belgilashdagi bir yoqlamalik bilan bog‘liq bo‘lsa kerak. Yuqorida
ko‘rib o‘tganimizdek, bir qator mutaxassislar
faqat yozma shakldagi
nutqni matn deb hisoblaydilar. Ana shunga ko‘ra, yozma nutqqagina
xos bo‘lgan abzas tushunchasi matn birliklari doirasiga olib o‘tilgan
bo‘lishi tabiiy. Holbuki, matn og‘zaki ko‘rinishga
ham ega
bo‘laverishi mumkin. Shuning uchun ham abzasning lingvistik
belgilarini
izlashga urinishlar bor, ammo ilmiy asosli natijalar hali
qo‘lga kiritilgani yo‘q.
Hatto yozma nutqda ham abzas mutlaqo obyektiv hodisa emas,
balki ko‘proq subyektiv munosabat mahsuli
ekanligi bu sohadagi
adabiyotlarning yuqoridagi ancha batafsil sharhidan ma’lum bo‘lib
turibdi.
Ana shulardan kelib chiqilsa, abzasni matn birligi sifatida talqin
etish maqsadga muvofiq emasligi ayon bo‘ladi. Ammo yozma matnda
abzas degan hodisa bor, uni o‘rganish kerak.
Faqat abzasni yozma
nutqdagi matn birligi sifatida emas, balki yozma matndagi o‘ziga xos
kompozitsion-stilistik usul (aynan usul, birlik emas) tarzida tadqiq
etish xolis ilmiy xulosalar chiqarish imkonini beradi.
Atoqli tilshunos Y.Tojiyev ham “Matnga yondashuv”
maqolasida matn birliklari borasidagi fikrlarini bayon qiladi:
”Bizningcha, gap va super sintaktik butunlik
parallel holda matn
birligi bo‘lishi mumkin. Matn birligi sifatida yo gap yoki
supersintaktik butunlikdan biri bo‘ladi, deyish to‘g‘ri emas, albatta.
“Supersintaktik butunlik M.Yo‘ldoshevning qarashlari bo‘yicha
talqin qilinsa (u to‘g‘ri belgilagan ko‘rinadi),
abzaslardan ham
tashkil topishi mumkin “.
91
Mazkur
mulohazalarga
asoslanib
aytish
mumkinki,
Dostları ilə paylaş: 
