MergedFile
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.2.6. İnternet materiallarından sitatların gətirilməsi
- 5.2.7. Qrafiki təsvirlərin işlənməsi
Yazma metodikası 106 İ stifadə olunmuş mənbələrin dəqiq göstərilməsi və arxivləşdirilməsi texniki sahədə də elmi işin yazılmasında əsas sənədləşdirmə işi sayılır. Texniki ə sərin hazırlanmasında istifadə olunan ədəbiyyat mənbələri ilə bərabər digər mənbələr, məsələn internet mənbələri, texniki eksponat və buna bənzər artefaktlar haqqında məlumatlar göstərilməlidir. Humanitar elm- lərdən fərqli olaraq texniki sahədə kənar mənbələrdən olan informasiyalar təkcə mətni yox, eyni zamanda verilənlər, şəkillər, cizgilər, anlayışlar, asılı- lıqlar, düsturlar və s. kimi konkret məlumat daşıyıcılarını özündə əks et- dirir. Belə “sitat” da bütün elm sahələrində olduğu kimi üç əsas elementdən ibarətdir [83]: 1. mətnə daxil edilmiş informasiya, 2. məlumat daxil edilmiş yerdə mənbənin nömrəsinin verilməsi, 3. və bu nömrəyə uyğun ədəbiyyatlar siyahısında istifadə edilmiş mənbənin tam şəkildə göstərilməsi: Müəllif/İşin adı/Nəşriyyat/Çap ili/Səhifələrin sayı. Burada mənbələrin transparent olması tələb olunur, yəni onlar istənilən anda tapılıb baxılabilən olmalıdırlar. 5.2.6. İnternet materiallarından sitatların gətirilməsi Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, istifadə olunan mənbələrin elmi işdə dəqiq və düzgün verilməsi vacib tələblərdəndir. Bu, internetdən götürülmüş materiallar üçün də eyni qaydada qüvvədədir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, intenet mənbələrinin yoxlanması digərlərinə nisbətən daha tez və asandır. İndiyə qədər internet mənbələrindən sitatların göstərilməsi üçün bir neçə təklifin işlənməsinə baxmayaraq onlardan istifadə zamanı müxtəlif dərəcəli çətinliklər meydana çıxır. Bu çətinlik bir tərəfdən ondan ibarətdir ki, internet materiallarının müəllifini heç də həmişə asanlıqla tapmaq mümkün olmur. Digər tərəfdən rəqəmsal media mənbələrinin (verilənlər bankı, bloqlar, məzmunu dinamik dəyişilən portallar) çoxsaylı olması sitatların gətirilməsini elə də asan etmir. Başlıca problem ondan ibarətdir ki, təkcə URL–lər yox, həmçinin onların məzmunu və veb–səhifələrinin strukturu daimi olaraq yenilənir. Bu problemlərə o da əlavə olunur ki, əksər internet mənbələrinin arxivləşdirilib Yazma metodikası 107 uzun müddət istifadəçilər üçün əlçatan olmasına baxmayaraq, bəzi səhifələr müəyyən vaxtdan sonra pozulur və ya başqa ünvana köçürülürlər. İnternet- də verilmiş mətnlərin neçə səhifədə yerləşməsini ayırd etmək heç də həmişə mümkün olmur. Ciddi internet portalları öz səhifələrində mətnləri səhifələrə bölünmüş şəkildə yerləşdirirlər. Bu arzuolunan olsa da, ona heç də həmişə rast gəlinmir. Qeyd olunan çatışmamazlıqlara baxmayaraq son illərdə internet mənbələrindən istifadə üçün Beynəlxalq Standartlaşdırma Təşkilatı tərəfindən vahid standart təklifi işlənib müzakirəyə çıxarılmışdır (İSO 690– 2: 1997). İnternet mənbələrindən sitatların gətirilməsi zamanı aşağıdakılara nəzər yetirmək lazımdır. Əgər internet resursunun çap analoqu varsa, onda çap versiyasına üstünlük verilir. İşdə göstərilən sitatın elektron versiyasını şəxsi kompyüterdə yaddaşa vermək və çap etmək məsləhət görülür. Şəbəkədə eyni sənədin müxtəlif versiyaları olduqda onda müəlliflə