96
inanıram. Bizim üçün gərəkli olan kamal arxasınca
yorulmadan yürüməkdir. Ancaq
bu ruhani hala
vardıqdan sonra onu anlatmaq mümkün olmaz. Bu
üzdən də düşünürəm ki, hətta Hind məzhəbinin
qutsal kitab
ı olan
vedlar, Tövrat, İncil və Quran
da Tanrının kamil sözləri deyillər. Ayrıca, min tür
şəhvətlərə meylli olan biz insan evladı Tanrının
kamil olmayan sözlərini də tam olaraq anlaya
bilmərik.
•
Heç bir zaman, yalnız “
vedalar”ın göysəl və
Tanrısal kitab olduğuna inanmamışam. Tövratın,
İncilin və Quranın da Tanrı qaynaqlı olduqlarına
inanıram. Mənim qutsal Hind kitablarına inanışım
onların hər bir kəlməsinin, hər bir cümləsinin Tanrı
qaynaqlı olmasına inanmamı gərəkdirməz. Nə qədər
alimanə olsa da, əxlaqi məntiq və əxlaqi hisslərlə
uyumlu
olmayan heç bi
r açıqlamanı qəbul etmərəm.
•
Məbədlər, kilsələr, camilər... Tanrının evi
olduqlarından dolayı ayrıcalıq göstərməzlər. Bütün
bunları bəşər inancları bu şəkildə yaratmışdır.
Müxtəlif
məzhəblərin
memarlıq
sənətində
görüntülənməsidir. Bu əsərlər gözə görünməyən
Tanrıya varmaq üçün insanın yaradıclıq duyqularına
verilən cavabdır.
•
Dualar mənim həyatımı xilas etmişdir. Bu dualar
olmasaydı, dəli olardım. Özəl və genəl həyatımda
məni ümidsiz edən çox acı təcrübələrim olmuşdur.
Bu acı və ağrılı ümidsizliklərə qalib gəlişimin
səbəbi dualarım oldu. Duaları həyatımın “həqiqəti
kimi” saymıram. Onları ruhi ehtiyacımdan dolayı
edirdim. Çünkü bəzən özümü elə bir durumda hiss
edirdim ki, dua etmədən mutlu ola bilmirdim.
Zaman keçdikcə Tanrıya olan inancım da
97
möhkəmlənirdi. Duaya da ehtiyac gündən—günə
artırdı. Dualarsız həyat mənim üçün soyuq və boş
bir şey olurdu. Güney Afrikada olduğumda
xristianların dua törənlərinə qatılırdım. Ancaq bu
dua törənləri mənim içimi rahat etmirdi. İçdən
onlarla birlikdə ola bilmirdim. Onlar Tanrının
qarşısında nalə edib ağlayırdılar.
Mən bunu edə
bilmirdim. Bu durum məni duadan və Tanrıdan
uzaqlaşdırdı. Bir sürə həyatımda heç bir əksiklik
hiss etmədim. Ancaq bir zaman gəldi hiss etdim ki,
bədənin yeməyə ehtiyacı olduğu kimi ruhun da
duaya ehtiy
acı var. Əslində ruhun dualara ehtiyacı
olduğu qədər bədənin yeməyə ehtiyacı yoxdur.
Çünkü bir çox hallarda sağlığımızı qorumaq üçün
ac qalmağı təcrübə etməli, yemək yeməkdən
qaçınmalıyıq. Ancaq dua qonusunda böylə
qaçınmalara yer yoxdur. Duada aşırıcı olmaq
mümkün deyildir. Budda
, İsa və Məhəmməd kimi
dünyanın üç böyük öyrətməni danılmaz təcrübələr
miras buraxmışlar. Onlar dualarla könüllərini
aydınlığa qovuşdurmuşlar. Duasız bu işin
gerçəkləşməsi mümkün olmaya bilərdi. Milyonlarca
hindu, xristian və müsəlman üçün həyatın tək ümid
qaynağı dualardı. Bəlkə siz bu milyonlarca insanı
yalançı adlandıra bilərsiniz. Ancaq həqiqətin
tərəfdarı olan mənim üçün bu “yalan”nın özəl bir
cazibəsi var. Bu dualar mənim üçün boğularkən, əl
at
ılan gerçək qurtuluş ipi olmuşdur. Onlarsız yaşaya
bilməzdim. Siyasi həyatımda rastlandığım bütün
cərəyanlara və ümidsizliklərə baxmayaraq, iç
güvənliyimi
əsla
pozmadım.
Mənim
iç
güvənliyimin həsrətini çəkən bir çox adama həyatım
boyunca rast gəldim. Məndəki bu iç güvən duaların
hesabına oluşmuşdu. Mən elm adamı deyiləm,