Memleket Hikâyeleri / Ayfer Tunç

hi’ye  Ingilizlerin  evlerini yeterince ısıtmamalarından yakınıyor.
“Şimdi  gene  iyi,  kalorifer  var,”  diyor  Musa  Farhi.  “Ben 
1954’te  geldiğimde soba  bile  yoktu.  îngilizler  oturdukları  oda­
da  bir-iki  saat  ufak  bir  ocak  yakalardı,  işte  ne  kadar  ısıtırsa, 
hepsi  o.  Yatağın içinde soyunup giyinirdim.”
Sonra karlar eriyor.  Hava aydınlık,  berrak ama hâlâ neredey­
se  elle  tutulacak  kadar katı bir soğuk var.  Londra’nın o  meşhur 
yağmurundan  eser  yok.  Geceleri  park  edilmiş  arabalar  ışıl  ışıl 
buz,  üstlerine  ışık  düştüğünde  sanki  gümüş  tozu  serpilmiş  gi­
bi  görünüyor.
Crouch  End’de  otobüs  bekliyor bir  gün.  Beklerken  ısınmak 
için  hafif hafif zıplıyor,  sağa  sola  bakınıyor.  Durakta  genç bir 
adamın  Halide  Edip  Adıvar’ın  K alp Ağrısı  romanını  okuduğu­
nu  görüyor.  Burada bir Türk’e rastlaması  şaşırtıcı  değil.  Lond­
ra’nın  her  yeri  Türk  kaynıyor.  Sadece  Londra  da  değil,  dünya­
nın  her yeri  Türk  kaynıyor.  Buraya ilk geldiği günlerin  birinde, 
sokakta  kaç  kez  Türkçe  duyacağım  acaba  diye  saymaya  kalktı, 
yarım  saat  içinde üç-dört kez duyunca vazgeçti.  Londra’da yaşa­
yan  ciddi bir Türk-Kürt nüfus var, bir de  Türkçe aksanlarmdan 
hemen  ayırt  edilen  Kıbrıslılar.  Dolayısıyla bu  şehirde adım  başı 
bir  Türk’e  rastlamak normal  ama  durakta  otobüs  beklerken  ki­
tap  okuyan bir Türk’e  rastlamak Türkiye’de bile  normal  değil.
Otobüs  geliyor,  üst  kata  çıkıyor.  Kalp Ağnsı’m  okuyan  genç­
le  yan yana  oturuyorlar ve  sohbete  başlıyorlar.  Halide  Edip’ten 
girip Türk edebiyatının birçok yazarından çıkıyorlar. Ahbap ol­
duğu  genç adamın kız  arkadaşıyla da  tanışınca,  giderek gelişen 
bir  dostluk  doğuyor  aralarında.  Ama  dünyayı  yöneten  birkaç 
başkentten  birinde  aynı  dili  konuşan  insanların  geçici  dostlu­
ğundan daha ötede, beklenmedik şekilde derin bir dostluk.  Öte 
yandan aynı dili  konuşuyorlar, evet ama  bu  dil genç  çiftin  ana­
dilleri  değil.  Onların  anadilleri Kürtçe.
Biri  Tuncelili,  diğeri  Vartolu  bu  iki  genç  Ankara’da  doğup 
büyümüşler.  Londra’da  hem  doktora  yapıyorlar  hem  çalışıyor­
lar.  Onlarla  sohbet  etmek insana güven ve  umut  veriyor.  Soğuk 
Londra günlerini dostlukları  ve  içtenlikleriyle ısıtan  bu  gençle­
re  minnettar.
71

