Мащмуд аллащманлы
Yüklə 41,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
353 yaratmışam. Bu kursların da ilk dəfə respublikamızda tədris proqramını hazırlayıb bir neçə dəfə çap eləmişəm. Bu da mənim elmi, ədəbi, mədəni, pedaqoji fəaliyyətimin ikinci bö- yük qələbəsi idi. İndi qalırdı folklordan ali məktəblər üçün ilk dərsliyin hazırlanıb tələbələrin ixtiyarına verilməsi. Buna da bir neçə il sərf elədim. Nəhayət, 1970-ci ildə respublikamızın tari- xində ali məktəblər üçün “Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı” adlı dərsliyin ilk nəşrini həyata keçirdim. Bu, böyük bir hadisə idi. Bununla mən respublikada folklorun tədrisini təşkil elədim və necə deyərlər, üçüncü qələbəni qazandım. Bununla mən indi də fəxr edirəm, qürur hissi keçirirəm. “Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı” dərsliyi tezliklə respublikada böyük əks-səda yaratdı. Tələbələr, aspirantlar, magistrlər, ümumtəhsil məktəb müəllimləri dərslikdən uğurla istifadə eləməyə başladılar. Mən dərsliyimi hər dəfə yenidən işləmək, təkmilləşdirməklə bir neçə il çap eləyib xalqımızın balalarına çatdırırdım (1981, 1992, 2006, 2010 və s.). Hazırda dərsliyin sorağı Urmiyadan, Türkiyədən, Kiprdən gəlir. Yenə də dərsliyi çap eləyib tələbələrə çatdırmaq lazımdır. Ancaq mənim həm səhhətim, həm də maddi vəziyyətim ona yol vermir. Ali məktəb müəllimi həm alimdir, həm də pedaqoq. Müəllim əgər sözün həqiqi mənasında alim olmasa, onun uğur qazanması qeyri-mümkündür. Hətta müəllimliyi də bir müddət- dən sonra sönüb gedəcək. O, bir müəllim kimi tələbələrin gö- zündən də düşəcək. Təbii vaxt gəlmişdi. Mən doktorluq dissertasiyası haq- qında düşünməli idim. Onsuz da kitablarım, məqalələrim mün- təzəm olaraq çap olunurdu. Mən həm müəllim, həm də aliməm. Mən dəniz, okean kimi təlatümə gətirilən milli folklorumuzun xəzinəsinə daxil olmuşam. Hələ ilk aspirantlıq dövründə kitabxanada işləyərkən ürək yanğısı ilə folklorumuza biganə münasibət gördüm. “Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatının nəşri haqqında” adlı 354 böyük bir məqalə yazdım. Milli folklorumuzun ağır vəziyyəti haqqında həyəcan təbili çaldım. “Ədəbiyyat qəzeti” məqalənin əsas hissəsini çap eləyib elmi ictimaiyyətimizə çatdırdı. Mən sonralar hiss elədim ki, bu məqalə folklor elmimizin ümumi vəziyyəti haqqında gələcəkdə yazacağım böyük və monume- ntal bir işin başlanğıcı idi. Beləliklə, folklor elmimizin tarixi məni özümə cəlb eləməyə başladı. Bu isə çox böyük əmək, məsuliyyət tələb edirdi. Bizim folklor tariximizdə bu işin öhdəsindən yalnız Hənəfi Zeynallı gələ bilərdi. Ancaq o, 1930- cu illərdə repressiyaya uğramışdı. Qoy oxucular məni qeyri- təvazökarlıqda qınamasınlar, indiki dövrdə yalnız mən bu problemi araya-ərsəyə gətirə bilərdim. Əvvəlcə düşündüm ki, yalnız sovet dövrünü tədqiq eləyim, düşündüm, mənbələrə baxdım, müqayisələr apardım, gördüm ki, folklor elmimizi kökdən ayırmaq olmaz. Folklor milyon illərin məhsuludur. Onun toplanması, nəşri, öyrənilməsi son dövr əsrlərin məhsu- ludur. Azərbaycan folklor elmi çox