Menecmentin təŞKİlati quruluşU
Yüklə 8,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
Təşkilat menecmentin obyekti kimi avtomobil sənayesinin yaranmasından sonra geniş yayılmağa başlamışdı. Belə ki, ilk illərdə fəhlə texnoloji prosesə uyğun olaraq istehsal olunan maşının arxasınca hərəkət edərək müxtəlif komponentlərin quraşdırılmasını həyata keçirirdi. Az sonra, 1913-cü ilin avqustunda H.Ford yığılacaq avtomobili konveyerin köməyi ilə hərəkət etdirmək ideyasını irəli sürdü ki, fəhlələr öz iş yerlərində qalsınlar. Bundan sonra fəhlələr bir iş yerindən digərinə keçmək üçün vaxt itirmədilər. Nəticədə «Ti» markalı avtomobil yığılmasına sərf edilən vaxt xeyli qısaldı. Bunun mahiyyətini başa düşmək üçün bilmək lazımdır ki, Ford konveyr metoduniı tətbiq etdikdən sonra istehsal olunan avtomobil topdan-satış yolu ilə tacirlərə orta hesabla 2100 ABŞ dollarına satılırdısa, 1918-ci ildə «Ti» Ford modeli artıq pərakəndə satış qiymətləri üzrə 2900 ABŞ dollarına satılmağa başladı. Bu gün hərəkət edən konveyer yığım xətləri hər yerdə ən mürəkkəb məhsul istehsalı prosesində tətbiq olunur. Onun üstünlüklərində daha tam istifadə etmək üçün fəhlələrin yerinə yetirdikləri əməliyyatlar (tapşırıqlar) son dərəcədə dar ixtisaslaşdırılır. Hal-hazırda yığım xətlərindəki bir sıra əməliyyatlar o, dərəcədə ixtisaslaşdırılmışdır ki, koneyer xəttində çalışan fəhlələr demək olar ki, hər gün eyni bir qövşaqdakı bir neçə vinti bərkitməklə məşğul olur. Standartlaşdırma, mexanikləşdirmə və yığım konveyerləri yalnız xidməti vəzifə və öhdəliklərin xarakterinə, işin məzmununa deyil bütövlükdə idarəetməyə ciddi təsir göstərir. Nəticədə təşkilatın effektliyi bu və daha sonrakı innovasiyaları (texnologiya və tapşırıqlardan) daha güclü olub. Məlum olduğu kimi istehsalın effektliyi dedikdə onun nəticəliyi, istehsal fəaliyyəti ilə ona nail olunmasına çəkilən əmək, material və digər resurslar arasındakı nisbət başa düşülür. İstehsalın effektliyinin artırılması prosesinin mahiyyəti məhsul vahidi istehsalına çəkilən xərclərin iqtisadi effektliyinin yüksəldilməsindən ibarətdir. Yalnız istehsalın effektliyinin yüksəldilməsi bazasında dövlətin sosial-iqtisadi tərəqqisi məsələləri həll edilə bilər. Hal-hazırda əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi ilə bərabər bütün material və əmək resurslarından daha effektli şəkildə istifadə etməklə yüksək keyfiyyətli məhsul buraxılışının əhəmi> 7 ətli dərəcədə çoxalmasını təmin edən müəssisələrdə istehsalın təşkilinin elmi cəhətdən əsaslandırılmış səmərəli formasının seçilməsi həlledici əhəmiyyət kəsb edir. Əmək məhsuldarlığının keyfiyyətcə yeni 96
Təşkilatın xarakteristikası səviyyəsinə çatmaiq istiqamətində edilən kəskin sıçrayış yalnız təmərküzləşmə, ixtisaslaşdırma, kooperativləşmə və kombinələşdirmə formalarında ictimai əmək bölgüsünün geniş inkişafı şəraitində mümkündür. İstehsalın ixtisaslaşdırılması - bu xalq təsərrüfatı sahələri, müəssisələr arasında, həmçinin sahələr və istehsal prosesinin müxtəlif mərhələlərini yerinə yetirən müəssisələr daxilində əməyin ictimai bölgüsü formasıdır. İxtisaslaşdırılmış istehsal məhsulun və texnoloji proseslərin yekcinsliyi ilə, xüsusi avadanlıqlarla və bunlara müvafiq ixtisaslaşdırılmış kadrlarla xarakterizə olunur. İxtisaslaşdırma eyni zamanda elmi-texni tərəqqinin nəticəsi və şərtidir. O, regionun təbii və əmək resurslarını, onun torpaq-iqlim xüsusiyyətlərini nəzərə alan ərazi əmək bölgüsü ilə sıx əlaqədardır. Çünki, 0 da öz növbəsində həmin iqtisadi rayonun ixtisaslaşdırılmasını qabaqcadan müəyyən edir. İxtisaslaşdırma özündə eyni cinsli məhsul hazırlanmasının təmərküzləşdirilməsi və yeni müstəqil sahələrdə istehsalatlara uyğunlaşma əsasında istehsal proseslərinin bölgüsünü əks etdirir. İstehsalın ixtisaslaşdırılması prosesinin inkişafının başlıca ilkin iqtisadi şərti məhsul hazırlanmasmın təmərküzləşdirilməsidir. Kooperativləşdirmə birlikdə məhsul hazırlayan müəssisələr arasındakı istehsal əlaqələri forması kimi çıxış edir. İxtisaslaşdırma və kooperativləşdirmə istehsal proseslərinin müxtəlif tərəflərini xarakterizə edir. İxtisaslaşdırmanm dərinləşməsi istehsalın ixtisaslaşdırılaraq parçalanan mərhələlərini vahid prosesdə birləşdirməklə müəssisələr arasında istehsal əlaqələrinin təşkilinin səmərəli yollanmn axtarılması zəruriliyinə gətirib çıxarır. İstehsalm ixtisaslaşdırılması prosesinin inkişafının başlıca ilkin iqtisadi şərti məhsul hazırlanmasmın təmərgüzləşdirilməsidir. İctimai əmək bölgüsünün mütərəqqi formalarından biri olan ixtisaslaşdırma ümumiyyətlə istehsalın təmərgüzləşdirilməsi ilə deyil, eyni cinsli məhsul buraxılışının təmərgüzləşdirilməsi ilə xarakterizə olunur. Eyni cinsli istehsalın miqyası ixtisaslaşdırma üçün başlıca əsas sayılır. İxtisaslaşdırmanm malddi əsasını əmək alətlərinin differensiyası təşkil edir. İxtisaslaşdırmanm inkişafı xüsusi texnologiyanın forpmalaşması ilə, əmək predmetlərinin artan müxtəlifliyilə, istehsalm miqyasının və məmulat çeşidinin çoxalması ilə sıx qarşılıqlı təsirdə baş verir. Məhsul buraxılışının ixtisaslaşdırılmış müəssisələrdə cəmlənməsi universal tipli müəssisələrlə müqayisədə yüksək məhsuldarlıqlı maşın və 97
Yüklə 8,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|