əlaqəyə girib onlardan hansının daha üstün olmasını öyrənmək gərəkdir. İnternet mənbələrinin sitat kimi göstərilməsində adi üsuldan istifadə edilir və o, xüsusi məlumatlarla genişləndirilir. Sitatın göstərilməsinin ümumi sxemi belədir: Müəllifin adı və inisialları; Nəşrin sərlövhəsi, yanında [Elektron resurs] göstərilir; Nəşr verilənləri; Texniki xarakteristikası; Nəşrin mənbəyi. Misallar: Cəbrayılov, İ. Təhsil fəlsəfəsinin inkişaf tendensiyalarının bəzi aspektləri [Elektron sənəd] // Azərbaycan müəllimi. URL: http://www.muallim.edu.az/arxiv/2015/42/37.htm (Baxılma tarixi: 14.11.2015). Ümumi təhsil pilləsinin dövlət standartları və proqramları (kurikulumlar). Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 2010-cu il 13 iyun tarixli qərarı. [Elektron sənəd]. URL: http://edu.gov.az/upload/file/tehsil-pillesinin-dovlet- strandartlari-ve-proqramlari.pdf. (Baxılma tarixi: 17.11.2015). Yazma metodikası 108 Məmmədova, V. Körpələrimizi necə qidalandırmalı. Bizim ailə jurnalı. [Elektron sənəd]. URL: http://www.bizimaile.az/arxiv.php?bax=meqale&id=157. (Baxılma tarixi: 17.11.2015). Oğuz, O. Dedem Korkut Kitabı'nın Mukaddimesi ile Boylar Arasındaki Organik Bağ. Milli folklor. e-Millî Folklor Nr. 107. URL: http://www.millifolklor.com/tr/. (Baxılma tarixi: 17.11.2015). 5.2.7. Qrafiki təsvirlərin işlənməsi Çox vaxt əlyazmada bir qrafiki təsvir və ya cədvəl vasitəsilə oxuculara daha çox informasiya çatdırmaq mümkündür. Müəllif şəkilləri mətnə daxil edərkən əlbəttə gözoxşayan iş tərtib etməklə bərabər, həm də bununla hər hansı bir vacib dəlili oxuculara göstərmək niyyətindədir. Mətnə müraciət etmədən oxuculara qrafiki təsvir və cədvəl vasitəsilə xüsusi məlumatların verilməsinə yalnız elmi işlərdə yol verilir. Mətndə göstərilmiş qrafiki təsvir aydın və başa düşünülən olmalıdır. Əlyazmanın son variantının mətnində qrafika ilə bağlı verilmiş izahın uyğunluğu bir daha yoxlanılmalıdır. Ümumiyyətlə şəkillərin yerləşdirilməsi zamanı mətndə onun yerinin düzgün seçilməsi vacibdir. İzahedici sxem və şəkillər mütləq uyğun mətn hissəsi yaxınlığında olmalıdır. İstisna hal kimi yalnız formatı mətnə uyğun gəlməyən təsvirlərin (böyük şəkillər) başqa səhifədə və ya əlavədə veriməsinə yol verilir. Bu halda mətndə əlavəyə keçid göstərilir. Əsas şəkil və yaxud cədvəl mətndə yerləşdirildikdən sonra onların izahı və ya tərtibi üçün vacib olan digər qrafiki materialları əlavəyə daxil etmək olar. Mətndə verilən bütün qrafiki təsvirlər növündən asılı olmayaraq ardıcıl nömrələnir. Qrafiki cizgi və cədvəllər isə ayrıca nömrələnirlər. Hər bir qrafiki təsvirin öz başlığı olur və o, kənar mənbədən götürüldüyü halda mənbənin nömrəsi başlığın yanında verilir. Kənar mənbələrdən götürülən qrafiki təsvirlərdə dəyişikliklər edilərsə, bu mütləq ya birbaşa onun altında, və ya aid olduğu mətn hissəsində izah edilməlidir. Şəkil və diaqramların simvollarının izahı da mütləq tələb olunur. Mətnlərdə istinad olunan şəkilin və ya cədvəlin nömrəsi mütləq göstərilməlidir. “Aşağıdakı cədvəldə” kimi izahatlardan istifadə məsləhət görülmür, çünki, bu oxucuda orientasiya problemi yarada bilər. İş in məzmununu daha dolğun etmək məqsədilə istifadə edilən qrafiki təsvir formasının seçilməsində alternativ imkanlar da nəzərdən keçiril- Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|