Maye mexanikasi Maye mexanikasi elmi və onun mexanikada rolu

Şəkil

Təzyiq mərkənini koordinatının tapmaq üçün X oxuna nəzərən əvəzləyici qüvvənin momentini alaq

.
Şəkildən yaza bilərik
.
. (2)
Elementar qüvvənin X oxuna nəzərən momenti

Elementar momentlərin cəmi

sahənin X oxuna nəzərən ətalət momentidir
.
J_c - sahənin ağırlıq mərkəzindən keçən oxa nəzərən ətalət momentidir. Onda elementar momentlərin cəmi
. (3)
Teoremaya görə iki və üç tənliklərinin bərabərləşdirək

Bu düsturdan görünür ki, yəni təzyiq mərkəzi ağır­lıq mərkəzindən aşağıda yerləşir. Üfqi səthlərdə ağırlıq mərkəzi ilə təzyiq mərkəzi bir-birinin üzərinə düşür.
Şəkildən yaza bilərik
.
- eksentristet adlanır, yəni iki mərkəz arasındakı məsafə.Hidravlika məlumat kitablarında təzyiq mərkəzinin koor­dinatları sahənin formasından asılı olaraq verilir.


ƏYRİ XƏTLİ SƏTHLƏRƏ DÜŞƏN TƏZYİQ QÜVVƏSİ

Fərz edək ki, əyrixətli səth silindrik formadadır. Həmin səth üzərində sərbəst səthdən Z dərinliyindən d sahəsi götürək. Həmin sahəyə düşən dP qüvvəsini iki toplananına ayıraq. Üfqi dP_x şaquli dP_z. Şəkildən d_x və d_z sahəsinin üfqi və şaquli proyeksiyalarıdır. dP_x və dP_z- qüvvələrini tapaq.

Şəkil
Bu tənlikləri inteqrallayıb əyrixətli səthə düşən təzyiq qüvvəsinin üfqi və şaquli toplananlarını tapaq

- əyrixətli səthin şaquli proyeksiyasının X
oxuna nəzərən statik momentidir
.
- qüvvəsinin tətbiq nöqtəsi ABC təzyiq epyurasının ağırlıq mərkəzi olacaqdır
.
- əyrixətli səthlə əhatə olunmuş mayenin həcmidir. Buna təzyiqin cismi deyilir. - əyrixətli səth ilə əhatə olunmuş mayenin çəkisidir.Deməli, əyrixətli səthə təsir edən təzyiq qüvvəsinin şaquli toplananı həmin səth ilə əhatə olunmuş mayenin çəkisinə bərabərdir.Odur ki, tətbiq nöqtəsi ağırlıq mərkəzi olacaqdır. Əyrixətli səthə təsir edən təzyiq qüvvəsinin əvəzləyicisinin qiyməti
.
İstiqaməti

tətbiq nöqtəsi isə qəni təzyiq mərkəzi qüvvəsinin əyrixətlə kəsişdiyi O nöqtəsi olacaqdır.
Maye əyrixətli səthin daxilində və xarıcındə ola bilər.
1) Maye əyrixətli səthin daxilindədir. Onda .
Yəni əyrixətli səthə təsir edən təzyiq qüvvəsinin şaquli toplananı həmin səth ilə əhatə olunmuş mayenin çəkisinə qiy­mətcə bərabər istiqamətcə eyni olur.
2) Maye əyrixətli səthin xaricindədir. . Bu hala fiktiv hal deyilir.