Memleket Hikâyeleri / Ayfer Tunç
Yüklə 7,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
«'«»«I Wı y .f ^ *we:a :)>*, TMfcH » s » * MttUl 'i eıcttrm HUfeSijftRi Ahşap Cami’nin yaygın olarak bilinen yok oluş hikâyesi bence dünya çapındadır. (Yeri gelmişken: İstanbul’da 1950’den bu ya na büyük çoğunluğu cami olmak üzere, üç yüzden fazla birinci derecede tarihi eserin yok olduğu kayıtlara geçmiştir.) Şehirler eskir, eskidikçe de değerlenir. Ama bu eskiyişte za mana bilgece bir meydan okuma, gururunu ve gücünü tarihin den, kendi değerlerinden alma yeteneği bulunmalıdır. Ancak 39 bu yeteneğe sahip şehirler dünyanın geri kalanına tepeden ba kabilir. Şehrinin bilgece eskime yeteneği yoksa bir zamanlar var olan tarihini ve güzelliğini kendi yazdığın (çoğunu da uy durduğun) kitaplardan okursun. İstersen yok olup giden şeh rinin arkasından ağıt niteliğinde yazılar yazıp ağlayabilirsin, (şu anda benim yaptığım gibi). Arsa açacağım, bina dikeceğim, zengin olacağım diye gözü dönmeyenlerdensen, bir avuç şehir- severden biriysen, senin gibilerle bir araya gelip devlet duvarla rını yumruklayarak sızlanabilirsin. Kana kana acı çekebilirsin. Zenginlik de iyidir öte yandan. Kim şehrinin yoksul ve za vallı olmasını, kendi ürettiği pisliğin içinde boğulmasını ister ki. Ama değere dönüşen zenginlik iyidir. Zenginlik açgözlüy se, doymak bilmiyorsa, tamahkârlıkla besleniyorsa kendini var eden değerleri yer bitirir. İstanbul bitiyor. Çok yakında siluetine bile tecavüz edilmiş, belki daha zengin ama kesinlikle çakma bir İstanbul’un ruhu çalınmış/satılmış sakinleri olacağız. Hakiki İstanbul’u ancak ki taplardan görebileceğiz. Onun için, hazır tamamen bitmemiş ken İstanbul hakkında daha çok kitap yazılsın, “coffetable bo- ok” tarzında, büyük boy, renkli, resimli, parası mühim değil. I I 40 Fotoğraflar Anlatıyo Bıçakçı Gümüş Ahmet ve bir bando hikâyesi 1 Cumhuriyetin kuruluş yıllarında Anadolu’nun hemen her ye rinde devlet eliyle veya eşrafın önayak olmasıyla Batılılaşma ve modernleşmenin yerleştiricileri olarak çeşitli birlikler yeşeri yor. Akşehir Sanatkârlar İdman Yurdu da bunlardan biri. Ama cı öncelikle spor olan bu birliğin çatısı altında bir araya gelen ler (erkekler) futbol oynuyor, atletizm yapıyor, bisiklete bini yor, pek çok dalda müsabaka düzenliyorlar. Akşehir Sanatkâr lar İdman Yurdu’nun bu “sivil” faaliyetleri dönemin milli ruhu ve cumhuriyet projesinin gereği olarak bandonun kurulmasıy la taçlanıyor. Böylece sivil bir spor kuruluşu bir anlamda dev lete eklemleniyor; askeri bir disiplin, bir ciddiyet kazanıyor, bu da dönemin milliliği her şeyin üstünde tutan otoriter ruhuy la örtüşüyor. Akşehir Sanatkârlar İdman Yurdu Bandosu’nun (ASİYB) ku ruluş tarihi 1931. Cumhuriyet projesinin Batılılaştırma ku- rumlarından biri olan ve halkı “eğlendirirken” eğitmeyi amaç layan Halkevleri ise 1932’de kurulmuş. Yani ASİYB cumhuri 1 Türkiye'nin (bence hüzünlü) modernleşme serüvenine dair bu fotoğrafların anlattığı gerçek öyküyü bana Aynadaki Ncnkissos, Dolaylı Hayvan, Tasavvuf Sözlüğü, Yazılı Yüz gibi kitaplarıyla tanınan, edebiyatçı, araştırmacı, tarihçi, editör, yayıncı arkadaşım, sevgili dostum Ergun Kocabıyık hediye etti. Fotoğ rafların tümü onun arşivine aittir. Ergun’a sonsuz teşekkürlerimle. 43 yet projesinin "taşrada Batılılaşma çabaları” konusunda yuka rıdan aşağıya doğru kurguladığı örgütlenme biçiminin tersi ne bir örnek. Akşehir’de ASİYB aracılığıyla Batılılaşma faaliyeti merkezden taşraya, bizzat merkez eliyle dağıtılmıyor, taşra bu adımı kendi atıyor. Mu acaba? Tam böyle mi? Akşehir’de mer kezin temsilcisi etkin bürokrat mı bu yurdun ve bandonun ku rulmasına önayak oldu? Yoksa merkezin doğrudan etkisi olma dan kendiliklerinden mi bu çabaya dahil oldular? Bilinmiyor. Elimizde sadece fotoğraflar var. Öte yandan küçük bir hikâye ye tanıklık eden bu fotoğraflar bana inançlı ve fakat çok hüzün lü bir hikâye anlatıyor. Hikâyenin kahram anı Bıçakçı Gümüş Ahmet Büyük paralar harcayarak şahsi bandosunu kurmuş bir adam olması, elli yıldan fazla bir süre boyunca bando ve klasik Ba tı müziği aşkından vazgeçmemesi onu bu hikâyenin kahrama nı yapıyor. Ahmet ASlYB’ye katıldığında henüz 15-16 yaşlarındaymış. Trampet çalıyormuş. Bandocu olmaya nasıl karar vermiş bil miyoruz. Bu müziğe bandoya girdikten sonra gönül vermiş olabilir, ama başlangıçta klasik Batı müziğinin sevdalısı olma sı uzak ihtimal. Radyonun ancak belli başlı evlere girebildiği bir çağda kulağı bu müzikle nasıl dolmuş olabilir ki? Ama Ba- tı’nın müziğine aşina değilse de, Tanzimat’tan beri süregelen "Batılılaşma” çabalarına aşina olması muhtemel, dolayısıyla bu yenilikçi öncülerin içinde yer almak istemiş olabilir. Belki büyük parlak boruların büyülercesine ışıldadığı bir topluluk ta trampet çalmak Akşehirli bu delikanlıya çekici gelmiştir ve ya marşların dinleyiciler üstünde yarattığı güç ve otorite his sine, milliyetçiliği ve hamaseti pompalayan ritmine kapılmış tır. Cumhuriyetin yılmaz bekçisi olmaya dair ulvi bir his ya yan, saygınlık simgesi, üniformalı bir bütünün parçası olmak, böylece sıradan halktan ayrılmak istemiş de olabilir, bilmiyo ruz. Ama hikâye ilerledikçe görülecek, işin işinde bir müzik aşkı olduğu kesin. 44 Yüklə 7,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|