də yazılmamışdı. Mən nə etməli idim. M.F.Axundov adına Mərkəzi kitabxana indiki Milli Elmlər Akademiyasının prezidi- umunun binasında yerləşirdi. Mən hər gün gedib orada işləyir, mühazirələri hazırlayırdım. Hər həftənin başında bir mühazirə hazır olurdu. Mən mühazirələrimi səliqə ilə tələbələrimə yazdırırdım. Beləliklə, ilin axırında Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı haqqında mükəmməl mühazirələrim hazır olurdu. Mən onları hər il təzələyir və təkmilləşdirirdim. Bu müha- zirələr doğma respublikamızda Azərbaycan şifahi xalq ədəbiy- yatından ilk dərsliyin əsası oldu. Mən respublikamızda ilk dəfə ali məktəblər üçün Azərbaycan folklorundan mühazirə kursları Yüklə 41,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|