---

Yine  böyle  soğuk  bir  Londra  gecesinde  onu  akşam yemeğine 
davet ediyorlar.  Evde  bir de  arkadaşları  var.  Londra’da bir  özel 
hastanede  hemşire  olarak  çalışan,  çok  güzel  gülen,  pırıl  pırıl, 
genç bir  kadın.  Gülüşünde  acı  bir  hüzünle  birlikte  cesaret,  se­
vecenlik ve  tarif etmesi  zor bir güç  var.  Nedenini  bilmiyor ama 
güzel gülen insanlara daima güvenmiştir.
Gece  boyunca  şarap  içip  dünyadan,  hayattan,  yabancı  ol­
maktan,  sadece  bir  ülkede  değil,  bu  mahvolan  gezegenin  her 
yerinde bir yabancı olmaktan, bir çeşit sürgün olmaktan, Türk- 
lerden  ve  Kürtlerden,  bitmek  bilmeyen  haksızlıklardan,  onul­
maz bir hastalık olarak milliyetçilikten, siyasetten, siyasetin la­
netinden,  felsefeden,  sinemadan,  edebiyattan  ve sıradan hikâ­
yelerden söz  ediyorlar.
Güzel  gülüşlü  hemşire,  hastalarının  yüzde  seksenini  petrol 
zengini,  özellikle  de  Kuveytli  Arapların  oluşturduğu  bir hasta­
nede  çalışıyor.  Pek çok  ilginç hasta görmüş.  Bir Arap şeyhi  me­
sela,  tam  bir  yıl  yatmış  hastanede.  Ailesinden  çoğu  kadın  kırk 
küsur kişi  de  şeyhle  birlikte  kendilerine  ayrılan  özel  katta  yaşa­
mışlar.  Sıkıntıdan  sürekli  yemek  yiyorlarmış.  Şeyh  iki  yüz  ki­
loymuş.  Geçirdiği ameliyattan sonra dokuları  kaynamadığı  için 
karnında açık yara,  iç organları ve karın yağları dışarıda, sürek­
li  inleyerek  öylece yatmış,  ölene  kadar.
Hastanenin  aynı  zamanda  aşırı  lüks  bir  otel  olduğunu  söy­
lüyor.  Arapların  Londra  tutkusu,  Londra’da  tedavi  olma  me­
rakı  üstüne  gözlemlerini  aktarıyor.  Bu  derece  zengin  insanları 
memnun  etmenin  zorluklarından  bahsediyor.  Mesleğine  karşı 
öyle  derin  ve  kutsallaştırılmış  bir  sevgisi  yok.  Hayatını  kazan­
ması gerekiyor, mesleği  de bu,  o  kadar.  Kendini  mesleğine bağ­
lı  hissetmiyor.  Elinden  başka bir iş gelse onu  yapar,  fark etmez.
Dışarıda  eksi  on  dereceyi  bulan  bir  soğuk  var.  Pencerenin 
önündeki  ağaç  rüzgârla  hafif hafif sallanıyor.  Kırmızı  şarabın 
ikinci şişesini açıyorlar.  Dördü  de hem eğlenceli hem derin, so­
ruların  soruları  kovaladığı  bu  sohbet bitmesin  istiyorlar.  Yarın 
işe  gitmek gerekmese  rahatça  sabahı  bulabilirler.
Derken  konu  memlekete  dair hislere ve bir şehre bağlı olma­
ya  geliyor.  Hemşire  kendini  hiçbir  şehre  veya  ülkeye  bağlı his­
72

---

setmediğini, hiçbir toplumun,  hiçbir  milletin  parçası olmadığı­
nı  söylüyor.  Hemen  yarın  Singapur’a,  Montreal’e,  Helsinki’ye 
veya  Cape  Town’a  taşınabilir,  yeni  bir hastanede işe  başlayabi­
lir; şehir,  iklim,  ülke,  kıta,  dil  hiç  fark etmez.
Hemşire ile dünya arasında camdan bir duvar varmış gibi ge­
liyor  kadına.  Sanki  doğuştan  sürgün  olma  hali  yaşıyor.  Dünya 
onu,  o dünyayı  camın  arkasından  görüyor ama birbirlerine  do­
kunmuyorlar.  Güzel  gülen  genç  hemşire  kadın  her  an  buhar­
laşacak  bir  varoluşa  bürünüyor,  sanki  soyutlaşıyor.  Hemşire­
nin gülüşündeki hüzünlü  acılığın,  aynı zamanda güç ve cesare­
tin bu ruh halinden kaynaklanıyor olabileceğini düşünüyor ka­
dın.  Böylesine  kararlı  bir  ait  olmama  halinden  çok etkileniyor. 
Ama  derinlerinde  bir  yerde  bir  tür  kırgınlık,  dünyaya ve  haya­
ta  karşı bir küskünlük olduğu  hissine kapılmadan da edemiyor.
Bağsızlığın  bir  çeşit  özgürlük  olup  olmadığını  tartışıyorlar. 
Bağlılığın güven  duygusuyla  ilgisi var,  bağlanmak biraz da gü­
venmek  demek.  Güven  insana  iyi  gelen  bir  his.  Öte  yandan 
bağlılık özgürlüğün  de  ayaklarını  bağlayan  bir  his.
Hemşire “Sen  kendini nereli  hissediyorsun?” diye soruyor.
u(...)’da  doğdum ama  İstanbul’a bağlıyım,”  diyor kadın.
Bir anda tavandan bir buz kütlesi düşüyor üstlerine.  Oda bü­
yüklüğünde  bir  şey  tam  ortalarında  parçalanıyor.  Hemşire  ka­
dın  buz  kesiliyor,  o  güzel  gülüşü  yüzünde  donuyor.  Kadın  bir 
anlam veremiyor.  Söylediği bütün sözleri hızla aklından geçiri­
yor,  onu  kıracak  bir  şey  mi söyledi?
Ama çok sürmüyor bu  buzlu  hal,  belki otuz saniye,  daha  faz­
la  değil.  Tekrar sıcaklaşıyor ortam.  Kadın neredeyse  kendinden 
şüpheye  düşecek.  Böyle  bir  an  yaşanmadı  mı?  içi  mi  geçti,  uy­
durdu  mu,  rüya  mı  gördü?  O  buzlaşma  anı  yaşandıysa  şimdi 
nasıl  otuz saniye  öncesine dönebildiler?
İkinci şişe de bitince Türkiye  usulü demlenmiş çaya geçiyor­
lar.  Kıtır ve  leziz  İngiliz bisküvileri yiyorlar.  Ama  kadının  için­
de bir şeyi eksildi  sanki,  kalbinde  tuhaf bir ağırlık var.
Saat  sabahın  ikisi  oluyor.  Ingilizlerin  Underground  dedikle­
ri  metro  çoktan  kapandı.  Genç  hemşire Londra’nın  güneyinde 
oturuyor, yolu uzun.  İki gece otobüsü değiştirerek varacak evi-
73

---