mavzu soat juftlik Rivojlanish va ta’lim psixologiyasi faninig mazmuni, maqsadi va bolaning rivojlanishi

Chaqaloq (Tug'ilgandan-2 yoshgacha)
Chaqaloqlik - bu haqiqatan ham ajoyib davr. Bu boshqa odamlar bilan hissiy aloqalar, og'zaki bo'lmagan muloqot, tilni ifoda etish va jismoniy muhitni motorli o'rganish kabi asosiy insoniy xususiyatlar namoyon bo`ladigan vaqt.
Bola ko‘pchilik jonivorlarning bolasiga qaraganda ancha ojiz tug‘iladi. U nisbatan cheklangan xulq-atvor, tashqi olamga moslashishning muqarrar-reflektor shakllari jamg‘armasiga ega bo‘ladi. Tug‘ma xulq-atvor shakllarining kamligi bola kuchsizligini emas, kuchini tashkil etadi – u deyarli cheksiz aqliy rivojlanish, xulq-atvorning yangi shakllariga ega bo‘lishning yangi tajribalarini o‘zlashtirish imkoniga ega bo‘ladi. Chaqaloq rivojlanishining farqli xususiyatlari shuki, uning analizatorlari faoliyati somatik (jismoniy) harakatlarga qaraganda tezroq shakllanadi. Shu asosda munosabat refleksi rivojlanadi va xilma-xil shartli reflektor aloqalari shakllana boshlaydi. Chaqaloqlik davri oxiri va go‘daklikning boshlanishida «tetiklanish kompleksi» - kattalarnnig paydo bo‘lishiga munosabat bildirish paydo bo‘ladi.
Go‘daklikda (bir-ikki oylikdan bir yoshgacha) go‘dak to‘laligicha kattalarga bog‘liq bo‘ladi (uni ovqatlantirishadi, yuvintirishadi, yo‘rgaklashadi, ag‘darib qo‘yishadi, qo‘lga olishadi, sayr qildirishadi, allalashadi, gapirishga, yurishga o‘rgatishadi va h.k.). Hayotining birinchi yili so‘ngiga kelib go‘dak ayrim so‘zlarni tushunadi va ilk so‘zlarni ayta boshlaydi. Tasodifan odamlar davrasidan chiqib qolgan inson bolasi o‘z rivojlanishida insoniy imkoniyatlar darajasigacha ko‘tarila olmaydi. Faqat ijtimoiy muhit va ta’lim natijasidagina bolada insonlarcha his qilish va fikrlashga qodir shaxsiyat shakllanadi. Go‘daklik so‘ngida bolalar kattalarga taqlid qila boshlaydilar. Maqsadli harakat va taqlid intensiv rivojlanayotgan intellektdan (aqliy faoliyatdan) dalolat beradi. Bola harakat jarayonida, o‘zining va boshqalarning harakatlariga taqlid qilib, fikrlashga o‘rganadi.
Chaqaloqlar hamma narsani bilishni istaydilar: avtoulov kalitlari qanday ta'mga ega ekanligi, kattaroq oila a'zolari oshxonada nima qilishadi va h.k
Intellektual qiziqish chaqaloqlarning jismoniy qobiliyatlardan foydalanishga bo'lgan intilishini kuchaytiradi. Chaqaloqlar kerakli narsalarni olish uchun ularga yetib borishadi, emaklaydilar va ko'tarilishadi. Kashf etish istagi yangi paydo bo'lgan mahorat ("Men buni qila olaman!") va mustaqillik ("Men buni qila olaman!") tuyg'usiga to'g'ri keladi. Balandlikdan qo`rqish va begonalar huzurida bezovtalik kabi hissiy reaksiyalar jismoniy kashfiyotni cheklaydi va vaqti-vaqti bilan chekinishga olib keladi.