qədim, zəngin, ağır bir yol keçir. Burada qədim əlyazmaları, cünglər, mətbuat (üç əlifbada - ərəb, latın, rus), saysız-hesabsız qaynaqlar mövcuddur. Bu elmi iki əsr müddətində yüzlərlə həvəskarlar, tarixçilər, xanən- dələr, şairlər yazıb yaratmış, zənginləşdirmişdi. Bunların hamı- sını toplamaq, təhlildən keçirmək, ümumi folklor elmini forma- laşdırmaq lazımdır. Mənə qədər folklor haqqında elmimizə heç kəs əl vurmayıb. Bir də ona görə ki, bu böyük, ağır, həm də şərəfli işin öhdəsindən gələ bilmək məsuliyyətini götürmək üçün istedad, professionallıq, əmək, səbr sahibi lazımdır. Mən şəxsən ömrümün 20 ilini bu böyük, şərəfli vəzifənin öhdəsin- dən gəlməyə sərf elədim. İlahi, bəzən çox gərgin, çətin, məsul problemlərlə qarşılaşır, yorulur və öz-özümə deyirdim ki, bu işlərin öhdəsindən gəlmək yalnız mənəmi nəsib olub. İstədiyin qədər mövzular var, birini seç işlə. Yenə özümə təsəlli verir, Ulu Tanrıdan güc, qüvvət diləyərək, doğma folklorşünaslı- ğımızı işləyirdim. Ondan üzülmək istəmirdim. Ömrümün 20 ilini sərf eləyərək böyük, fundamental doktorluq disserta- 355 siyasını başa çatdırdım. İki əsrlik tarixi olan Azərbaycan folklorşünaslığında indiyədək belə böyük əsər yazılmamışdı. Dissertasiyanı əvvəlcə məşhur, görkəmli Azərbaycan alimləri qarşısında uğurla müdafiə elədim. Müdafiə zamanı məşhur alimimiz professor Abbas Zamanovun aşağıdakı sözlərini heç vaxt unuda bilmirəm. “Paşa Əfəndiyev ədəbiyyat tariximizin indiyə qədər əkilməmiş, becərilməmiş xam torpağının bir hissəsini əkmiş və becərmişdir. ...əməksevərliyin sayəsində belə dəyərli əsər yaranıb. Əgər oturmağı bacarırsansa, alim olacaqsan.” Paşa Əfəndiyevin dissertasiyasının sorağı gedib Mos- kvada Ali Attestasiya Komissiyasına çıxdı. Əlbəttə əsərin sahibi mən idim. Hələ alnımdakı tər qurumamışdı. Hər kəsə hər yerdə cavab verməyə hazır idim. 368 səhifəlik doktorluq dissertasiyasının hər bir səhifəsindən azərbaycanlı balası boy- lanırdı. Moskvada öz tələbkarlığı ilə seçilən ekspert soveti dissertasiyamı müzakirə elədi. Müdafiə Şurasının sədri, dünya şöhrətli alim, Lenin mükafatı laureatı F.P.Filin prezidiumdan düşüb əlini çiynimə qoydu və razılığını bildirdi. Oxucum məni bağışlasın, xoş təriflər eşitdim. Müdafiə Şurasının ünvanına Moskva Dövlət Universitetinin professoru, dünya şöhrətli tür- koloq alim Xalıq Hüseyn oğlu Koroğlu göndərdiyi rəydə yazırdı: “P.Ş.Əfəndiyefin əsəri, şübhəsiz, folklor haqqında Azərbaycan elminə yeni bir hədiyyədir. Əsərdə ilk dəfə olaraq Azərbaycan folklorşünaslığına aid bir çox ayrı-ayrı və pəra- kəndə materiallar tənqidi süzgəcdən keçirilir. Müəllifin nəzəri müddəaları əsaslandırıcıdır və elmə gətirilən zəngin materiallar ilk dəfə təhlildən keçirilir. Monoqrafiya Azərbaycan folklorşünaslığının gələcək inkişafı üçün təcrübi əhəmiyyət kəsb edir. Bu nəticələr müəllifə filologiya elmləri doktoru elmi dərəcəsini almaq üçün əsas verir.” “Azərbaycan folklorşünaslığının tarixi” əsərimi ayrıca çap eləmişəm (2006). Mənə belə gəlir ki, türk dünyasında folk- Yüklə 41,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|